Politikada, sosyal düzenin oluĢmasını sağlayan siyasi gruplar eğitim ve siyasi nüfusla eğitimi etkilerken; eğitimde okul veya okul dıĢı kurum ya da kuruluĢların oluĢturduğu eğitim sistemiyle siyaseti etkilemektedir (Thomas, 1983). Kısacası eğitim ve politika arasında hem etkileĢim hem de iliĢki vardır. Eğitim veya eğitim politikaları toplumsal alanları etkilediği gibi onlardan da etkilenmektedir. Eğitim politikalarında yapılacak değiĢiklikler uzun vadeli ve dikkatli planlanmalıdır (Polat, 2011). Bunlar da eğitim programları ile uygulamaya konulur. Taylor (2004), “Researching educational policy and change in „new times‟: using critical discourse analysis” ile eleĢtirel politika ve eleĢtirel söylem analizini (CDA) kullanarak eğitim olanaklarını araĢtırdığını belirtmiĢtir. Buna ek olarak sosyal demokratların eğitim hedeflerini iç ve dıĢ politika aktivistler tarafından nasıl kullanıldığını araĢtırmıĢtır. CDA, politik metinlerde dilin nasıl iĢlendiğini keĢfetmek, söyleĢi belgelerini nasıl kullanılacağını ve rekabet içeren söylemleri vurgulamak için nasıl kullanılacağını göstermektedir. Söylem bağlamında toplumsal değiĢikliklere neden olduğunu belirtmiĢtir. AraĢtırmacı bürokraside, araĢtırmacılar, kamusal alandaki sendikacılar, okullardaki öğretmenler ve toplumun olması gerektiğini belirtmiĢtir.
Eğitimin siyasete 7 alanda etkisi bulunmaktadır. Birinci etkisi, siyasal toplumlaĢma ve vatandaĢlık eğitimidir. Eğitim aracılığıyla siyasi gücü destekleyen veya onları savunan davranıĢların öğretilmesiyle, siyasi kontrol sistemini destekleyen gençleri hazırlama ve iktidarın güçlerin amaçlarını yerine getirilmesi amaçlanmıĢtır. Ġkinci etkisi, siyasi meĢruluktur. Bu etkide, siyasi partiler kendilerini değiĢtirmemek için yaygın ve örgün eğitimi kullanarak kendi üst kademeleri için eleman yetiĢtirerek hem insanları kendilerine inandırmayı hem de yasal, ahlaki ve sosyal istihdam oluĢturmayı amaçlamaktadır. Üçüncü etki, gereken iĢ gücü üretimidir. Eğitim, iktidarda bulunan hükümetin kalkınma planları doğrultusunda ya okullar ya da yaygın program türleriyle ekonomide de söz sahibi ve istikrarlı olmasını sağlar. Dördüncü etki olarak öğrencileri seçme ve sıralama belirtilmiĢtir. Bu etki alanında okullar, mevcut güç yapısını korumak için toplumun siyasi yapısını etkileyecek seçme ve sıralama yapmaktadır. Eğitimin, toplum içinde bulunduğu politik ve ekonomik
41
durumun güçlü ve zayıf yanlarını öğrenmek istemesinden dolayı sosyal tespit ve yorumlama etkisi beĢinci etki olarak ortaya çıkmıĢtır. Altıncı etki ise sosyal kontrol (değerlendirme) de ise mevcut siyasi yapıyı da adil ve verimli yapmak ve sistemin temel felsefesini düzeltmek için sistemdeki eksiklikleri gidermek amaçlanmıĢtır. En son etkide ise, eğitimcilerle birlikte sosyologlar ve siyaset bilimciler ile birlikte sosyal ya da siyasi alanda yapılacak değiĢimlerin etkilerinin planlanan sonuçlara veya amaçlara ulaĢmasını sağlayan toplumsal değiĢimin uyarılmasıdır (Thomas, 1983).
Eğitim politikası ve eğitim arasında uyumu sağlayan ilkeler bulunmaktadır. Bu ilkeler; kiĢiliğin geliĢtirilmesi, bilgili birey yetiĢtirme ilkesi ve bilginin davranıĢa dönüĢmesi gereğidir. KiĢiliğin geliĢtirilmesi ilkesi, eğitim politikası kitlelerin politik alanda uyum göstermesini amaçlarken; eğitim ise kiĢiyi politik iliĢkilerde baĢarılı olmasını amaçlamaktadır. Eğitim politikası ve eğitimin politik alanda amaçları arasında kendi ulusunun yararında iyi bir dünyanın yaratılması, ulusunun çıkarlarını kendi çıkarlarından üstün tutması ile duygu ve düĢüncelere karĢı hoĢgörülü olması bulunmaktadır. Bilgili birey yetiĢtirme ilkesinde, eğitim politikası sağlıklı politik davranıĢlar geliĢtirmesini amaçlarken, eğitim bireylerin bu politik davranıĢları kazanabilmesi için gereken bilgi ve becerileri kazanmasını amaçlamaktadır. Son ilke olan bilginin davranıĢa dönüĢmesi gereği ilkesinde, eğitim politikasında bilginin davranıĢa dönüĢmesi politikada sağlıklı iliĢkiler kurulmasını amaçlarken, eğitimde bilginin gerçek yaĢamda uygulamak ve davranıĢa dönüĢtürmek amaçlanmıĢtır (VarıĢ, 1985).
Eğitim politikası ile eğitim arasındaki bu ilkeler aynı zamanda program geliĢtirme amaçlarını da kapsamaktadır. Programların geliĢtirilmesinde amaç; eğitim süresi sonunda hangi istenilen amaçlara ulaĢılacağının belirlenmesi, bu amaçları kazanması için hangi davranıĢlar öğretileceğine karar verilmesi, öğrencilerin ya da bireylerin öğrendiklerini nasıl kontrol edileceğinin seçilmesi ve belirlenen amaçlara ne kadar ulaĢıldığının yorumlanmasıdır (Tantürk, 2007).
Elde edilen bilgiler doğrultusunda eğitim politikasının birinci ilkesi olan kiĢiliği geliĢtirme ilkesi ile program geliĢtirmenin birinci amacı birbirleriyle iliĢkilendirilebilir. Nitekim program geliĢtirmedeki eğitim sonunda hangi amaçlara ulaĢılacağının belirlendiğinde bireylerin toplumda yaĢama ve öğrenme Ģartlarının geliĢtirilmesini amaçlayan eğitim politikasının ilkesi gerçekleĢtirilebilir. Eğitim politikasının ikinci ilkesi olan bilgili birey yetiĢtirilme ilkesi ile program geliĢtirmenin amacı olan eğitim süresi sonunda hangi amaçlara ulaĢılacağının kararının alınması iliĢkilendirilebilir. Çünkü eğitim politikasında sağlıklı politik davranıĢ kazanması istenirken; program geliĢtirmede ise eğitim sonunda istenilen davranıĢların neler
42
olduğuna karar verilmesi amaçlanmıĢtır. BaĢka bir açıdan bakılacak olunursa her ikisinde amaç bireye davranıĢ kazandırmak istenmesidir. Eğitim politikasının üçüncü ilkesi bilginin davranıĢa dönüĢmesi gereği ile program geliĢtirmenin amacı olan belirlenen amaçlara ne kadar ulaĢıldığının yorumlanması iliĢkilendirilebilir. Eğitim politikasında belirlenen politik bilgilerin davranıĢa dönüĢmesi beklenirken, program geliĢtirmede eğitimde belirlenen davranıĢa ulaĢılıp ulaĢılmadığına karar verilmesi beklenir. BaĢka bir deyiĢle her ikisinde istenen belirlenen amacın davranıĢlarını yerine getirme kuralı bulunmasıdır. Program geliĢtirme ile eğitim politikası arasındaki bu benzerliklerden yola çıkarak program geliĢtirme, eğitim politikasını kapsamaktadır. Program geliĢtirirken eğitim politikası da dikkate alınarak programlar ona göre hazırlanmalı ve amaca ulaĢılıp ulaĢılmadığı değerlendirilmelidir.
Programları değerlendirirken kullanılan ilkeler, uygulanan programın bireylerde ve gruplarda davranıĢ değiĢikliğine sebep olması, değerlendirmeyi yaparken geliĢtirmek istenilen davranıĢların unutulmaması, devamlılığının olması, değerlendirme tekniklerinin sonuçlarının dikkatle incelenmesi, bireyin kendisini değerlendirebilmesi açısından yardımcı olmaktadır (VarıĢ, 1988). Bu durumda program geliĢtirme ile program değerlendirme arasında iliĢkiler söz konusudur. Program değerlendirmenin birinci ilkesi uygulanan programın bireylerde ve gruplarda davranıĢ değiĢikliği ile program geliĢtirmenin birinci amacı olan eğitim süresi sonunda hangi amaçlara ulaĢılmak istendiği aralarında iliĢki kurulabilir. Çünkü bireylerin neler öğrenmesini istedikten sonraki amacımız bireyin bunu davranıĢa dönüĢtürüp dönüĢtürmediğini belirlemek gerekmektedir. Program değerlendirmede geliĢtirilecek davranıĢların unutulmaması ve devamlılık ilkeleri, program geliĢtirmede hangi davranıĢları öğreneceklerinin belirlenmesi birbiriyle alakalı olabilir. Program geliĢtirirken hangi davranıĢları öğreneceklerin belirlendikten sonra değerlendirmede bazı davranıĢların unutulması değerlendirmeyi yanılgıya düĢürebilmektedir. Aynı zamanda program geliĢtirmedeki bu amaç değerlendirme ilkelerinden devamlılıkla da iliĢkilendirilebilir. Çünkü gerek teknolojinin ilerlemesinden olsun gerekse bireylerin ihtiyaçlarını karĢılamak için olsun program geliĢtirme devamlı yapılmakta, bu nedenle değerlendirilmenin de devamlı olması gerekmektedir. Program değerlendirmede sonuçların yorumlanması ve bireyin kendini değerlendirmesi ile program geliĢtirmede hedeflere ne kadar ulaĢıldığının yorumlanması kendi aralarında iliĢkilendirilebilir. Program geliĢtirmede ne kadar hedefe ulaĢıldığını anlayabilmek için değerlendirme sonuçlarının yorumlanması gerekmektedir. Sadece istatistik verilerdeki hedefe ulaĢılmıĢlığın bireyde yansıması da gerekmektedir. Bireyler uygulanan program sonunda kendilerini neleri öğrenip öğrenemediklerini farkına varabilmelidir.
43
Özetle, eğer amaç bireylerin kiĢiliğini geliĢtirmek ise bu amacı gerçekleĢtirmek için eğitim programlarında hangi hedeflerin gerektiğinin belirlenmesi ve verilen eğitimin bireylerde istenilen değiĢikliklere ulaĢılıp ulaĢılmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir. Eğer ki amaç bilgili birey yetiĢtirmek ise, bu amacı gerçekleĢtirmek için eğitim süresi sonucunda hangi amaçlara ulaĢılacağının kararının alınması ve bireylerin öğrendiklerini nasıl kontrol edileceğinin seçilmesi gerekmektedir. Sonucunda ise değerlendirme yaparken geliĢtirmek istenen davranıĢların unutulmaması ve devamlılığın sağlanması gerekmektedir. Eğer ki amaç bilginin davranıĢa dönüĢtürülmesini sağlamaksa, bu amacı gerçekleĢtirmek için belirlenen amaçlara ne kadar ulaĢıldığının yorumlanması ve hem yapılacak değerlendirme tekniklerinin sonuçlarının incelenmesi hem de bireyin kendini değerlendirmesi gerekmektedir. Bu durumda eğitim politikasının ilkeleri amacımız ise program geliĢtirme amaçları da bu amacı gerçekleĢtirmeyi sağlayan yöntem ve program değerlendirme ilkeleri de bu amaçlara ne kadar ulaĢıldığının belirlenmesini sağlayan sonuçtur. Neticede program geliĢtirirken eğitim politikasına da dikkat edilmesi ve eğitim politikasını kapsayan programların değerlendirilmesinin yapılırken de bir yandan programı diğer yandan eğitim politikasının değerlendirmesi yapılması gerekmektedir.
44
BÖLÜM III
ĠLGĠLĠ ARAġTIRMALAR
Bu bölümde ilkokul birinci sınıfa yönelik çalıĢmalarla iliĢkili olan ve eğitim politikaları değiĢikliklerine yönelik yapılan yurt içi ve yurt dıĢı araĢtırmalar günümüze yakın tarihlerden önceki yıllara tarih sırasıyla aktarılmıĢtır.