4 6 TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN AVRUPA BİRLİĞİ EĞİTİM POLİTİKALARINA UYUMU KONUSUNDA ÖZEL ÖĞRETİMDE YAPILAN ÇALIŞMALARA İLİŞKİN

BULGU VE YORUMLARI

Bu konuda Yeni Özel Eğitim Kurumları Tasarısı ve IX. Kalkınma Planı incelenecektir.

4.6.1. Özel Eğitim Kurumları Tasarısı

TSE’nin özel öğretime yönelik AB eğitim politikalarına uyumu konusundaki en göze çarpan düzenleme, Yeni Özel Öğretim Kurumları Tasarısı’nın AB mevzuatına uygun olarak hazırlanmış olmasıdır. Nitekim Özel Öğretim Kurumları Kanunu Tasarısı TBMM Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu'nda Nisan 2006’da kabul edilmiştir

(www.memurlar.net, 2006).

Komisyonun kabul ettiği tasarıya göre;

• Devlet okullarında görevli öğretmenler, boş zamanlarında özel okullarda ücret karşılığı derse girebilecek. Özel okullarda görevli öğretmenlere de öğretmen sendikalarına üye olma hakkı tanınacak.

• Tasarıyla yabancı okullarda ‘Türk asıllı müdür yardımcısı’ zorunluluğu kaldırılarak, yerine ‘Türk vatandaşı’ zorunluluğu getirilecek.

• Özel okullar hariç diğer özel öğretim kurumlarına açılış izni verme yetkisi valiliklere devredilecek ve çocuğunu özel okullara göndermek için kredi alanların, aldıkları kredilerin faizinin yarısını devlet karşılayacak.

Tasarı ile yapılan söz konusu değişiklikler şu şekildedir:

• Özel okullarda okuyan öğrencilere, ailesinin ekonomik durumuna göre 1000 YTL yardım yapılacak.

• Özel okullar hariç diğer özel öğretim kurumlarına açılış izni verme yetkisi valiliklere devredilecek.

• Kurs açmak için öğretim yılından üç ay önce izin alma zorunluluğu kaldırılacak. • Özel öğretim kurumu açmak için en az ödenmiş sermaye kadar mali teminat yatırma

şartı aranmayacak.

• Yabancı okullara tadilat ve onarım gibi çalışmalar için izin vermeye yetkili makam, valilikler olacak.

• Birden fazla okul bulunan kampüsler içinde yönetim birimi oluşturulacak.

• Özel öğretim kurumları, artık yalnızca eğitim-öğretimi engelleyici faktörler yüzünden kapatılabilecek.

• Özel öğretim kurumlarını kapatırken altı ay önceden bilgi verme zorunluluğu üç aya indirilecek.

• Devlet okullarında görevli öğretmenler, boş zamanlarında özel okullarda ücret karşılığı derse girebilecek.

• Yabancı okullarda 'Türk asıllı müdür yardımcısı' zorunluluğu kaldırılarak, yerine ‘Türk vatandaşı’ zorunluluğu getirilecek.

• Özel okullarda görevli öğretmenlere, öğretmen sendikalarına üye olma hakkı tanınacak.

• Özel öğretim kurumlarının, reklam için 15 gün önceden valiliklerden izin alma zorunluluğu kaldırılacak.

• Özel okullar, elektrik, su ve doğalgaz parasını, devlet okullarının ödediği fiyattan ödeyecek.

• Çocuğunu özel okullara göndermek için kredi alanların, aldıkları kredilerin faizinin yarısını devlet karşılayacak.

Tasarıda yabancılar tarafından açılan özel öğretim kurumlarını da kapsayan ‘Tanımlar’ bölümünde yabancı okullar ile azınlık okullarına açıklık getirilmektedir; buna göre

• Yabancı okullar, Bakanlar Kurulu'nun izni ile yeni arazi edinebilecek ve kapasitelerini en fazla beş misline kadar artırabilecek.

• Üzerinde kuruldukları araziler genişletilmemek şartı ve Bakanlığın izni ile mevcut arazi üzerindeki bina, öğrenci ve donanım kapasitelerini en çok bir mislini geçmemek üzere artırabilecek veya yenileyebilecek.

• Bu izinler dışında, yabancı okullar, binalarını genişletmeyecek, şube açamayacak, mevcut binalarının yerine yeni bina inşa edemeyecek. Bu amaçla herhangi bir mülk edinemeyecek veya kiralayamayacak.

• Yabancı okulların taşınmaz malları, kurucularının veya yetkililerinin önerisi ile Bakanlığa ya da kuruluş amaçları eğitim vermek olan Türk Medeni Kanunu’na göre kurulan vakıflara devredilebilecek.

• Azınlık okulları 23 ağustos 1923 tarihli ve 340 sayılı kanuna bağlı Antlaşmanın (Lozan) ilgili maddeleriyle ilgisi bulunan okulların (azınlık okulları) özellik göstermesi gereken konular yönetmelikle tespit edilecek. Bu yönetmelik, ilgili ülkelerin bu konulardaki karşılıklı mevzuat ve uygulamaları dikkate alınmak suretiyle hazırlanacak. Yönetmelikte belirtilmeyen konularda resmi okullar mevzuatı uygulanacak.

• Bu okullarda, yalnız kendi azınlığına mensup Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının çocukları okuyabilecek.

• Bu okullarda yapılacak tadilat ve diğer onarım işleri için valiliklerden izin alınacak. • Yabancı okullar ile azınlık okullarının müdür yardımcılarının Türkiye Cumhuriyeti

vatandaşı olması zorunlu olacak.

• Özel öğretim kurumu açma izni verilen kurumlarda, iki yıl içinde öğretime başlanılmaması halinde verilen izin iptal edilecek.

• Amacı dışında kullanıldığı tespit edilen kurumun, izni de iptal edilecek.

• Özel okul sahipleri, okulların kapanmasına ilişkin bilgiyi en az üç ay önceden Bakanlığa bildirecekler.

• Yalnız yabancı uyruklu öğrencilerin devam edebilecekleri, yüksek öğretim dışındaki milletlerarası özel öğretim kurumu, yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişiler tarafından

veya Türk vatandaşlarıyla ortaklık yolu ile Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu çerçevesinde Bakanlar Kurulu'nun izniyle açılabilecek.

• Askeri okullar, emniyet teşkilatına bağlı okullar ve din eğitimi-öğretimi yapan kurumların aynı veya benzeri özel öğretim kurumları açılamayacak.

• Özel öğretim kurumu açacak veya devralacak kişilerde, affa uğramış olsalar bile, yüz kızartıcı bir suçtan ya da kasti bir suçtan dolayı altı ay veya daha fazla hapis cezası ile mahkûm edilmemiş olma şartı aranacak.

• Meyhane, kahvehane, kıraathane, bar, elektronik oyun merkezleri gibi umuma açık yerler ile açık alkollü içki satılan yerlerin, okul binalarından kapıdan kapıya en az yüz metre uzaklıkta bulunması zorunluluğu aranacak.

• Özel okullarda yöneticilik ve eğitim-öğretim hizmeti yapanlara, kıdemlerine göre, emekliler hariç, dengi resmi okullarda ödenen aylık ile sosyal yardım kapsamındaki ek ödeme tutarlarından az ücret verilemeyecek.

• Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemeler, bütçe kanunlarıyla resmi okul öğretmen ve personeline sağlanan haklara denk olarak okul öğretmenlerine ve personeline de ödenecek.

• Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerden gelir vergisi kesilmeyecek.

• Bu kurumlardaki ek ders ücreti miktarı, resmi okullar için tespit edilen miktardan az olamayacak.

• Öğrenim ücreti ve diğer ücretler, kurumlarca her yıl tespit edilerek ocak ayından itibaren en geç mayıs ayında ilan edilecek.

• Ücretlerin hangi esaslara göre tespit, tayin, ilan ve tahsil edileceği yönetmelikle belirlenecek.

• Kurumlar, öğrenim gören öğrenci sayısının yüzde 3'ünden az olmamak üzere ücretsiz öğrenci okutmakla yükümlü olacaklar. Bakanlıkça bu oran yüzde 10’a kadar artırılabilecek.

• Ücretsiz okutulacak öğrencilerin yüzdesi, seçimi ve kurumlara kabul şartlarına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenecek. Kurumlar ayrıca, öğrenim bursu da verebilecekler.

• Bir okula alınabilecek yabancı uyruklu öğrenci sayısı, o okulda okuyan Türkiye Cumhuriyeti uyruklu öğrenci sayısının yüzde 30'unu aşamayacak.

• Tasarının yasalaşmasıyla 8 Haziran 1965 tarihli Özel Öğretim Kurumları Kanunu da yürürlükten kaldırılacak.

İlgili yardım, özel okullara devam eden bütün çocuklara verilmeyecek, öğrencilerin ne kadarına yardım yapılacağına, Maliye Bakanlığı ile birlikte karar verilecek. 2006-2007 öğretim yılında, özel okullardaki öğrenci sayısının yüzde 20'sine 1000'er YTL yardım yapılmasını planlanmaktadır. Bu ise yaklaşık 50 bin öğrenciye karşılık geldiği, (her öğrencinin MEB’e maliyeti 1000 dolar) 370 bin öğrencinin özel okula geçmesiyle, kamunun 300 milyon dolar, yani 400 milyon YTL kazancı olacağı dile getirilmiştir (www.meb, 2006 ).

4.6.2. IX. Kalkınma Planı

IX. Kalkınma Planının Eğitim Sisteminin Geliştirilmesi ile ilgili 557.maddesinde bütün eğitim kademelerinde özel sektör payının artırılacağı, kamu kaynaklarının en fazla ihtiyaç duyan kesimlere yönlendirileceği, etkin bir kalite değerlendirme ve denetim sistemi kurulması koşuluyla özel yükseköğretim kurumlarının açılabilmesine imkan sağlanacağı ifade edilmiştir. Yine aynı başlık altındaki 599. maddede ortaöğretim ve yükseköğretime hazırlık dershanelerinin özel okullara dönüştürülmesine yönelik teşvikler sağlanacağı belirtilmiştir.

Yeni Özel Öğretim Kurumları Tasarısı’nın AB mevzuatına uygun olarak hazırlanmış olmasıdır. Bu tasarı ilgili konuda çok önemli değişiklikler öngörmektedir. Bunlara örnek olarak kamuda çalışan öğretmenlere özel okullarda ders verme olanağının tanınması, bu okulların açılış izninin valiliklere verilmesi, düşük gelirli aile çocuklarına yardım yapılması, bu kurumların arazi edinmelerine olanak sağlanması sayılabilir. Ancak bu değişimlerin birçok boyutu olmasına rağmen, medyada konu daha çok “azınlık okulları” ve “yabancı okullar” bağlamında ele alınmış ve ailelere ödenecek mali yardıma odaklanılmıştır. Bu durum tasarının bu haliyle yasalaşmasını güçleştiren nedenlerden biri olarak kabul edilebilir.

Bu konuya yönelik IX. Kalkınma Planında yer alan düzenlemeler, bütün eğitim kademelerinde özel sektör payının artırılmasını öngörmekte, özel yükseköğretim kurumlarının açılabilmesine imkan sağlamakta ve yükseköğretime hazırlık dershanelerinin özel okullara dönüştürülmesine yönelik teşvikler sağlanacağı ifade edilmektedir. Bu öngörülerden özel yükseköğretim kurumlarının açılmasının yaşama geçirilmesi, yükseköğretimde okullaşma oranının arttırılması ve üniversiteye giriş sınavı önündeki yığılmaların azaltılması bakımından büyük öneme sahiptir. Ancak dikkat çekici değişim öngörü, yükseköğretime hazırlık dershanelerinin özel okullara dönüştürülmesine yönelik teşviktir. Bu dönüşüm gerçekten de TES’nin çağdaş standartlara yükseltilmesine katkı sağlayabilir. Çünkü zaten öğretim kadrosu, fiziki ve teknolojik olanaklarıyla yıllardır varlıklarını sürdüren ve bir anlamda kendisin kanıtlayan bu kurumların ortaöğretim olarak varlıklarını sürdürmeleri beklenebilir. Böylece

ortaöğretimde okullaşma oranı yükselirken, özel öğretimin tüm eğitim sistemi içindeki payı da yükselmiş olacaktır.

4. 7. TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN AVRUPA BİRLİĞİ EĞİTİM POLİTİKALARINA