Birincil Faaliyetler

Avrupa Birliği, UNICEF, UNESCO gibi uluslararası örgütler tarafından desteklenmektedir. Bu kapsamda “ Eğitime % 100 Destek Projesi ”, “ Haydi Kızlar Okula ” Kampanyası, Temel Eğitim Programı, Çocuk Dostu Eğitim Projesi ve Herkes için Eğitim Projesi incelenmiştir.

4.2.2.1.1. Eğitime %100 Destek Projesi

Eğitime katkıda bulunan yardımseverlere tanınan %5’ lik vergi indirimi oranı %100'e çıkarılmıştır. Bu çalışmaları organize etmek için MEB bünyesinde bir Proje Koordinatörlüğü oluşturulmuştur. Her ilde Milli Eğitim Müdürlüklerinde bu projeyi yürüten bir Müdür Yardımcısı veya Şube Müdürü bulunmaktadır. Bu kişilerle Aksaray Hizmetiçi Eğitim Enstitüsünde bir araya gelinmiş ve vizyon belirlenmiştir, hedefler, stratejiler ortaya konmuştur. Proje’nin hedefi 500 yeni okul (yaklaşık 8500 derslik) yaptırmaktır. Bu Türkiye’nin bir yılda yaptırdığı derslik sayısının yarısı oranında bir rakamdır. Bugün itibarıyla 190 okula ulaşılmıştır (www.iogm.meb, 2006).

4.2.2.1.2. “Haydi Kızlar Okula” Kampanyası

Kampanya; MEB ve UNICEF işbirliğinde, ilgili kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları ve yerel yönetimlerin katılım ve katkısı ile ilköğrenim çağında olan (6-14

yaş) kız çocuklarından eğitim sistemi dışında kalan, okulu terk eden yada devamsızlık yapan öğrencilerin %100 okullaşmalarını sağlamaya çalışmaktadır.

Kampanya, 17 Haziran 2003 tarihinde İlköğretimde okullaşma oranının en düşük olduğu 10 ilde başlatılmıştır. Kampanya 2005 yılı sonuna kadar devam etmiştir. 2003 yılında 10 il, 2004 yılında 23 il ve 2005 yılında 20 il olmak üzere toplam 53 ilde yaygınlaştırılmıştır. 2003 Yılında; Ağrı, Batman, Bitlis, Diyarbakır, Siirt, Hakkari, Şanlıurfa, Şırnak, Muş, Van illerinde uygulanmıştır. 2004 Yılında; Ankara, İstanbul, İzmir, Adana, Adıyaman, Ardahan, Aydın, Bingöl, Edirne, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Iğdır, Kahramanmaraş, Kars, Kilis, Manisa, Mardin, Mersin, Niğde, Osmaniye, Tokat illerinde uygulanmıştır.

Kampanya ile ilgili olarak MEB. Müsteşar yardımcısının Başkanlığında Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müsteşar yardımcıları ile Diyanet İşleri Başkanlığı, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü, Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü temsilcileri ile İlköğretim Genel Müdüründen “Merkez Yürütme Kurulu” oluşturulmuştur. Söz konusu kurul kampanyanın en üst düzeyde planlanması, uygulanması ve izlenmesinden sorumludur. Kampanyanın il düzeyindeki çalışmalarını yürütmek üzere Kampanya İl Yürütme Kurulu, ilçe düzeyinde Kampanya İlçe Yürütme Kurulu ve Köy Yürütme Kurulları oluşturulmuştur.

Kampanya ile ilgili sekretarya görevini yürütmek üzere İlköğretim Genel Müdürlüğü bünyesinde “Haydi Kızlar Okula” Kampanyası Birimi oluşturulmuştur.

Kampanya’ya yerel düzeyde eğitimle ilgili bütün kurum ve kuruluşlar, yerel yönetimler, medya ve Sivil Toplum Kuruluşları temsilcileri katılmaktadır.

Kampanya kapsamında her il için bir Danışman ve yerel düzeyde gönüllü elemanlar görevlendirilmiştir. Bu danışmanlar gönüllü çalışmalarının izlenmesi, kampanyanın uygulanmasının izlenmesi ve il düzeyinde birimler ve kurumlar arası koordinasyonun sağlanmasından sorumludurlar. 2004 yılında kampanya illeri arasında koordinasyonu sağlamak üzere saha elemanları görevlendirilmiştir.

Kampanya kapsamında, 2003 yılı faaliyetlerinin değerlendirilmesi amacıyla sürekli olarak illerden alınan raporlar değerlendirilmekte ve gerekli önlemler alınmaktadır.

Genel olarak 2003 yılı uygulamaları sonucunda bir önceki yıl’a göre kız çocuklarının okula kayıt oranlarında toplam % 5,8 lik bir artış olmuştur. Bu yaklaşık 30.000 kız öğrencidir. Bazı illerde bu oran % 2 ile % 20 arasında değişmektedir. Yerel düzeyde konunun benimsenmesi ve gerekli desteklerin sağlanması bu oranları etkilemektedir. 2004 yılı sonunda bir önceki yıla oranla yaklaşık 73. 000 kız çocuğu fazladan kayıt yaptırmıştır. Ayrıca okulu terk eden çok sayıda kız çocuğunun yeniden okula devamı sağlanmıştır (www.haydikizlarokula.org, 2006)

4.2.2.1.3. Temel Eğitim Programı:

Program, büyük ölçüde Hükümet tarafından finanse edilirken, programın desteklenmesinde yüksek miktarlardaki gönüllü bağış ve hibelerin de önemi büyüktür. Temel Eğitim Programının maliyeti, temel eğitimi doğrudan destekleyen her türlü yatırım ve cari harcamalar da dâhil olmak üzere 300 milyon ABD Doları'dır.

Bu programın yürürlüğe girmesinden önceki altı yılda, ilköğretime kayıt oranları düşerken, Programın yürürlüğe girmesinden bu yana, toplam kayıt 1.5 milyona yükselmiş, sekiz yıllık ilköğretim okullarındaki kayıt oranları ise, %75.8'ten %95'e çıkmıştır. Kırsal kesimde altıncı sınıfta okuyan kız öğrenci sayısı, Programın ilk yılında %162'lik bir artış göstermiş ve artmaya devam etmektedir. Program, dünyadaki diğer temel eğitim programları arasında başlangıçta bu başarıyı elde eden çok az sayıda programdan biridir. Temel Eğitim Programı ve Temel Eğitim Projesi Birinci Fazı kapsamında gerçekleştirilen faaliyetler aşağıda verilmiştir:

• Okul İnşaatları ve Rehabilitasyonu: MEB; ilköğretim sınıf sayısını 1997-2001 yılları arasındaki beş yıllık sürede 103,983 adet yeni sınıf kurarak, toplamda 264,776'ya çıkarmıştır. Bunlara ek olarak proje, 300'den fazla kırsal kesim okulu ve merkez okulu 13 YIBO ve PIO'nun onarımını desteklemiş, büyük şehirlerin düşük gelirli bölgelerindeki 44 kent okulunun rehabilitasyonu ve ek derslik inşaatları faaliyetine de destek vermiştir.

• Düşük Gelirli Aileleri Olan Öğrencilere Destek: Program kapsamında, resmi yoksulluk oranları baz alınarak seçilen 36 ildeki toplam 796,000 muhtaç öğrenciye ücretsiz ders kitabı dağıtılmıştır. Taşımalı ilköğretim kapsamındaki 635,000 öğrenci ile yatılı ilköğretim okullarındaki 80,000'den fazla öğrenciye ve deprem bölgesindeki 100,000 öğrenciye de ücretsiz okul yemeği sağlanmıştır. Program, ayrıca, 6-8. sınıfları olmayan okullarda okuyan

600,000 öğrencinin, her gün merkez okullarına taşınmasını da finanse etmiş ve etmeye destek vermeye devam etmektedir.

Öğretmen İstihdamı ve Eğitimi: 50,000'den fazla ilave öğretmen istihdam edilmiştir. Buna ek olarak, ilgili ilköğretim öğretmenlerine, okul idarecilerine, müfettişlere ve İl Millî Eğitim Müdürlükleri personeline her yıl dörder adet hizmet içi eğitim programı verilmiştir.

Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin (BİT) Başlatılması. Temel Eğitim programı bilgisayar eğitimi girişimini, dördüncü sınıftan başlatarak, ilköğretime taşımaktadır. Bu Program; öğretmen ve öğrencilerin bilgisayar okur yazarlığını geliştirmenin yanı sıra, yine dördüncü sınıftan başlayacak şekilde, BİT' in ilköğretimdeki konulara entegrasyonunu da amaçlamaktadır (http://iogm.meb, 2006)

4.2.2.1.4. Çocuk Dostu Okul Projesi

Milli Eğitim Bakanlığı ve UNICEF işbirliğinde yürütülen projenin amacı; ilköğretim okullarında her yönüyle kalitenin artırılması ve bunun öğrencilere, çalışanlara, çevreye yansıtılmasıdır. 2002 yılında temelleri atılan proje, Pilot Okullarımızla birlikte 2004 yılında fiili olarak hayata geçirilmiştir.

Temel eğitimdeki öğrenciler 6–14 yaş grubu arasındaki çocuklardır. Bu nedenle proje çocuk dostu okul olarak adlandırılmıştır. Çocuk dostu olabilmek öğrencilerin çevresi ve okul sakinlerinin de çocuk dostu olması gerekir.

Okul sakinlerini Anne, baba, veli, çocuk, öğretmenler, memurlar, yöneticiler ve okulun çevresinden gelenler oluşturmaktadır.

Çocuk dostu okul anlayışında öğrenme ile eğlence arasındaki fark belirsizleşir. Öğrenme istekle yapılan keyifli bir etkinlik olur. Buna karşılık eğlence eğitsel bir boyut kazanır. Çocuk, okulu ikinci evi gibi görebilse kendisini okula ait hissederse okul çocuğun gelmekten çekinmediği içinde sıkılmadığı bir an önce kurtulmak istemediği bir sosyal ortam durumuna gelebilir.

Çocuk Dostu Okul Kapsamında Yapılan Çalışmalar

26-28 Haziran 2002 tarihinde MEB-UNICEF işbirliğinde Çocuk Dostu Okul kavramının şekillendiği, eylem planının ele alındığı bir çalıştay düzenlenmiştir.

Çalıştaydan çıkan sonuçlar Ekim 2002’de Ankara’da bir uzman grubu tarafından gözden geçirilmiş ve bunun ışığında Çocuk Dostu Okul kılavuzu hazırlanmıştır. 2003 yılında ise; “Eğitici Eğitimi, Toplumsal Cinsiyet Duyarlılığı Kazandırma, Çocuk Hakları Eğitimi, Paylaşılan Değerlendirme Rehberi, İhmal-İstismar Mağduru Çocuklar, Riskli Davranış Gösteren Çocuğun Dostu Okul ve Bilgi Okur Yazarlığı” eğitim materyalleri hazırlanmıştır.

Projenin ilk aşamasında Van, Ankara, İzmir’den seçilen 25 pilot okulun müdürleri ile ÇDO bilgilendirme toplantıları yapılarak eğitimler verilmiştir. Bu eğitimler ve tanıtımı yapılan kılavuz kitaplar okul üyeleri ile paylaşılarak, söz konusu okullarda Okul Proje Ekipleri oluşturulmuştur. Okullar Kılavuz Kitapta yer alan performans göstergeleri üzerinden değerlendirme yapmışlar ve çalışma planlarını oluşturmuşlardır; yapılan çalışmalar raporlaştırılarak İlköğretim Genel Müdürlüğü’ne gönderilmiştir.

Çocuk Dostu Okul Kapsamında Yapılacak Çalışmalar

• UNICEF işbirliğinde mevcut modüllerin ve kriterlerin akademisyenler tarafından gözden geçirilmesi ve düzenlenmesi.

• Yeni modüllerin basımı, okullara dağıtılması.

• ÇDO içinde yer alabilecek diğer proje ortakları ile işbirliği yapılması, çalışmaların birlikte sürdürülmesi (http://iogm.meb, 2006).

4.2.2.1.5. Herkes İçin Eğitim Projesi

Birleşmiş Milletler UNESCO tarafından organize edilen 2000 yılında Dakar’da yapılan “Dünya Eğitim Konferansı”nda alınan karar gereği altı hedef belirlenmiş ve üye ülkeler tarafından onaylanmıştır. Ülkemizin de uygulamakla yükümlü olduğu bu hedefler; okul öncesi eğitim ve ilköğretimde okullaşma oranlarının yükseltilmesi, okur-yazar oranlarının artırılması, eğitimde cinsiyetler arası dengesizliğin ortadan kaldırılması, gençlerin yeterli becerilerle donatılması ve eğitimde kalitenin artırılması olarak belirlenmiştir.

Proje; ülke genelinde eğitimle ilgili tüm kesimlerin katılımı ve katkısının sağlanmasını, bu konuda demokratik karar alınmasını, eldeki tüm kaynakların birleştirilmesi

ve hedeflere ulaşılmasını öngörmektedir. Proje kapsamında, Bakanlığımız İlköğretim Genel Müdürlüğü koordinatörlüğünde Ulusal EFA komitesi oluşturulmuş, Herkes İçin Eğitim Ulusal Eylem Planı hazırlanmış ve UNESCO’ ya gönderilmiştir. Hazırlanan eylem planının uygulanması izlenmekte ve periyodik olarak ülke raporları hazırlanmaktadır. Proje kapsamında yapılan ülke seminerlerinde uluslar arası düzeyde ülke deneyimleri paylaşılarak başarılı uygulamalar yaygınlaştırılmaktadır.

4.2.2.2. İkincil Faaliyetler (Yan Faaliyetler)

Sözkonusu faaliyetler ağırlıklı olarak öğrencilerin hayata hazırlanmaları, mesleki bilgi edinmeleri, çevre ve sağlık bilinci kazanmalarını hedeflemektedir. Direkt AB fonlu olmasa da AB Eğitim Politikalarına uyuma zemin hazırlayan ve AB ülkeleri eğitim sitemleri ile örtüşen faaliyetlerdir.

Bu kapsamda; Temel Afet Bilinci Projesi, Okullarda Orman Projesi, Sağlığı geliştiren Okullar Projesi, Çevre Uyum Projesi, Yeşil Kutu Eğitim Projesi, İlk Öğretim Okullarını hayata hazırlama ve Mesleki Rehberlik Projesi, Yatılı ve Pansiyonlu Okullarda “ Seracılık Eğitimi ” Projesi, İlk Öğretim Mesleki Rehberlik Projesi ve Elektronik Ortamda İlk Öğretime Yeni kayıt Projesi incelenmiştir.

4. 2. 2. 2. 1. Temel Afet Bilinci Eğitimi Projesi

İlköğretim okulu öğrencilerini, öğretmen ve velileri Temel Afet Bilinci konusunda eğitmeyi amaçlayan proje İstanbul Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında 6.6.2004 tarihinde bir protokol imzalanmıştır.

Proje kapsamında eğitimde kullanılacak materyallerin (kitap ve CD) geliştirilmesi çalışmaları sürdürülmektedir.

Proje;

• 50 ilde uygulanması

• 250 öğretmeni uzaktan eğitime tabi tutulması

• Eğitim alan öğretmenler içerisinden seçilecek 100 öğretmenin formatör olarak BÜKRDAE Müdürlüğünde yetiştirilmesi

• Bu öğretmenler kanalıyla okullarda lider öğretmenlere eğitim verilmesi.

• Okullardaki Lider öğretmenler tarafından diğer öğretmen, öğrenci, veli ve okul çalışanlarının eğitilmeleri planlanmıştır.