TeĢvik sisteminin genel prensibi, serbest izleyen piyasa mekanizmaları dâhi- linde, bir takım piyasa aksaklıklarından dolayı yapılmayacak olan, ancak bir dizi dıĢsallık yaratabilecek projelerin desteklenmesidir. Bir yatırımın teĢvik olmadan da yapılabilecek olması, serbest piyasa mekanizmalarının gerekli geri dönüĢü sağladı- ğına iĢaret eder. TeĢvikler sadece yeni faaliyetler için sağlanmalıdır. Sanayi politi- kasının esas amacı yeni faaliyetler yapıp sanayinin tabanını çeĢitlendirmek ya da mevcut faaliyetleri yeni Ģekillerde yapıp verimliliği artırmayı teĢvik etmektir (DPT, 2007: 84).
Tablo 34. AraĢtırma sahasında Dokuzuncu BeĢ Yıllık Kalkınma Planı döneminde kurulan tesislerin sektörel dağılımları
Sektör Tesis Sayısı Personel Sayısı
Metal cevherciliği madenciliği 2 5696
Madencilik taş ocakçılığı 5 134
Gıda ürünleri 13 180
Tekstil, giyim ürünleri 11 1195
Orman ürünleri 2 36
Kok kömürü ve rufka 3 47
Kimya sanayi 6 89
Kauçuk plastik 6 43
Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 4 162
Ana metal sanayisi 13 64
Fabrikasyon metal ürünleri 14 2008
Elektrikli teçhizat 1 1386
Motorlu kara taşıtı 3 18
Mobilya imalatı 2 156
Elektrikli poz buhar ve havalandırma sistemi 1 109
ġekil 22. AraĢtırma sahasında Dokuzuncu BeĢ Yıllık Kalkınma Planı döneminde kuru- lan tesislerin sektörel dağılımları
0 5 10 15
Metal cevherciliği madenciliği Madencilik taş ocakçılığı Gıda ürünleri Tekstil, giyim ürünleri Orman ürünleri Kok kömürü ve rufka Kimya sanayi Kauçuk plastik Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Ana metal sanayisi Fabrikasyon metal ürünleri Elektrikli teçhizat Motorlu kara taşıtı Mobilya imalatı Elektrikli poz buhar ve havalandırma sistemi
4. OSMANĠYE’DE SANAYĠNĠN SEKTÖREL DAĞILIMI
AraĢtırmamızın bu bölümünde Osmaniye‟deki sanayi faaliyetleri üretim çe- Ģitliliği açısından incelenmeye çalıĢılacaktır. Bu çerçevede, her bir sektörde yer alan alt sanayi kolunu temsil eden sanayi tesisleri, bunların geliĢmeleri, iĢleyiĢ biçimleri ve sektörler arasındaki iliĢkiler ortaya konulacaktır. Ayrıca, sektörlerin alt faaliyet kolları incelenirken her bir sektörde yer alan gerek Osmaniye, gerekse Türkiye sanayinde önemli bir yere sahip olan tesisler hakkında da özlü bilgiler verilecektir.
Bir ülke veya bölgedeki sanayi tesislerinin sayısı çok önemli bir özellik değildir. Önemli olan sanayi tesisinin oluĢturduğu katma değerdir. Bu açıdan bakıldığında sanayi tesislerinin sektörel dağılımları önem arz etmektedir. Bazı sektörlerin katma değeri düĢükken bazı ise oldukça yüksektir. Öteden beri sorulan Türkiye sadece makarna ve salça üreterek mi geliĢecek? Sorusu aslında yerinde ve doğru bir sorudur. Elbette ki bu tür sanayi kollarına da ihtiyaç vardır. Çünkü bu tür sanayi kolları halkın bazı temel ihti- yaçlarını karĢılamaktadır. Buna karĢın oluĢturduğu katma değer otomotiv, demir çelik, makine vb. sektörlere göre oldukça düĢük ve önemsiz düzeydedir.
Osmaniye‟de sanayinin sektörel dağılımı incelendiğinde 2000'li yıllardan önceki dönemler ile 2000'li yıllardan sonraki dönem arasında ciddi farkların olduğu görülecek- tir. 2000'li yıllardan önce tarıma dayalı sanayi kolu çok baskın durumdadır. Gerçi gü- nümüzde de sayı olarak tarıma dayalı sektörlerin sayısal üstünlükleri devam etmektedir. Ancak ekonomiye sağladıkları katma değer oranları düĢmüĢtür. 2000'li yıllardan sonra kalkınmada öncelikli iller kapsamına alınan Osmaniye‟ye verilen teĢvikler, düĢük faizli krediler ve yatırımların belli oranının devlet tarafından karĢılanması sanayinin geliĢmesi ve üretimin çeĢitlenmesinin temel nedenlerindendir. Bu uygulamalar baĢta demir çelik sanayi sektörü olmak üzere birçok sektörün geliĢmesine neden olmuĢtur. Demir çelik, haddecilik ve modern dokuma, tekstil sanayisinin kurulmasıyla birlikte hammadde ve makine girdileri nedeniyle ithalat ve mamul maddelerin yurtdıĢına satılmasıyla ihracat artmıĢtır. Yukarıdaki açıklamalar ıĢığında araĢtırmamızın bu bölümünde Osmaniye‟deki sanayi faaliyetleri üretim açısından incelenmeye çalıĢılacaktır. Bu kapsamda her sanayi
sektöründe yar alan alt sanayi kolları, istihdam ettikleri personel sayıları ve nitelikleri ele alınacaktır.
Osmaniye‟de 2012 yılında sanayi siciline kayıtlı ve sanayi sicil belgesi alan top- lam 234 sanayi tesisi bulunmakta ve bu tesislerde 11.061 kiĢi çalıĢmaktadır. 25 den fazla iĢçi çalıĢtıran tesis sayısı 95, 500 den fazla iĢçi çalıĢtıran tesis ise 3'tür (Tablo.
2012 yılında yaptığımız çalıĢmalardan elde ettiğimiz bulgulara Osmaniye‟de 234 sanayi tesisi yani fabrika veya atölye bulunmaktadır. Söz konusu tesislerin büyük bir bölümü gıda sektörü tesislerinden oluĢmaktadır. Bu sektöre ait tesis sayısı 77, sanayi tesislerine oranı ise % 33'dür. Gıda sektöründe en büyük pay 39 fabrika Ģeklinde sanayi tesisi ile fıstık iĢleme sektörüne aittir. Gıda sektöründe çalıĢanların resmi sayısı sayısı yaklaĢık 1500'dür. Ancak bu sayı devamlı ve herhangi bir sosyal güvenliğe kayıtlı olan personel sayısıdır. Mevsimlik iĢçi sayısı ise 4000 den fazladır. Gıda sektöründen sonra tesis sayısının en fazla olduğu sektör ana metal ve metal eĢya sektörüdür. Bu sektörde faaliyet gösteren tesis sayısı 61 olup çalıĢan personel sayısı 4472'dir üçüncü sırada ise dokuma ve giyim sektörü gelmektedir. Bu sektörde faaliyet gösteren tesis 25 çalıĢan iĢçi sayısı ise yaklaĢık 3000'dir.(Tablo
Tablo 35. Osmaniye‟de Sanayi Tesislerinin Sektörel Dağılımı
Faaliyet alanı Tesis sayısı Personel sayısı
Gıda, içki, tütün san. 77 1434
Dokuma, giyim, deri san. 25 2959
Orman ür. Ve mobilya san. 8 207
Kâğıt ürün. Ve Basım san. 3 212
Kimya-petrol, kömür, kauçuk ve plastik san 29 1008
TaĢ ve toprağa dayalı san. 27 576
Metal eĢya, makine ve teç. UlaĢım san. 16 193
Metal ana sanayisi 45 4153
Diğer 4 193
Toplam 234 11061
Kaynak: Sanayi ve Teknoloji Müdürlüğü, 2012
ġekil 23. Osmaniye‟de Sanayi Tesislerinin Sektörel Dağılımı
ġekil 24. Osmaniye‟de Sanayi Tesislerinde ÇalıĢanların Sektörel dağılımı