AraĢtırma Sahasının Jeomorfolojik Özellikleri

AraĢtırma sahası, Çukurova‟nın kuzeydoğusu ile Nur (Amanos) ve Toros dağla- rının kesiĢtiği alanda bulunmaktadır. Ortalama yüksekliği 118 m. civarındadır. Yüksek- liği kuzeye gidildikçe tedrici bir Ģekilde artar ( Harita 4). Orta ve güney kesimleri hafif tepelik olan araĢtırma sahası, Seyhan ve Ceyhan ırmakları ile kollarının taĢıdıkları alüv- yal malzemeyi biriktirerek oluĢturdukları, Kuzeyi Toros ve Amanos dağlarıyla sınırlan- dırılmıĢ Çukurova sübsidans (ÇanaklaĢma, çökme) havzasında yer almaktadır (Ardos, 1984: 29).

AraĢtırma sahasının çevresinde, kıvrım ve kırık dağları, alüvyal ovalar ile akar- suların aĢındırma ve biriktirme faaliyetleri ile oluĢan yarma vadileri, dik yamaçlar, akar- suların yatak değiĢtirmesiyle oluĢmuĢ küçük ırmak adacıkları ve ova kesiminde oluĢmuĢ birikinti yelpazeleri bulunmaktadır (Pamir ve Tolun, 1975). AraĢtırma sahasının önemli bir bölümünü oluĢturan Osmaniye Ģehrinin büyük bir bölümü, Karaçay‟ın taĢıdığı alüv- yal malzemeyle oluĢmuĢ birikinti yelpazesinde kurulmuĢtur. Karaçay Osmaniye‟yi ikiye ayırmıĢtır. Önemli sanayi alanlarından olan küçük sanayi sitesi Karaçay vadisinin doğu- sunda kurulmuĢtur. Karaçay‟ın taĢması durumunda sanayi sitesinin sel iĢgaline uğraya- rak zarar görebilme ihtimali yüksektir.

Osmaniye‟nin Kuzeyinde Mesozoyik kireçtaĢı serileri, Ģiddetli erozyonlar dola- yısıyla Paleozoik‟e kadar kazılmıĢ ve çok derin vadi oluĢumlarına sebep olmuĢtur. Bü- tün bu yüksek ve çıplak bölgenin güneyi, Kadirli sırtlarının tamamen değiĢken Miyosen arazisinin nispeten daha yumuĢak rölyefle tezat teĢkil eder. Burada Anti Toros strüktür hatlarının iĢaretleri görülür. Kadirli-Ceyhan çöküntü havzasını dolduran genç alüvyal ovalar, 250 m.ye kadar değiĢen yüksekliktedirler (Pamir ve Tolun, 1975: 46). AraĢtır- ma sahası ve çevresindeki verimli topraklara sahip olan ovalarda yüksek potansiyelle tarımsal faaliyetler yapılmaktadır. Söz konusu ovalarda yetiĢtirilen hammaddesi tarım ürünleri olan sanayi tesislerinin kurulmasını ve geliĢmesini kolaylaĢtırmıĢtır.

AraĢtırma sahasının çevresinde önemli dağlar yer almaktadır. Bu dağların baĢlı- caları; Koyuntepe (2168 m), Dumanlı dağ (2102 m), Yağlıpınar tepesi, Dazı Tepe (2085 m), Topbarnaz Tepe (2067 m), Cerlime Tepesi (1965 m) ve Binboğa Dağlarıdır. Dağlık alanların yüzeyi oldukça engebeli ve dalgalıdır. Akarsular dik yamaçları yararak yer yer dar ve derin vadiler oluĢturmuĢtur.

rulmuĢtur. Güneyinde ve doğusunda bazı yerlerde yükseltisi 2000 metreyi aĢan Nur dağları ve batısında ise yüksekliği 250-300 metreyi bulan Körkuyu, Karabahadır ve volkanik bir tepe olan Delihalil tepeleriyle çevrelenen Osmaniye, kuzeyden ise alüvyal bir ova olan Yukarı Ova ile komĢudur. ġehrin yerleĢim alanı jeomorfolojik ve jeolojik açıdan Ģehir kurulmasına uygun değildir. Bu durum baĢlıca iki nedenden kaynaklan- maktadır. Bu nedenlerden biri güneyinde ve doğusunda Ģehrin geliĢimini engelleyen Nur dağları diğeri de batısında ve kuzeyinde I. sınıf verimli tarım arazilerinin varlığıdır. Organize Sanayi Bölgesi (OSB)‟nin kurulduğu saha, yeryüzü Ģekilleri bakımın- dan eğimli aynı zamanda bir sadelik arz etmektedir. Çevresi ise yer yer volkanik kütle- lerle sınırlanmıĢ olan sahanın, en yüksek noktası güneybatıda yer alan Delihalil Tepe- si‟dir (456m). OSB bu kütlenin etrafında küçük parazit koni olarak yükselen Tüysüz Delihalil (320m) tepesinin kuzeydoğu yamacına kurulmuĢtur. Delihalil Tepesinden güney, güneydoğu, batı, güneybatı, doğu ve kuzeye doğru ova tabanına doğru azalan bir eğimle lav akıntıları yer almaktadır. Delihalil Tepesinin karĢı istikametinde (Top- rakkale‟nin kuzeybatısında) Üç Tepeler volkanik kütlesi (132m) yer almaktadır (Aslan, 2011: 18).

Verimli tarım toprakları bulunan ve deprem riski daha fazla olan Yukarı Ova‟ya göre söz konusu volkanik tepelik arazi, organize sanayi bölgesinin kurulması açısından daha uygun alandır. Kaliteli ve çok verimli yer altı sularına sahip olması nedeniyle ön- celikli planlama alanı olarak düzenlenen “Delihalil Tepesinin çevresinde sıkıĢabileceği düĢünülen organize sanayi bölgesinin alternatif geliĢme alanı, Delihalil Tepesinin kuzey yamacından uzanarak Tüysüz köyünün doğusunu kaplayan eğimi az olan alandır (OSB Müdürlüğü Verileri, 2012).

Karaçay vadisi, küçük sanayi sitesi ile FakıuĢağı mahallesini ikiye ayıran derin- liği az geniĢ tabanlı vadidir. DSĠ dere ıslah çalıĢması yaparak Karaçay vadisinde taĢkın ihtimalini azaltmasına rağmen özellikle küçük sanayi sitesinin ekstrem yağıĢlarda taĢkı- na maruz kalması yüksek olasılıktır.

AraĢtırma sahasının çevresinde Amonos (Nur) Dağları ile Orta Toros Dağları bulunmaktadır. Osmaniye ve ilçelerin bulundukları sahanın dağlarla çevrili oluĢu, Os- maniye‟nin Adana dıĢında diğer il ve ilçelerle iletiĢimini ve iktisadi iliĢkilerini sınırlan- dırmıĢtır. Bu durum, doğusundan ve kuzeyinden adeta kapalı bir havza özelliğine sahip

olmasına neden olarak Osmaniye‟nin Adana‟ya olan bağımlılığını artırmıĢtır (DPT, 2000: 5).

AraĢtırma sahasının da yer aldığı Çukurova‟nın bugün gösterdiği morfolojik du- rum da oldukça ilginçtir. Esasen burası bir taraftan ova, diğer taraftan da subsidans havza özelliği taĢımaktadır (Ardos, 1984, 31). Ancak zannedildiği gibi Çukurova tipik düz bir yüzey değildir. Erinç‟e göre Çukurova‟da her biri birer inter glasiyal safhaya ait değiĢik yükseltilerde baĢlıca üç flüvyal taraça vardır. Taraçalar ile Akdeniz arasındaki kısımda ise Seyhan ve Ceyhan akarsularının oluĢturdukları delta gelmektedir. Hem tara- çalarda hem de deltada eğimler güneye doğrudur. Eğimin kuzey kesiminde yani Toros dağlarının eteklerinde artması epirojenik genç hareketlerin varlığını ifade etmektedir. Güneyde ise aksine bir torbalaĢma ve çökme söz konusudur (Ardos, 1984: 31).

Yukarıda oluĢumu izah edilen Çukurova, Tarsus ovası, Adana ovaları ve yukarı ova olmak üzere üç kısma ayrılır (Arınç, 2011: 171). Misis‟in (Yakapınar) doğusunda yer alan ve Adana ovalarından daha yüksekte olan Çukurova‟nın doğu bölümüne ise Yüksek Ova ya da Yukarı Ova adı verilmiĢtir (Arınç, 2011: 171). AraĢtırma sahası Yu- karı Ova Alt Yöresi‟nde bulunmaktadır. Bu kesim Pleistosende Ceyhan ve Seyhan ır- makları ile kolları tarafından biriktirilmiĢ, kuzeyden güneye doğru eğimli ve kısmen dalgalı alüvyal düzlüklerden oluĢmuĢtur. Bu ova güney kenarında uzanan tepeler nede- niyle doğrudan denize açılamaz (Arınç, 2011: 171). Organize sanayi bölgesi bu tepelik alana kurulmuĢtur. Osmaniye, Kadirli ve Ceyhan Ovaları Çukurova‟nın bir devamıdır. Ceyhan Nehri, Karaçay ve Savrun Çayının getirmiĢ olduğu birikinti materyallerinden oluĢan alüvyal topraklardan oluĢmuĢtur.

Yukarı Ova içinde olan 2 adet küçük ova yer almaktadır. Biri Osmaniye Ovası diğeri ise Düziçi Ovasıdır. Kuzeyinde Kozan ve Kadirli, güneyinde Yumurtalık Dağları, batısında ise Kırmıtlı Beldesi ile sınırlı olan Ceyhan Ovasının doğusunda 13.500 hektar- lık alan kaplamakta olan Osmaniye Ovası, 10 km geniĢliğinde, 27 km uzunluğundadır (Arınç, 2011: 171). Denizden yüksekliği yaklaĢık 100-150 m arasında olan ovaya Os- maniye kurulmuĢtur. Osmaniye Ovası ulaĢımı, tarımı ve sanayiyi olumlu bir Ģekilde etkilemektedir. Haruniye (Düziçi) Ovası ise, Osmaniye Ovasının kuzeyinde, Bahçe Ġl- çesinin batısında yer alan çevresindeki ovalara göre yüksek ve düz bir ovadır. Uzunluğu doğu-batı doğrultusunda 17 km geniĢliği güney-kuzey yönünde 13 km. Haruniye Ovası 10.500 hektarlık bir alan kaplamaktadır. Denizden yüksekliği 250-400 m arasında de- ğiĢmektedir (DPT, 2000: 5).