Destekleyici Niteliksel Özellikler

Faydalı finansal bilginin destekleyici özellikleri; karşılaştırılabilirlik, doğrulanabilirlik, zamanında sunum ve anlaşılabilirliktir. Bu özellikler ihtiyaca uygun ve gerçeğe uygun olan bilgilerin faydasını artırmak bakımından destekleyici özelliklerdir. Ancak bu özellikler faydalı olmayan finansal bilgiyi faydalı hale getirmezler.

1.3.2.2.2.1. Karşılaştırılabilirlik

“Karşılaştırılabilirlik, kullanıcıların kalemler arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları belirleyebilmesini ve anlayabilmesini sağlar. Dolayısıyla benzer işlem ve olayların finansal etkilerinin ölçümü ve gösterimi, dönemler itibarıyla ve diğer işletmelerin ölçüm ve gösterimleriyle tutarlı olmalıdır.”

(BOBİ FRS md. 1.12 ) Bunun içinde muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının birbirini izleyen dönemler itibariyle değiştirilmeden uygulanması gerekir. Ancak politikalarda değişikliğe gidilmek mecburiyetinde kalındıysa, bu durum finansal tablo dipnotlarında açıklanmalıdır (Akdoğan ve Tenker 2010: 46-47).

1.3.2.2.2.2. Doğrulanabilirlik

Doğrulanabilirlik; muhasebe bilgilerinin ön yargıdan uzak gerçek durumu yansıtacak biçimde ölçümlerinin yapılması suretiyle hazırlanan finansal tablolar, işlemleri doğru temsil etmeyi sağlayacaktır (Akdoğan ve Tenker 2010: 45). Bağımsız ilgililerin finansal tablolar üzerinden yaptıkları

analiz sonuçlarının aynı çıkması muhasebe bilgilerinin doğrulanabilir olduğuna işaret etmektedir.

1.3.2.2.2.3. Zamanında Sunum

“Zamanında sunum; finansal bilginin, finansal tablo kullanıcılarının kararlarını etkileyebileceği zamanda mevcut olmasıdır.” (BOBİ FRS md.

1.13)

1.3.2.2.2.4. Anlaşılabilirlik

Bilgiyi kullanan kişilerin sunulan bilgilerinden faydalanabilmesi, bilgiyi anlayabilmelerine bağlıdır. Ancak muhasebe bilgilerinin anlaşılabilir olması, bilgilerin herkes tarafından anlaşılacak ölçüde basit olması anlamına gelmez. Bu bilgilerin basitçe sunulması anlaşılmasına değil, ekonomik gerçeklerin gözden kaçırılmasına neden olur. Bu nedenle anlaşılır olma basitlik olarak anlaşılmamalıdır (Akdoğan ve Tenker 2010: 43). Finansal bilgilerin anlaşılabilir olma özelliği, işletme faaliyetleri ve ekonomik faaliyetler ile muhasebe hakkında makul seviyede bilgisi olan, bu bilgileri dikkatli ve özenli bir şekilde analiz eden kullanıcılar tarafından anlaşılabilecek şekilde sunulmasını gerekli kılar (BOBİ FRS md.1.11).

1.3.2.3. 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’ne Göre

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği (MSUGT)’ne göre muhasebe bilgilerini kullanan ilgili tarafların aldıkları kararlarda en önemli etken kendilerine sunulan bilgilerin sağlıklı ve mukayese edilebilir nitelikte olmasıdır. Bu bilgiler milli gelir hesapları ve benzeri istatistiklerin çıkarılmasında, kalkınma planlarının hazırlanmasında, ulusal ve uluslararası sermaye hareketlerinin düzenlenmesinde, ekonomik faaliyetlerin devlet tarafından kontrol edilmesi ve yönetilmesinde kullanıldığından, bilgilerin aşağıda sıralanan hedeflere hizmet edecek nitelikte olması önemlidir.

 Muhasebe bilgilerinin karar alma durumunda bulunan ilgililere yeterli ve doğru olarak ulaştırılması

 Farklı işletmeler ile aynı işletmenin farklı dönemlerinin karşılaştırılması

 Mali tablolarda yer alan hesap adlarının tüm kesimler için aynı anlamı vermesi

 Muhasebe terim birliğinin sağlanması suretiyle anlaşılabilir olması

 İşletmelerle ilgililer arasında güven unsurunun oluşturulması Bu hedeflere uygun olarak muhasebe bilgilerinin doğru, karşılaştırılabilir, anlaşılabilir ve güvenilir nitelikte üretilip ilgililere sunulması karar alma süreçlerinin etkin bir şekilde yürütülmesini sağlayacaktır.

Bilanço esasına göre defter tutan gerçek ve tüzel kişiler “Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğ” inde belirtilen usul ve esasları uygulamak zorundadır (Akdoğan ve Sevilengül 1999: 4).

BİLGİ ÜRETİMİNDE SMMM VE YMM’LERİN GÖREVLERİ, VERGİ MEVZUATI VE MESLEK ETİĞİNDEN KAYNAKLANAN

SORUMLULUKLARI

2.1. Bilgi Üretiminde SMMM ve YMM’lerin Görevleri

Hesap tutma ihtiyacının bir gereği olarak ortaya çıkan muhasebe işi zamanla ekonomik ve ticari hayatta yer alan devlet, işletmeler ve diğer birçok kesimin ihtiyacına cevap verecek, profesyonel anlamda icra gerektiren bir meslek haline gelmiştir. Muhasebe mesleğine mensup olan bireylerin taşıması gereken nitelikler, görevleri ve sorumlulukları değişen ticari hayata uygun olarak yasalarla şekillenmektedir.

Türkiye’de muhasebe meslek mensuplarına yasal bir statü kazandıran ilk düzenleme 13.6.1989 tarihinde yürürlüğe giren 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’dur. Bu kanun ile “işletmelerde faaliyetlerin ve işlemlerin sağlıklı ve güvenilir bir şekilde işleyişini sağlamak, faaliyet sonuçlarını ilgili mevzuat çerçevesinde denetlemeye, değerlendirmeye tabi tutarak gerçek durumu ilgililerin ve resmi mercilerin istifadesine tarafsız bir şekilde sunmak ve yüksek mesleki standartları gerçekleştirmek….” amaçlanmaktadır (3568 sayılı Kanun, md.1).

3568 sayılı Kanun’a göre muhasebe mesleğinin icrasını gerçekleştirecek meslek mensupları serbest muhasebeci mali müşavirler ile yeminli mali müşavirlerdir. Kanun’a göre mesleğin konusu ve hangi konuda hangi meslek mensubunun yetkili olduğu Tablo 1’de görüldüğü gibidir.

Tablo 1. Muhasebe Meslek Mensuplarının Görevleri

“Gerçek ve tüzelkişilere ait teşebbüs ve işletmelerin;

genel kabul görmüş muhasebe prensipleri ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince, defterlerini tutmak, bilanço, kar zarar tablosu ve beyannameleri ile diğer belgelerini düzenlemek ve benzeri işleri yapmak.”(3568 Sayılı Kanun, madde 2)

Bilgi Üretimi SMMM

“Gerçek ve tüzelkişilere ait teşebbüs ve işletmelerin;

muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirlik yapmak.” (3568 Sayılı Kanun, madde 2) beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmak.” (3568 Sayılı Kanun, madde 2)

Denetim SMMM-YMM

“Gerçek ve tüzelkişilerin veya bunların teşebbüs ve işletmelerinin mali tablolarının ve beyannamelerinin mevzuat hükümleri, muhasebe prensipleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunu ve hesapların denetim standartlarına göre incelediğini” tasdik etmek (3568 Sayılı Kanun, madde 12).

Tasdik YMM

Muhasebe meslek mensuplarının görevlerini icra ederken devlete, topluma, mesleki yapılara, müşterilere ve şahıslarına yönelik çeşitli

mesuliyetleri vardır. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir (Civelek ve Durukan 1997: 2-3):

a) Devlete yönelik: Bilgi üretim ve sunumunun yasal düzenlemelere göre yapılarak, devlet menfaatlerinin dikkate alınması

b) Topluma yönelik: Mesleğin icrasında güvenilir bilgiler üretilip sunularak toplum menfaatinin korunması

c) Mesleki yapılara yönelik: Meslek kuruluşlarının itibarını koruyacak tutumlarda bulunulması

d) Müşterilere yönelik: Müşterilerin gizli bilgilerinin üçüncü kişi ve kurumlara yansıtılmaması, hem insanların hem de devletin faydası için müşterilere gerçek ve doğru bilgilerin aktarılması

e) Şahsına yönelik: Kanunlara ve mesleki ahlak kurallarına uygun şekilde davranıp, tarafsızlığından ödün vermeden menfaat ilişkilerinden kendisini uzak tutması

Meslek mensupları yukarıda sıralanan mesuliyetlerini ancak güvenilir, tarafsız ve gerçeğe uygun bilgiler üretip sunarak yerine getirebilirler. Bilgi üretimi görevi 3568 sayılı Kanun’da SMMM’lerin görev tanımları içinde yer almaktadır. Üretilen bilgilerin ne kadar gerçeğe uygun, doğru ve güvenilir olduğunun tespiti için yapılan denetim ise hem SMMM’lerin hem de YMM’lerin görev tanımında yer alırken bilgilerin kanun ve standartlara ne kadar uygun üretildiğinin tespiti için yapılan tasdik ise sadece YMM’lerin görev tanımı içinde yer almaktadır.