Dersin Seyda‟nın Önünde Diz Çökerek ĠĢlenmesi

Son zamanlarda medreselerin büyük bir kısmında, „Kuran-ı Kerim Kursu‟ adı altında geliĢen bir iĢleyiĢten dolayı sıra ve masaların bulundurulduğu, dersliklerin ve yazı tahtalarının mevcut olduğu bilinmektedir. Bu teknik imkânların varlığına rağmen, derslerin iĢlendiği mekânın genellikle Seyda‟nın odası olması ve Seyda‟nın genellikle kendine ait bir serginin üzerinde bağdaĢ kurarak oturması, önünde elindeki eseri üzerine

150

koyabileceği küçük bir yer masasının bulunduğu; buna karĢın öğrencinin, Seyda‟nın önüne gelecek Ģekilde, dizleri üzerinde oturarak kitabını eline alması ve bu Ģekilde dersini alması, gelenekten gelen bir uygulama olarak halen devam etmektedir.

Seyda‟larla yapılan görüĢmelerden, Seyda‟ların bu metodu tercih ettikleri anlaĢılmaktadır. Kendileriyle görüĢülen Seyda‟lardan biri; “Bizler yerde ders veriyoruz. Yer masası kullanıyoruz. Bazı konular uygulama gerektirdiği için görselleri kullanıyoruz. Mesela hac bahsi veya cenaze bahsi konularında uygulamalı eğitimi kullanıyoruz.” ifadeleriyle bu hususu dile getirmektedir.

Diğer taraftan öğrencilerin tercihlerinin de, Seyda‟nın önünde diz çökerek ders almaktan yana olduğu anlaĢılmaktadır. AĢağıda Tablo 22‟de öğrencilerin konuyla ilgili tercihlerine yer verilmektedir.

Tablo 22 verilerine göre, ankete katılan medrese öğrencilerinin %88,1‟i (141) hocanın önünde diz çökerek ders almak istemektedir. Bu verilere göre, öğrencilerin sıra ve masanın olduğu sınıf ortamından çok, Seyda‟larının önünde ders almak istedikleri anlaĢılmaktadır. Bununla birlikte bu veriler, sınıf ortamına göre birebir eğitimin öğrencilerce tercih edildiğini de ortaya koymaktadır. Uygulamanın da bu yönde olduğu dikkate alındığında bu metodun tercih edilme sebepleri, faydaları ve mahzurları; üzerinde durulması gereken hususlar olarak belirmektedir.

AĢağıda da ifade edileceği gibi öğrenci açısından birtakım fiziksel mahzurları olan bu ders alma Ģeklinin, öğrencilerce tercih edilme sebebi, yine kendilerinin ifadelerine göre, Seyda ile aralarında oluĢan bir samimiyetten ve yakın iliĢkiden dolayıdır. Bu sayede kendileriyle özdeĢim kurdukları Seyda‟larına öğrenciler, daha

Tablo 22: Ders alırken aĢağıdakilerden hangisini tercih edersiniz?

141 87,0 88,1 88,1 19 11,7 11,9 100,0 160 98,8 100,0 2 1,2 162 100,0 HOCANIN ÖNÜNDE DĠZ ÇÖKEREK MASA VE SIRANIN OLDUĞU BĠR SINIF Total Valid System Missing Total

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative Percent

151

yakın durabilmekte; aldıkları eğitimden zevk alabilmektedirler. Bu durum Seyda‟lar açısından da aynı olsa gerek.

Seyda‟nın önünde oturarak ders almanın en önemli faydası; öğrencinin, hocasının gözünün önünde olmasıyla ilgilidir. Buna göre öğrenci, ders esnasında hocanın sürekli bir denetimi altındadır. Dolayısıyla öğrencinin kaytarmak, dersi dinlememek veya dalıp gitmek gibi bir Ģansı en aza inmektedir. Nitekim öğrencinin, bazen hocanın arkasında kaldığı sınıf ortamlarında dikkati dağılabilmektedir. Birebir ve göz önünde yapılan bu tür bir eğitim etkinliğinde ise bu duruma neredeyse imkân kalmamaktadır.

Diğer taraftan bu tür bir ders ortamında göze çarpan diz üzerinde oturuĢ Ģekli, Seyda‟nın önünde öğrencinin takındığı bir edebi ve Seyda‟ya karĢı duyulan saygıyı ifade etmesi açısından anlamlı bir ayrıntıdır. Kendisiyle görüĢülen bir Seyda‟nın konuya iliĢkin yorumu, bu oturuĢun sebebini ortaya koymaktadır: “Biz namazdayken, oturduğumuzda illa ki diz üstü oturmamız farz değildir. Hani şu bizim „çarderki‟ dediğimiz şekilde de oturabilirsiniz. Ama Allah-u Teâlâ‟ya olan saygıyı daha mükemmel şekilde ifade etmek için intizam/nizamı ön plana çıkarıyoruz. Biz Allah‟ın huzurunda olduğumuz için diz üstü oturuyoruz. Bu nisbi şekilde böyledir. Şimdi yani bir astın bir üste karşı geldiğindeki duruşu vardır. Biz askerde de bunu gördük. Bir talebenin Seyda‟sının karşısında oturması (Tıpkı bunlar gibi), öğrencinin o Seyda‟ya sonsuz saygı ve hürmet gösterdiğinin ifadesidir.”

Diz üzerinde oturmanın, öğrenci açısından bir sıkıntılı, ancak dersin dinlenmesini sağlaması ve anlaĢılması açısından fayda arz eden bir yönü de vardır. Dersin niteliğine ve konunun uzunluğuna göre yirmi ile kırk/kırk beĢ dakika arasında değiĢen bir ders süresi boyunca öğrencinin sürekli bir Ģekilde ve duruĢunu bozmadan diz üzerinde oturması, öğrencilerin fiziksel rahatsızlık yaĢamalarına sebep olan bir durum açığa çıkarır. Bir süre sonra sağa/sola doğru yapılan vücut hareketleri ve yer değiĢtirmeler, bacakların artık vücudu taĢıyamadıklarının sinyalleridir. Öğrenci, dizlerini, sırtını ovmaya baĢlar; durumu gören Seyda, bazen küçük bir mola vererek derse devam eder, bazen de ara vermeden dersi anlatıĢına hız vererek, dersi bitirir. Seyda‟nın önünde diz çökerek alınan derslerde sık sık karĢılaĢılan bu durum, çoğu kez öğrenci için bir sıkıntı halini almaktadır. Nitekim sıra-masanın olduğu bir ortamı tercih

152

edenlerin tamamı ve bu konuda Seyda‟nın önünde oturmayı tercih edenlerin büyük bir kısmı, bu durumdan Ģikâyetçidir. Ancak Ģikâyetlerine rağmen, dersin kalitesini ve Seyda‟ya yakınlığı/saygıyı önceliyor olsa gerek ki, öğrencilerin büyük bir çoğunluğu, diz üzerinde oturmayı tercih etmektedir. Dersin diz üzerinde oturarak yapılmasının doğurduğu fiziksel rahatsızlıklar, bir açıdan dersin dinlenmesine engel teĢkil ederken -ki bu durumlarda Seyda‟ların genellikle ara verdikleri gözlenmekte- bir taraftan da öğrencinin zihnini dinç, bilincini açık tutmayı sağlamaktadır denebilir. Sıra-masada oturmaya kıyaslandığında bu oturuĢ Ģekli, öğrenciye yaĢattığı ağrılarla rahatlığın bir rehavete dönüĢmesini engeller niteliktedir. Diğer bir ifadeyle, fiziksel uyarılma, beraberinde bir zihinsel uyarılmayı getirmektedir. Nitekim kısa süreli bu tür ağrılara ders esnasında sabreden öğrenci, dersin sonrasında hem dinlenme imkânı bulmakta, hem de ders ezberini yaparken ayakta gidiĢ-geliĢleri yapmak suretiyle vücudunun dengesini sağlamaktadır.