• Sonuç bulunamadı

VII. Bellek Teorileri

VII.4. Negatif Bellek

1.3. Dengbêjlik Geleneği ve Dengbêjlik Geleneğini Besleyen Kaynaklar

1.3.6. Dedim-Dedi Tarzı Söyleme (Min go-got/Dibê-dibêje):

Dengbêjlikte icra edilen türlerden biri de başkasından nakletme esasına dayanan

go-min go dibê-dibêje [dedim-dedi/diyor-der] tarzıdır. Bu tarz aracılığıyla dengbêj

aralarında diyalog geçen kişilerin sözlerini birebir aktarır. Böylece kilamın içersinde geçen diyalogları dinleyicilere daha somut ve inandırıcı kılmaya çalışır. Örneğin birçok varyantı bulunan “Dewrêşê Evdî” destanının farklı yörelerde söylenen eş metinlerinde bu tarzla karşılaşmak mümkündür. Derlenen “Dewrêşê Evdî” destanının bir varyantında baştan sona kadar dedim-dedi tarzı kullanılmıştır.

Wextekî Mîr Temîr paşayê Milan, mezinê êlê bû: Yê Êla Milan û Şerqiyan bû. Dibê mîr anî meclîs kir,

Dewrêş anî jê pirs kir, Got: Dewrêş, mîrê te divêye, Ji min ra bêje rastiyê ye, Rojê oxirmê giran e,

Mêr, beranbarî çend meran dertêye? Go: Mîrê min, ya te me nîne,

Mîr go, çiqasî qoçax be, Ancax beranberî mêrekî ye.

Go: Kuro Dewrêş bigirin, hefsê kin, Serê Dewrêş, milê Dewrêş jê kin, Go: Çika kê ji Dewrêş bike pirsyar e.

[Bir zamanlar Milanlı13 Mir Temir Paşa aşiret reisi iken: Milan ve Şarklıların reisiyken:

Dedi ki, mir meclisi kurdu. Dewreşi getirip ona sordu. Dedi, Dewrêş mirin ister ki Bana doğruyu söyle. Zor kavga gününde

Bi yiğit, kaç adamın hakkından gelir? Dedi: Size denk değiliz Mirim

Yiğit ne kadar zayıf ise Ancak bir adama eşit olur.

Dedi: Dewrêş’i yakalayın hapse attın. Dewrêş’in kafısını gövdesinden ayırın. Dedi: Kim Dewrêş’e sorabilecek?]

Go: Mîrê min! Ew xeber ji devê te zêde ye, Go: Heker tu dipirsî rojê oxirmê giran, Ez ser pişta Usbin kevim,

Go: Ez beranberî hefsid mêrê te yî milî derdikevim Go: Kuro, Dewrêş berdin,

Bira herê aliyê malê ye. Edlê yê qîza wî be

Go, bera ew û Edlayê ji xwe ra bikevin kêf û zewqê ye. Edlayê hate binpiya dîwanê ye,

Go: Xwedê xirav bikê serê te da mîrtî ye Go: Dewrêş ne mêrê girtinê ye,

Ji te ra Dewrêş fire kiriye sînorê der û dinê ye.

[Dedi: Mirim o söz ağzınıza yakışmıyor. Dedi: Kavga hengâme günleri soruyorsan, Usbin’ne bineyim de

Dedi: 700 Milan yiğidine yeterim ben. Dedi: Dewrêş’i bırakın.

Evine gitsin. Edlê artık onundur.

Dedi: Edlê ile Dewrêş zevk-i sefa etsinler. Edlê divanın eşiğine geldi.

Dedi: Allah senin evini ve mirliğini yıksın. Dedi: Dewrêş hapsedilecek adam değil.

Senin için Dewrêş dünyanın sınırlarını genişletmiş.]

Go: De, Dewrêş here, tidarê xwe bike

Go: Sibê, mîrê te, ji te dixwaze nêçîrê ye. Go: Kerem ke, bisekine,

Ez ê qawekê bixum. Qawa xwe vexwar.

[Dedi: Dewrêş hadi git. Hazırlığını yap.

Dedi: Senin mirin senden ava yapmanı istiyor. Dedi: Buyrun bekleyin.

Bir kahve içeceğim. Kahvesini içti]

Siyar bû Da pêşîyê,

Derketin girê Gewgewê Go: Dewrêş, dilê min divêye,

Ez ji te dixwazim kivava karêd xezalê ye.

[Ata bindi. Atak yaptı.

Gewgew tepesine çıktılar. Dedi: Dewrêş, canım ister,

Senden ceylan etinden kebap getirmeni.]

Go: Mîrê min, Xwedê mala te xirav ke, Go: Meniya te, meniya şevê din êvarê ye.

[Dedi: Mirim Allah ocağını söndürsün. Dedi: Niyetim dün akşamki niyettir.]

Go: Vê qûmistanê, vê germe, ez ê ji ku bînim goştê karêd xezalê ye. Xebere devê Dewrêş de bû,

Dewrêş lê nehêrî cotê karê xezala qol bûne, jêla tên. Divê Dewrêş ling da Utbê ye,

Ji ketina hespê ye,

Melkemot, melkemotê mêrê kulê ye.

[Dedi: Bu çölde, bu sıcakta ceylan etini nerden getireyim? Laf Dewrêş’in ağzında dolanırken.

Dewrêş baktı ki bir çift ceylan yavrusu aşağıdan geliyor. Dedi: Dewrêş Utbêye bindi

-Allah’ım Dewrêş’i koru. Attan düşmesin diye, Azrail, dert otağıdır.]

Dewrêş gopal avîte karê xezalê ye, Li ber mîr danî,

Go: Mîrê min, eva ji te ra him şîv e, hîm teştê ye.

[Dewrêş bastonu ceylanın boynuzuna attı Mirin önüne serdi.

Mirim alın size hem akşam hem de sabah yemeği.]

Peya bûn ji xwe ra, Goştê xwe danîn ser Ji xwe ra kivav çêkirin.

[Attan indiler. Eti ateşe koydular. Kebabı yapıverdiler.]

Dibê, mîr da ber çevê xwe dûrbîn e, Go: Dewrêş zû bike,

Go: Min birevîne. Go: Çira?

Go: Eskerê Erebê Ûnis, Go: Va ye, jêla hat.

[Dedi: Mir gözüne götürdü dürbünü. Dedi: Dewrêş acele et,

Dedi: Neden?

Dedi: Arap Yunus’un askerleri Dedi: İşte aşağıdan geldiler.]

Zû bike, min birevîne,

Min bi ser textê mîrtîyê bigihîne. Go: tiştekî mîrtîyê li dora te tunîne, Go: here xulama ji min ra bîne. Go: tu vira bisekine

Bera heta ew extirma bicivîne. Go: tu li vira mereve

Go: Bira tek Husê mîrê Axur, bira tek min ra bê şede, Ji boy Xwedê bisekine.

Go: Çawa ber çavê xwe dî,

Bira usa bê te ra bêje… (Cindî-Evdal, 2008: 635)

[Acele et beni kurtar. Beni mirliğin tahtına ulaştır.

Dedi: Mirliğe dair bir şey yok sende. Dedi: Git bana uşak getir.

Dedi: Sen burada bekle.

O askerlerini toparlayıncaya kadar Dedi: Sen burdan kaçma.

Dedi: Yalnızca Husê Mîrê Axur bana şahit olsun ki, Dedi: Allah aşkına bekle bir.

Dedi: Onu görür görmez, Gelsin de sana söylesin…] (Cindî-Evdal, 2008: 635)