Düzenleme Şeklindeki Elektronik Noter Senetlerinin İlâmlı İcra Takibine Dayanak Olması

Düzenleme yoluyla yapılan elektronik noter senetleri (NK m. 198/A, 1), Noterlik Kanunu’ndaki şekil şartlarına uygun olarak tan- zim edilmiş olmaları, kayıtsız ve şartsız (tek taraflı) para borcu ikrarını içermiş bulunmaları hâlinde197 _{ilâm niteliğinde belge sa yıldıklarından,} 196 Berkin-Usul s. 812; Bilge s. 509; Deynekli s. 62-63; Gençcan, Ömer Uğur: 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yorumu, Ankara 2013, s. 859; Kuru-Usul 2 s. 2161; Önen, Ergun: Medeni Yargılama Hukuku, Ankara 1979, s. 248; Sungurtekin Özkan s. 278.

197 İİK m. 38’e göre, düzenleme şeklinde de olsa tek taraflı olarak icra edilebilir bir yapma, yapmama veya teslim borcu yüklenen noter senetlerinin İİK m. 30 hükmüne göre ilâmların icrası yoluyla icrası mümkün değildir; çünkü bu tür noter senetleri İİK m. 38’de ilâm niteliğinde belge sayılmamıştır. Kanunda

ilâmlı icra takibine dayanak olabilirler198 _{(İİK m. 38). Hukukî etkileri} bakımından fizikî veya elektronik ortamda üretilen noter senetleri ara-

düzenleme biçimindeki noter senetlerine ilâm niteliği tanırken, senedin borç ikrarı içeriyor olması ile yetinmeyip, bu borç ikrarının mutlaka bir para borcuna ilişkin olmasının aranması gereksiz bir formaliten ibarettir. Örneğin elinde düzenleme biçimindeki bir noter senedi ile kendisi lehine aynî bir hak tesis edilmiş bulunan kişi önce mahkemeye müracaat ederek mahkemeden bir ilâm elde etmek zorundadır. Oysa bilindiği üzere ilâm niteliğindeki belgeler maddî anlamda kesin hüküm etkisine sahip olmadıkları için borçlu, gerektiğinde itfa ya da zamanaşımı iddiasını menfî tespit davası ile ileri sürmek veya İİK m. 33’e göre itfa, imhal, zamanaşımı sebebiyle icra mahkemesinden icranın geri bırakılmasını istemek imkânını haizdir. Bu nedenle, olması gereken hukuk bakımından düzenleme biçiminde bir noter senedi ile kendisi lehine kayıtsız ve şartsız borç ikrarı şeklinde bir aynî hak tesis edilmiş veya başka bir yapma, yapmama, teslim borcu taahhüt edilmiş kişinin ilâmların icrası hakkındaki hükümlere göre bu hakkın yerine getirilmesini isteyebilmesi gerekir. Bu bağlamda kayıtsız şartsız olarak yapma, yapmama veya teslim borcu içeren ve borçlunun edimini kesin olarak îfâ etme iradesini taşıyan düzenleme biçimindeki noter senetlerinin de ilâm niteliğindeki belgelerden sayılarak İİK m. 30 hükmüne göre icrasına imkân tanınmalıdır. Böylece, elinde düzenleme biçiminde noter senedi bulunan alacaklı dava açma külfetinden kurtarılarak usûl ekonomisine (HMK m. 30) de uygun bir düzenleme yapılmış olacaktır. Bu rejim, gerek el yazısıyla imzalı gerek elektronik imzalı noter senetlerinde geçerli olmalıdır. Aynı görüş için bkz. Yazıcı Tıktık, Çiğdem: Bir İşin Yapılmasına veya Yapılmamasına İlişkin İlâmların İcrası (DEÜHFD, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, 2014/Özel Sayı, C. 3, İzmir 2015, s. 2735-2776), s. 2751-2752.

198 Berkin, Necmeddin: Senetlerin Tanzimi ve Takip Hukuku Bakımından Ehemmiyeti (İÜHFM 1947/2, C. 13, s. 622-656), s. 648; Deliduman, Seyithan: İlâm Niteliğinde Sayılan Noter Senetlerine Dayanarak Yapılan İlâmlı İcra Takibinde Takibin İcra Tetkik Merciince Geri Bırakılmasının İstenmesi (AÜEHFD, 2001/1-4, s. 361-368), s. 362; Kuru, Baki/Arslan, Ramazan/ Yılmaz, Ejder: İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı, Ankara 2014, s. 389; Kuru, Baki: İcra ve İflâs Hukuku C. 3, Ankara 1993, s. 2144; Kuru, Baki: İcra ve İflâs Hukuku El Kitabı, Ankara 2013, s. 896; Muşul, Timuçin: İcra ve İflâs Hukuku, C. 1, 2, Ankara 2013, s. 932; Muşul, Timuçin: İcra ve İflâs Hukuku Bilgisi, Ankara 2008, s. 422; Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Sungurtekin Özkan, Meral/Özekes, Muhammet: İcra ve İflâs Hukuku, Ankara 2013, s. 459; Postacıoğlu, İlhan E./Altay, Sümer: İcra Hukuku Esasları, İstanbul 2010, s. 797; Tanrıver, Süha: İlâmlı İcra Takibinin Dayanağı Olarak Re’sen Düzenleme Biçimindeki Noter Senetleri (TNBHD 1994/81, s. 3-8), s. 6; Tanrıver, Süha: İlâmlı İcra Takibinin Dayanakları ve İcranın İadesi, Ankara 1996, s. 121; Tanrıver, Süha: Yabancı Ülke Noteri Huzurunda Yapılan Noter Senetlerinin Türkiye’de İcrası (TNBHD 1989/64, s. 19-20), s. 20; Uyar, Talih: Gerekçeli, Notlu, İçtihatlı İcra ve İflâs Kanunu, C. 1, İzmir 1996, s. 720; Uyar, Talih/ Uyar, Alper/Uyar, Cüneyt: İcra ve İflâs Kanunu Şerhi, C. 1, 2, 3, Ankara 2014, s. 754; Üstündağ, Saim: İcra Hukukunun Esasları, İstanbul 2004, s. 423, Vural, Perihan: İcra ve İflâs Kanunu ve Noterlik Kanunu Açısından Noterlik Senetleri (İcra ve İflâs Kanunu Uygulamasında Güncel Sorunlar Sempozyumu, İstanbul 1978, s. 97-112), s. 103 vd.

sında fark olmaması bunu gerektirir. Ancak düzenleme yoluyla yapılan elektronik noter senetlerinin ilâmlı icra takibine koyulabilmesi için, onaysız fizikî örneğininin ibrazı yeterli olmayıp, ilâmlı icra dairesinin başlatılacağı icra dairesine elektronik ortamda gönderilmesi gerekir. Zîrâ ilâmlı icra takibi, ilâm veya ilâm niteliğindeki belgenin icra daire- sine tevdii ile başlar (İİK m. 35). İcra müdürünün borçluya bir icra emri tebliğ edebilmesi için, para borcuna veya teminat verilmesine dair olan ilâm veya ilâm niteliğindeki belgenin icra dairesine verilmesi gerekir (İİK m. 32, 1).

Düzenleme yoluyla yapılan elektronik noter senetlerine ilişkin belgeler, güvenli elektronik imzayla elektronik ortamda saklanacağın- dan, gerektiğinde icra dairesine elektronik ortamda gönderilebilir (NK m. 198/A, 2).

Buna ilâve olarak, güvenli elektronik imza ile imzalanmış elekt- ronik noter senedinin el yazısıyla atılan imzalı sûretinin çıkartılarak da ilâmlı icra takibine koyulması mümkündür. Bunun için, düzenleme yo- luyla elektronik noter senedini saklayan noterin, elektronik ortamdan fizikî örnek çıkartması; örneği, belgenin aslının aynı olduğunu belirte- rek imzalaması ve mühürlemesi gerekir. Böylece, düzenleme yoluyla yapılan elektronik noter senedinin el yazısıyla atılan imzalı sûreti ilâmlı icra takibine dayanak olacaktır.

Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cum- huriyet Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelikte199 _{ilâmlar için buna benzer bir usûl öngörülmüştür.} HMK uygulamasında taraf ve vekilleri ile diğer ilgililer, güvenli elekt- ronik imza ile imzalamak sûretiyle UYAP vasıtasıyla mahkemeler veya hukuk dairelerine elektronik ortamda bilgi ve belge gönderebilmekte- dirler (BAYİHY m. 5, 5). Dava sonunda esas, hakem, tereke, değişik iş dosya türlerinden verilen hüküm ve kararlar, tarih sırası ve sıra numa- rası ile elektronik ortamda görüntülenmektedir (BAYİHY m. 173, 3). Elektronik ortamda hazırlanan hüküm, hükme katılan başkan ve hâkim- ler ile zabıt kâtibi tarafından güvenli elektronik imza ile imzalanarak UYAP veri tabanında saklanmaktadır. Ayrıca hükmün çıktısı, hükme katılan başkan ve hâkimler ile zabıt kâtibi tarafından imzalanıp mahke- 199 RG 03.04.2012, Sa. 28253.

me mührüyle mühürlenerek karar kartonunda muhafaza edilmektedir (BAYİHY m. 214).

Elektronik ortamda düzenlenen, güvenli elektronik imza ile imzalanan ve elektronik ortamda kaydedilerek görüntülenen ilâmlar, UYAP kapsamındaki birimlere ve bu arada icra dairelerine elektronik ortamda gönderilebildiğinden, ayrıca fizikî olarak gönderilmemektedir (BAYİHY m. 5, 7). UYAP üzerinden hazırlanmış ve güvenli elektronik imza ile imzalanmış ilâmın icra dairesine elektronik ortamda gönderile- memesi hâlinde; ilâmın fizikî örneği alınmakta, güvenli elektronik imza ile imzalanmış aslının aynı olduğu belirtilerek altı hâkim veya görev- lendirdiği yazı işleri müdürü tarafından elle imzalanmakta (BAYİHY m. 5, 9) ve bu sûret ilâmlı icraya koyulabilmektedir.