Coğrafi Alana Göre Turizm Örgütleri

Dünyada destinasyonlar, hiyerarşik olarak coğrafi ve alt-coğrafi olarak sınıflandırılabilir. Dünya; bölgeler, eyaletler, iller ile şehirler ve belediyelerden oluşan

89

kentsel alanlara sahip ülkelerden oluşmaktadır (Goeldner ve Ritchie, 2009: 90). Birçok ülkede yerel düzeyden ulusal düzeye kadar turist örgütlerinin olduğunu ifade eden Pearce (1997: 75) bu örgütlerin; pazarlama, ziyaretçi hizmetleri, gelişme, planlama, araştırma ve düzenleme gibi turizm gelişimi kapsamında çevreyi de etkileyen fonksiyonları yerine getirdiğini belirtmektedir.

Yerel Turizm Örgütü; Yerel Turizm İdaresi ve Yerel Turizm Birliği (Local Tourism

Administration-LTA and Local Tourism Association); yerel otoriteler tarafından belirlenen sınırlara sahip olan tüm yerel turizm alanlarının kendilerine özel bir Bölgesel Turizm Örgütü (Regional Tourism Organization-RTO) bulunmamaktadır. Bu nedenle bu alanlar; yerel yönetim birimini temsil eden bir Yerel Turizm İdaresi'ne (Local Tourism Administration-LTA) veya turizm işletmelerinin işbirliği içinde hareket etme amacıyla oluşturdukları bir birlik olarak Yerel Turizm Birliği (Local Tourism Association-LTA) şeklinde örgütlere sahiptirler (Pike, 2004: 15).

Yerel ve bölgesel düzeyde destinasyon yönetim örgütlerinin etkili bir sonuca ulaşabilmesi için aşağıdaki koşulları yerine getirmiş olması gerekmektedir (Minguzzi, 2006: 206):

 Evrensel olarak kabul edilmiş açık bir yönerge,  Etkili ve etkin bir planlama ve örgütsel yapı,  Esnek ve ulaşılabilir kurumsal ve örgütsel birim,

 Yapılacak girişimlerle uyumlu ve zaman içerisinde sürekliliği olan yeterli finansal kaynak.

Turizm örgütlerinin en eski örneğini resortların ortaya çıkması ve büyümesiyle birlikte bir kasaba veya ilçe düzeyinde oluşturulan yerel turizm örgütü yapılanması oluşturmaktadır. Yerel düzeydeki bir turizm örgütü öncelikle tanıtım ve tutundurma işlevini yerine getirmeye çalışmaktadır. Bazı ülkelerde ulusal düzeyde hükümet yapılarında turizm yer almamasına rağmen yerel yönetimlerde turizm temsil edilebilmektedir. Yerel bir turizm örgütü, ziyaretçilere bilgi sağlanması, turist isteklerinin koordinasyonu, yerel tanıtım ve yerel kalkınma açısından güçlü bir temel oluşturmaktadır (Burkart ve Medlik, 1988: 259).

Bölgesel Turizm Örgütü; Bölgesel Turizm Örgütü (Regional Tourism

90

pazarlanmasından sorumlu örgüttür." Bölge kavramı coğrafyada, Güney Doğu Asya gibi ulus ötesinden yerel bir alana kadar çok geniş bir alanda çok sayıda anlamlara sahiptir. Bu tür örgütler, farklı ülkelerde farklı şekillerde ifade edilmektedir. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri'nde bu tür örgütlere Kongre ve Ziyaretçi Bürosu (Convention and Visitor Bureaus-CVBs); Birleşik Krallık'ta ise Bölgesel Turizm Dairesi (Regional Tourism Boards-RTBs) şeklinde adlandırılırken İskoçya'da bu tür örgütler Alan Turizm Dairesi (Area Tourism Boards-ATBs) olarak karşımıza çıkmaktadır (Pike, 2004: 15).

Bölgesel düzeyde destinasyon yönetim örgütlerinin fonksiyonlarını farklı modelleri de dikkate alarak aşağıdaki şekilde ifade etmek mümkündür (Minguzzi, 2006: 200):

 Yerel örgütlerle işbirliği halinde uzun vadeli stratejileri en yüksek seviyeye çıkarmak,

 Bölgesel çıkarları ve bölgesel turizm endüstrisini ulusal düzeyde temsil etmek,

 Yerel işletmecilerin karlılığını ve çarpan etkisini en yüksek seviyeye çıkarmak,

 Homojen ve uyumlu bir bölgesel imaj geliştirmek,

 Ekonomik fayda ile sosyo-kültürel ve çevresel maliyet arasında sürdürülebilir bir denge sağlayarak turizmin etkilerini en uygun haline getirmek.

Bölgesel turizm örgütü, orta düzey bir yapılanma olarak ulusal turizm örgütü ve yerel turizm örgütü arasında yerel almasının yanı sıra turizmde örgütlenme modellerinin en son geliştirilmiş türüdür. Bölgesel turizm örgütleri, koordinasyon içerisinde ulusal bir turizm örgütünün bileşenlerini meydana getirebilir ve her bir bölgesel turizm örgütü de yerel turizm örgütlerini koordine edebilir (Burkart ve Medlik, 1988: 259).

Ulusal Turizm Örgütü; Dünya'nın ilk Ulusal Turizm Bürosu 1901 yılının Şubat ayında

Yeni Zelanda'da kurulan Yeni Zelanda Turist ve Sağlık Resort Departmanı'dır (NZTPD, 1976; aktaran Pike, 2004: 18). Turizmde planlama, genellikle yerel yönetimlere devredilse de yönetimin idari boyutu, yarı kamu organı olan ulusal turist idaresine (National Tourist Administration-NTA) transfer edilmektedir (Wanhill, 2004: 368).

Ulusal Turizm Ofisi (National Tourism Office-NTO); bir Destinasyon Pazarlama Örgütü (Destination Marketing Organization-DMO) veya bir Ulusal Turizm İdaresi (National Tourism Administration-NTA) şeklinde bir ülkenin turizm destinasyonu olarak pazarlanması ile sorumlu kuruluştur (Pike, 2004: 14). Ulusal turizm idareleri;

91

ülke turizmine yönelik politika geliştirme, planlama, ticari konular, hükümette yer alan farklı bakanlıklar ile bölgesel yönetimler, yerel yönetimler ve özel sektör arasında koordinatörlük, küçük ve orta ölçekli işletmelerin eğitimi ve ülke imajı gibi konularda rol üstlenmektedir (Lennon vd., 2006: 8).

Ulusal turist örgütü, ulusal turizm politikasının hazırlanması ve yürütülmesinden sorumlu kuruluştur. Bu kuruluş, turizmin gelişimiyle ilgili tüm taraflar tarafından yürütülen faaliyetlerin koordinasyonundan da sorumludur. Ulusal turist örgütü; münhasır bakanlık, genel müdürlük, bölüm, dernek ve daire şeklinde biçim alabilir (Bhatia, 2002: 111). Eyalet Turizm Ofisi (State Tourism Office-STO); federal bir politik sisteme sahip olan bir ülkede, Amerika Birleşik Devletleri'nde olduğu gibi bir eyaletin, Kanada'da olduğu gibi bir vilayetin veya Avustralya'da olduğu gibi bir alanın pazarlanmasında sorumlu organizasyondur (Pike, 2004: 15).

Leu (2001: 272) ulusal turist ofislerinin gelecekteki rollerinin idareciler ve politikacıların yönetiminde yürütülen bir halkla ilişkilerden öteye geçemeyeceğini ifade etmektedir. Bununla birlikte bu tür organizasyonlar, yalnızca turizm endüstrisinin ve çıkar gruplarının sözcüsü değildir. Bu organizasyonların kamu yararına yönelik çalışmaları bir iş olarak yürütmeleri de gerekmektedir.

Uluslararası Turizm Örgütü; Modern turizm anlayışının kendine has

karakteristiklerinden ve uluslararası acentaların birçok alanda etkilerini arttırması nedeniyle, uluslararası örgüt yapılanmaları turizmde de kendisini göstermektedir. Bireyler, şirketler, birlikler ve ülkelerin hükümetleriyle koordinasyonun gerekliliği ve turizm konusunda yapılacak müzakereler nedeniyle uluslararası turizm örgütleri hızla öne çıkmaktadır (Burkart ve Medlik, 1988: 261). Andaç (2013: 77-87) uluslararası turizm kuruluşlarını resmi ve özel nitelikli kuruluşlar şeklinde iki başlık altında toplamaktadır:

a. Resmi Nitelikli Uluslararası Turizm Kuruluşları:

 Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (United Nations World Tourism Organization – UNWTO)

 İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı (The Organization For Economic Co-Operation And Development – OECD)

 Uluslararası Sosyal Turizm Bürosu (International Bureau Of Social Tourism – BITS)

92

 Uluslararası Turizm Birliği (International Touring Alliance – AIT)

 Avrupa Seyahat Komisyonu (European Travel Commission – ETC)

 Uluslararası Kongreler ve Toplantılar Birliği (International Congresses And Conventions Association – ICCA)

 Uluslararası Termalizm ve Klimatizm Federasyonu (International Thermalism And Climatism Federation – FITEC)

b. Özel Nitelikli Uluslararası Turizm Kuruluşları:

 Uluslararası Turizm Akademisi (Academie International Du Tourisme – ACI)

 Uluslararası Bilimsel Turizm Uzmanları Örgütü (International Association Of Scientific Experts In Tourism – AIEST)

 Parlementolararası Turizm Örgütü (AIDT)

 Uluslararası Turizm Gazeteleri ve Yazarları Federasyonu (Federation Internationale des Journalistes et Ecrivains du Tourisme – FIJET)

 Uluslararası Scal Klüpleri Birliği (AISC)

 Uluslararası Seyahat ve Turizm Profesyonelleri Birliği (International Association of Travel and Tourism Professionals – SCAL)

 Uluslararası Havayolu Taşımacılığı Örgütü (International Ait Transport Association – IATA)

 Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (International Civil Aviation Organization – ICAO)

 Uluslararası Otelcilik Örgütü (International Hotel Association – IHA)

 Seyahat Acentaları Birlikleri Evrensel Federasyonu (Universal Federation Of Travel Agent’s Associations – UFTAA)

 Dünya Seyahat Acentaları Birliği (World Association Of Travel Agencies – WATA)

 Uluslararası Tur Yöneticileri Derneği (International Association Of Tour Managers – IATM)

Turizmle ilgili ulusal örgütlerin hiyerarşik olarak daha üstlerinde uluslararası yapıya sahip örgütler bulunmaktadır. Her ne kadar hiyerearşik olarak daha üst düzeyde olsalar da bu örgütlerin büyük bir bölümü danışma işlevini yerine getirmektedir (Howie, 2003: 197). Dünyada, seyahat ve turizma alanında en çok tanınan ve liderlik eden örgüt, turizm politikaları ile uzmanlık gerektiren turizm uygulamaları için küresel bir forum işlevi gören Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü'dür (Goeldner ve Ritchie, 2009: 91).

Turizm örgütü tek başına varlığını devam ettirip işlevini yerine getiremez. Destinasyondaki turistik ürünü, potansiyel turistin dikkatini çekecek bir şekilde sunarak

93

turist ile ilişki kurar. Ayrıca turizme katılan tüm tarafların çıkarları doğrultusunda ortaya konulan gayretler ve işbirliği çabaları nedeniyle hem turizm örgütleri arasında hem de diğer örgütler arasında birçok bağlantı ve ilişki kurulması söz konusudur (Burkart ve Medlik, 1988: 260).