Coğrafi Çekincenin Kaldırılması - AB Göç Politikası ve Türkiye’den Beklentileri

2. Avrupa Birliği’nde En Çok Göç Alan Devletler

1.4. Geri Kabul Anlaşmaları Çerçevesinde AB – Türkiye İlişkileri

1.4.2. AB Göç Politikası ve Türkiye’den Beklentileri

1.4.2.1. Coğrafi Çekincenin Kaldırılması

Öncelikle AB’nin^æilk^æsavunduğu^æpolitika^ækapsamında^æTürkiye’den^æAB^æmüktesebatına^æ uygun^æşekilde^æhareket^æederek^æmültecilerin^ætemel^æinsan^æhaklarını^æve^æhürriyetlerini^æsağlama^æ konusunda^æ saygı^æ göstermesini^æ talep^æ etmektedir.^æ Bunu^æ sağlayabilmek^æ adına^æ Türkiye’nin^æ Cenevre^æsözleşmesine^ækoyduğu^æcoğrafi^æçekinceyi^ækaldırması^ægerektiği^æbelirtilmiştir.²⁴⁴^æSoğuk^æ savaş^ædöneminde^æyaşanan^æproblemlerin^æetkisiyle^æbirçok^ækişi^æülkesinden^æayrılmak^æzorunda^æ

242æ http://www.goc.gov.tr/icerik3/duzensiz-goc_363_378_4710

243 Arıkan Akdağ, Gül, “AB Kapısında Türkiye ve Göç Politikası”. Stratejik Öngörü Dergisi. Sayı: 4 (http://www.tasam.org/Files/Icerik/File/ab_kapisinda_turkiye_ve_goc_politikasi_88baaa28-cfaa-4583-8504-2d2a496d672c.pdf. 2005, s. 165.

244æ Akdağ,^æop.^æcit.,^æ166.

111

kalarak^æTürkiye’den^ækoruma^ætalep^æetmiştir.^æTürkiye^æ1951^æyılında^æimzalanan^æMültecilerin^æ Statüsüne^æİlişkin^æ“Cenevre^æSözleşmesi”^æve^æ1967^æProtokolü^æile^æsadece^æAvrupa’dan^ægelen^æ korumaya^æmuhtaç^ægöçmenlere^æmülteci^æstatüsü^ævereceğini^æbelirtmiştir.^æBu^æanlamda^æcoğrafi^æ olarak^æbir^æsınır^æçizerek^æAvrupa^ædışından^ægelenlerin^æTürkiye’de^æmülteci^æstatüsü^æalamayacağı^æ hüküm^æ altına^æ alınmıştır.^æ Türkiye’nin^æ sözleşmeye^æ koyduğu^æçekince^æ sebebiyle^æ mülteci^æ ve^æ sığınmacı^æolarak^ædeğerlendirilecek^æiltica^æbaşvurularının^æsonuçlanmasında^æyaşanan^æsorunlar^æ sebebiyle^æ siyasi^æ ve^æ hukuki^æ açıdan^æ çeşitli^æ düzenlemeler^æ yapması^æ gerekliliğini^æ ortaya^æ çıkarmıştır.^æCoğrafi^ækısıtlamanın^ækaldırılması^ækonusunda^æiki^æfarklı^ægörüş^æhâkimdir.^æBir^ætaraf^æ Türkiye’nin^æçekinceyi^ækaldırmasının^æinsan^æhakları^æbağlamında^æve^æAvrupa^æile^æilişkilerinin^æ ilerletilmesi^ækonusunda^æbir^æihtiyaç^æolarak^ædüşünürken^æbir^ætaraf^æise^ækısıtlamanın^ækaldırılması^æile^æ Türkiye’nin^æ göç^æ eden^æ kişilerce^æ tercih^æ edilme^æ oranını^æ artıracağı^æ için^æ olumsuz^æ olarak değerlendirmektedir.²⁴⁵

1951 Cenevre^æSözleşmesi^æve^æek^æ1967^æprotokolü^ædevletlere^æcoğrafi^æolarak^ækısıtlama^æ getirebilme^æşansı^ætanımaktadır.^æBu^ækapsamda^æTürkiye’de^æ11^æNisan^æ2013^ætarihinde^æResmi^æ Gazete’de^æ yayımlanarak^æ yürürlüğe^æ giren^æ Yabancılar^æ ve^æ Uluslararası^æ Koruma^æ Kanunu^æ (YUKK)^æile^æsözleşmeden^ækaynaklı^æhakkını^ækullanarak^ædüzenleme^æyapmış^æve^æiki^æfarklı^ækavram^æ ortaya^æçıkarmıştır.^æUluslararası^æKoruma^æbaşlığı^æaltında^ægöçmenler^ægeldikleri^æcoğrafyaya^ægöre^æ Mülteci^æve^æŞartlı^æMülteci^æolarak^ædeğerlendirilmektedir.^æYUKK^æmadde^æ61’e^ægöre^æ“Avrupa^æ ülkelerinde^æmeydana^ægelen^æolaylar^ænedeniyle;^æırkı,^ædini,^ætabiiyeti,^æbelli^æbir^ætoplumsal^ægruba^æ mensubiyeti^æ veya^æ siyasi^æ düşüncelerinden^æ dolayı^æ zulme^æ uğrayacağından^æ haklı^æ sebeplerle^æ korktuğu^æ için^æ vatandaşı^æ olduğu^æ ülkenin^æ dışında^æ bulunan^æ ve^æ bu^æ ülkenin^æ korumasından^æ yararlanamayan^æya^æda^æsöz^ækonusu^ækorku^ænedeniyle^æyararlanmak^æistemeyen^æyabancıya^æveya^æbu^æ tür^æolaylar^æsonucu^æönceden^æyaşadığı^æikamet^æülkesinin^ædışında^æbulunan,^æoraya^ædönemeyen^æveya^æ söz^æ konusu^ækorku^ænedeniyle^ædönmek^æistemeyen^ævatansız^ækişiye^æstatü^æ belirleme^æişlemleri^æ sonrasında^æmülteci^æstatüsü^æverilir”^æhükmü^æyer^æalmaktadır.^æBununla^æbirlikte^æYUKK’ta^æyer^æalan^æ 62.^æMaddeye^ægöre^æise^æyukarıda^æsayılan^æsebepler^ægeçerli^æolmak^æüzere^æAvrupa^æülkeleri^ædışında^æ ortaya^æçıkan^ædurumlar^æsebebiyle^æyer^ædeğiştirmek^æzorunda^ækalan^ækişiye^æüçüncü^æbir^æülkeye^æ yerleştirilinceye^ækadar^æTürkiye’de^ækalma^æhakkı^æsağlayan^æ“şartlı^æmülteci”^æstatüsü^æverilmektedir.^æ Ek^æolarak^æYUKK^æmülteci^æveya^æşartlı^æmülteci^æolarak^ædeğerlendirilmemekle^æbirlikte^æülkesine^æ geri^ægönderildiği^ætakdirde^æülkesinde^æölüm^æcezasına,^æişkenceye^æveya^æinsanlık^ædışı^æonur^ækırıcı^æ davranışlara^æuğrayacağı^æveya^æbir^æsilahlı^æçatışma^ædurumunda^ækişiye^æyönelik^æciddi^ætehdit^æaltında^æ

245Kemal Kirişçi,“The Question of Asylum and Illegal Migration in European Union-Turkish Relations”, TurkishStudies, Cilt 4, Sayı 2, 2003, s. 88.

112

kalacağına^ædair^æemareler^ævar^æise^ækişi^æikincil^ækoruma^ækapsamında^ædeğerlendirilir^æve^æTürkiye’de^æ kalmasına^æizin verilir.

Türkiye’ye düzenli^æ ya^æ da^æ düzensiz^æ yollarla^æ giren^æ kişilerden^æ uluslararası^æ koruma^æ talebinde^æ bulunanlar^æ her^æ ilde^æbulunan^æ İl^æ Göç^æ İdaresi^æ Müdürlüklerine^æ başvurmaktadırlar.^æ Yabancıların^ætalebi^æalındıktan^æsonra^ækimlik^ætespiti^æyapılmakta^æve^æparmak^æizleri^æalınmaktadır.^æ Başvuru^æsahibine^æilgili^ækonular^æanlayacağı^ædilde^æsözlü^æve^æyazılı^æolarak^ætebliğ^æedilir^æve^æmülakat^æ tarihi^æverilir.^æMülakatın^æardından^ædeğerlendirme^æsonuçlanıncaya^ækadar^æilgiliye^æ6^æay^æsüreli^æ başvuru^æ kayıt^æ belgesi^æ düzenlenir.^æ Başvuru^æ sahibi^æ belli^æ dönemlerde^æ İl^æ Göç^æ İdaresi^æ Müdürlüklerine^æ gelerek^æ mevcut^æ ilde^æ ikamet^æ ettiklerine^æ dair^æ imza^æ vermektedirler.^æ Değerlendirmenin^æsonucuna^ækarar^æverilecek^æmülakat^ægerçekleştirildikten^æsonra^æ6458^æsayılı^æ kanun^ækapsamında^æyer^æalan^æmülteci^æstatüsünde^ækabul^æedilmişse^æTürkiye’de^æsürekli^æolarak^æ kalmalarına^æ müsaade^æ edilir.^æ Başvuru^æ sahibi^æ Avrupa^æ dışından^æ gelen^æ kişi^æ ise^æ BMMYK^æ tarafından^æüçüncü^æbir^æ ülkeye^æ yerleştirilinceye^æ kadar^æTürkiye’de^ækalmasına^æizin^æverilir.²⁴⁶^æ Uluslararası^ækorumaya^æihtiyacı^æolmadığı^æyönünde^æbir^ækarar^æalınırsa^æbu^ækarara^ækarşı^æyabancı^æ yargı^æyoluna^æbaşvurabilmektedir.^æ İtiraz^æve^æyargılama^æsüreci^æboyunca^æilgilinin^æTürkiye’de^æ kalmasına^æizin verilir²⁴⁷

Tablo 7. Yıllara Göre Uluslararası Koruma Başvuru İstatistikleri

2011 17.925

2012 29.678

2013 30.311

2014 34.112

2015 64.232

2016 66.167

2017 112.415

Yukarıda yer^æalan^ætabloya^ægöre^æ2011^æyılında^æUluslararası^æKoruma^æBaşvuru^æsayısı^æ 17.925^æiken^æ2017^æyılına^ægelindiğinde^æbu^æsayı^æ112.415’e^æyükselmiştir.^æÖzellikle^æ2014^æyılı^æile^æ 2015^æyılı^ækarşılaştırıldığında^æiki^ækatı^æbir^æartış^æolduğu^ægörülmektedir.^æTürkiye’nin^æUluslararası^æ Koruma^æ başvurularının^æ yıllar^æ geçtikçe^æ artış^æ göstermesi^æ başvuru^æ sahiplerinin^æ Türkiye’nin^æ

246æ 2015^æTürkiye^æGöç^æRaporu,^æAnkara:^æT.C^æİçişleri^æBakanlığı^æGöç^æİdaresi^æGenel^æMüdürlüğü^æYayınları,^æ2016,^æs.^æ 76.

247 Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK),

https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6458.pdf , Madde 80.

113

koruma^æ taleplerini^æ değerlendirmesi^æ konusunda^æ objektif^æ değerlendirme^æ yaptığına^æ dair^æ duydukları^ægüven^æile açıklanabilir.

Türkiye düzenlemiş^æolduğu^æUlusal^æprogram^æile^æ1951^æMültecilerin^æStatüsüne^æİlişkin^æ Cenevre^æSözleşmesi^æve^æbu^æSözleşmenin^æProtokolüne^ætaraf^æolduğunu^æbeyan^æetmekle^æbirlikte^æ Söz^ækonusu^æsözleşme^æhükümleri^æçerçevesinde^æcoğrafi^ætanım^ægereği^æmülteci^ækabul^æettiği^æve^æ çeşitli^ænedenlerle^æuluslararası^ækorumaya^æihtiyaç^æduyduğu^æanlaşılan^æAvrupa^ædışından^ægelen^æ yabancılara^æ1951^æSözleşmesinin^æ33.^æmaddesinin^æbirinci^æbendinde^æyer^æalan^ægeri^ægöndermeme^æ (non-refoulement)^æ kuralını^æ özenli^æ bir^æ şekilde^æ uygulamaktadır.^æ Söz^æ konusu^æ coğrafi^æ sınırlamanın^æ kaldırılması^æ hususu^æ ancak^æ Türkiye’nin^æ birliğe^æ katılım^æ aşamasında^æ değerlendirilecek^æve^æTürkiye’ye^æyönelik^æbir^ægöçmen^æyoğunluğuna^æsebep^æolmadan^æAB’nin^æde^æ yükümlülüklerini^æyerine^ægetirmesi^ækonusundaki^æduyarlılığına^æbağlı^æolarak^ækaldırılabileceği^æ hükmüne^æyer verilmiştir.²⁴⁸

Yabancılar ve^æ Uluslararası^æ Koruma^æ Kanunu^æ ile^æ Türkiye^æ yasal^æ mevzuatında^æ geri^æ göndermeme^æilkesini^ægüvence^æaltına^æalınmış^æolduğundan^æinsan^æhakları^æbağlamında^æherhangi^æ bir^æeleştiriye^ækonu^æolamayacağı^ædüşünülmekte^æolup^æmültecilerin^æhak^æve^æözgürlüklerine^æhalel^æ getirilmemektedir.^æ Ayrıca^æ Türkiye’nin^æ Cenevre^æ sözleşmesine^æ koyduğu^æ coğrafi^æ çekince^æ sözleşmeden^ækaynaklanan^æbir^æhakkı^æolduğu^æunutulmamalıdır.^æBu^ækapsamda^æTürk^æmevzuatının^æ Uluslararası^æhukuk^æmetinlerine^æaykırı^æbir^ætutum^æiçerisinde^æolmadığı^æve^æAB’nin^æçekincenin^æ kaldırılması^æyönündeki^æısrarının^æyersiz^æolduğu^ækanaatine varılmaktadır.

Belgede T. C. BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ULUSLARARASI İLİŞKİLER ANABİLİM DALI ULUSLARARASI İLİŞKİLER BİLİM DALI (sayfa 126-129)