Ceza Ve Suç Kavramları

Suç hukuk kurallarının yasakladığı yapılmasına veya yapılmamasına cezai yaptırım bağladığı eylem olarak tanımlanmaktadır. Yine ceza ise hukuk kurallarına uyulmamasına sonucu uygulanan yaptırım olarak kabul edilir. 301

Türk ceza kanununu yasalardan emredilen işeri yapılması veya yapılmasının yaptırımın gösterildiği temel yasadır. Bu bağlamda Türk ceza kanunun 2. Maddesinde “Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunamaz. İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz. Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapılamaz. Suç ve ceza içeren hükümler, kıyasa yol açacak biçimde geniş yorumlanamaz” şeklinde bir düzenleme yapılmış olup, bir kişiye caza verilebilmesi için bu kişinin açıkça Türk ceza kanununun aradığı fiili işlemesi gerekmektedir.

4.3.2.1. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği Kasıt Ve Taksir

Türk Ceza kanununa göre ceza sorumluluğu şahsîdir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamamağı hüküm altına alınmıştır. Yine oluşması kastın varlığına bağlıdır. Türk ceza kanunun 21. Maddesinde şu şekilde tanımlanmıştır; “Kast, suçun kanunî tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir.”

Kişinin, suçun kanunî tanımındaki unsurların gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi hâlinde olası kast vardır. Taksir ise dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanunî tanımında belirtilen

300 _{Gündoğdu, a.g.e., s.2.} 301_{Yılmaz, a.g.e., s.122.}

168

neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. 302

Türk Ceza kanunda taksir ile ilgili şu düzenlemeler yapılmıştır;

 Taksirle işlenen fiiller, kanunun açıkça belirttiği hâllerde cezalandırılır.  Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana

gelmesi hâlinde bilinçli taksir vardır; bu hâlde taksirli suça ilişkin ceza üçte birden yarısına kadar artırılır.

 Taksirle işlenen suçtan dolayı verilecek olan ceza failin kusuruna göre belirlenir.

 Birden fazla kişinin taksirle işlediği suçlarda, herkes kendi kusurundan dolayı sorumlu olur. Her failin cezası kusuruna göre ayrı ayrı belirlenir. 4.3.2.2. Türk Ceza Kanunda Yer Alan Cezalar

Suç karşılığında uygulanan yaptırım olarak cezalar,  Hapis cezası

 Adlî para cezalarıdır. 4.3.2.3. Hapis Cezaları

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, hükümlünün hayatı boyunca devam eder, kanun ve tüzükte belirtilen sıkı güvenlik rejimine göre çektirilir.

Müebbet hapis cezası, hükümlünün hayatı boyunca devam eder.

Süreli hapis cezası, kanunda aksi belirtilmeyen hâllerde bir aydan az, yirmi yıldan fazla olamaz.

Bir yıl veya daha az süreli hapis cezası, kısa süreli hapis cezasıdır.

169

4.3.2.4. Adlî Para Cezası

Adlî para cezası, beş günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hâllerde yediyüzotuz günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından devlet hazinesine ödenmesinden ibarettir. 303

En az yirmi ve en fazla yüz Türk Lirası olan bir gün karşılığı adlî para cezasının miktarı, kişinin ekonomik ve diğer şahsî hâlleri göz önünde bulundurularak takdir edilir. Suç kararın da adlî para cezasının belirlenmesinde esas alınan tam gün sayısı ile bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ayrı ayrı gösterilir.

Yine ekonomik ve şahsî hâllerini göz önünde bulundurarak, kişiye adlî para cezasını ödemesi için hükmün kesinleşme tarihinden itibaren bir yıldan fazla olmamak üzere mehil verebileceği gibi, bu cezanın belirli taksitler hâlinde ödenmesine de karar verebilir. Taksit süresi iki yılı geçemez ve taksit miktarı dörtten az olamaz. Kararda, taksitlerden birinin zamanında ödenmemesi hâlinde geri kalan kısmın tamamının tahsil edileceği ve ödenmeyen adlî para cezasının hapse çevrileceği belirtilir.

Kişi, kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkûmiyetin kanuni sonucu olarak;

 Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinin üstlenilmesinden;  Seçme ve seçilme ehliyetinden ve diğer siyasî hakları kullanmaktan,  Velayet hakkından; vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette bulunmaktan,  Vakıf, dernek, sendika, şirket, kooperatif ve siyasî parti tüzel kişiliklerinin

yöneticisi veya denetçisi olmaktan,

 Bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tâbi bir meslek veya sanatı, kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etmekten,

170

yoksun bırakılır.

4.3.3. 3568 Sayılı Kanunda Sorumluluk Ve Ceza Uygulaması

3568 sayılı kanun ve bağlı mevzuatta sorumluluk geniş yer bulmaktadır. Bu bağlamda 3568 yasaya göre çalışan serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirin sorumlukları çalıştığı çevre ile doğru orantılıdır.

Görevini kanunun çizdiği sınırlar içinde yapmayan meslek mensubu yaptığı işten sorumlu tutulur. Bu hususa göre mesleğin vakar ve onuruna aykırı fiil ve hareketlerde bulunanlarla, görevlerini yapmayan veya kusurlu olarak yapan yahut da görevinin gerektirdiği güveni sarsıcı hareketlerde bulunan meslek mensupları hakkında, muhasebe ve müşavirlik hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesi maksadı ile durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre disiplin cezaları verilir.

Disiplin cezaları oda disiplin kurulu tarafından verilir. Disiplin cezası infaz koşul ve esasları oda yönetim kurulu tarafından yerine getirilir.3043568 sayılı kanunda belirtilen disiplin cezaları şunlardır;305

4.3.3.1. 3568 Sayılı Kanun da Göre Uyarma Cezası

Meslek mensubuna mesleğinin icrasında daha dikkatli davranması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir. 306

4.3.3.2. 3568 Sayılı Kanuna Göre Kınama Cezası

Meslek mensubuna görevinde ve davranışında kusurlu sayıldığının yazı ile bildirilmesidir.

4.3.3.3. 3568 Sayılı Kanuna Göre Geçici Olarak Mesleki Faaliyetten Alıkoyma

Mesleki sıfatı saklı kalmak şartıyla altı aydan az, bir yıldan çok olmamak üzere mesleki faaliyetten alıkoymadır. Yeminli Mali Müşavirlerin, mükerrer şekilde, tasdike

304 _{Arıkan, a.g.e., s.56.}

305 _{Daha ayrıntılı bilgi için meslek mensupları için disiplin yönetmeliği bakılmalıdır.} 306_{3568 Sayılı Kanun, 13.06.1989 Tarih Ve 20194 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanmıştır.}

171

ilişkin yasal düzenlemelerdeki ilke ve kurallarla, ilan olunmuş norm ve standartlara kasten aykırı davrandıklarının veya tasdik yetkilerini mükerreren kasten gerçeğe aykırı olarak kutlandıklarının anlaşılması ve bu durumun mahkeme kararı ile kesinleşmesi halinde, Yeminli sıfatını kaldırma cezası verilir.

4.3.3.4. 3568 Sayılı Kanuna Göre Meslekten Çıkarma

Meslek mensubunun ruhsatnamesinin geri alınarak bir daha bu mesleği icra etmesine izin verilmemesidir.

4.3.3.5. 3568 Sayılı Kanuna Göre Çalışan Meslek Mensuplarının Görevleriyle İlgili Suçlardan Dolayı Cezalandırması

3568 sayılı yasanının 47. maddesine göre;

“Meslek mensupları, görevleri sırasında veya görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı, fiillerinin niteliğine göre Türk Ceza Kanununun kamu görevlilerine ait hükümleri uyarınca cezalandırılırlar.” Bu hükme göre, serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavir görevlerini ifa ederken Türk ceza kanunun 247. ve devamı maddeleri uyarınca cezalandırılması hüküm altına alınmıştır.

4.3.4. Bağımsız Denetim Kuruluşlarının Sorumlulukları Ve