Bağımsız Denetleme Kuruluşları Tanımı ve Özelikleri

Bağımsız denetim kuruluşu Sermaye Piyasası Kanunu ile Sermaye Piyasası Kurul şartlarını şartları taşıyan ve Kanun uyarınca sermaye piyasasında bağımsız denetimle yetkilendirilen kuruluşları ifade eder. 175

3.2.3.1. Bağımsız Denetim Kuruluşlarında Bağımsız Denetim Yetki Şartları

İşletmelerin bağımsız denetimi ile görevlendirilecek bağımsız denetim kuruluşlarının aşağıdaki şartları taşıması gerekir. 176

 Anonim şirket şeklinde kurulmuş olması ve hisse senetlerinin nama yazılı olması,

 Ticaret unvanlarında "bağımsız denetim" ibaresinin bulunması,

 Ortaklarının Sermaye Piyasası Kurulu‘nun aradığı şartları taşıması ve gerçek kişilerden olması,

 Esas sermayenin en az %51 'inin sorumlu ortak baş denetçilere ait olması,  Sadece bağımsız denetim ve mesleki alanda faaliyet göstermeleri,

 Organizasyon, mekân, teknik donanım, belge ve kayıt düzeninin bağımsız denetim işini yürütecek düzeyde bulunması,

 Mesleki sorumluluk sigortası yaptırmaları.

Yukarıdaki şartları taşımayan kurumlar bağımsız denetim yetkisini Sermaye Piyasası Kurulundan alamayacaklardır.

3.2.3.2. Bağımsız Denetim Kuruluşlarında Yönetici Ve Bağımsız Denetçiler Özellikleri

Bağımsız Denetim Kuruluşlarında görev yapan yönetici ve denetçilerin şu özeliklere sahip olması gerekir. 177

174_{Uluslararası alanda faaliyet gösteren bağımsız denetleme kuruluşları şunlardır, Pirce Waterhause,} Deloitte, Ernst&Young, Coopers& Lybrand, Haskins&Sells,Klyveld peat Marvick Goerdeler( KPMG) kaynak : Tamer Aksoy, Denetim 1. Basım, Ankara: Yetkin Yayınları,2002

175_{SPK, Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ, (Seri: X, No: 22,} 27.7.2006 tarihli ve 26241 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanıştır.

176_{Cem Niyazi Durmuş, Oktay Taş, SPK Düzenlemeleri Ve 3568 Sayılı Mevzuat Kapsamında}

104

 3568 sayılı kanuna göre serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir unvanını almış ya da yabancı ülkelerde bağımsız denetim yetkisi sağlayan belge sahibi olmaları,

 Müflis olmamaları ve yüz kızartıcı bir suçtan mahkûm bulunmamaları,  Türkiye'de yerleşik olmaları,

 Sorumlu ortak baş denetçilerin, en az iki yıl süreyle Kurulun listesinde yer alan bağımsız denetim kuruluşlarında sermaye piyasası kurumları ve halka açık anonim ortaklıkların bağımsız denetiminde fiilen denetçi, kıdemli denetçi veya baş denetçi unvanı ile çalışmış olmaları veya Kurul üyesi olarak 2 yıl veya Kurul meslek personeli olarak 5 yıl çalışmış olmaları  Sermaye piyasasında bağımsız denetim lisans belgesine sahip olmaları,  Sermaye piyasası mevzuatı veya diğer mevzuat uyarınca bağımsız denetim

yapma yetkisi iptal edilmiş olan kuruluşlarda yetki iptaline neden olan bağımsız denetim faaliyetlerinde sorumluluklarının tespit edilip bağımsız denetim faaliyetinde bulunmaktan sürekli olarak yasaklanmamış ve bağımsız denetim faaliyetinde bulunması süreli olarak yasaklananların ise yasaklarının süresi sonunda Kurulca kaldırılmış olması,

 Faaliyet yetki belgelerinden biri veya birden fazlası iptal edilmiş yahut borsa üyeliği iptal edilmiş işletmelerde iptalde sorumluluğu bulunan kişilerden olmaması,

 Kanuna muhalefetten dolayı haklarında verilmiş mahkûmiyet kararının bulunmaması,

 Kanunun ilgili maddeleri uyarınca sermaye piyasalarında işlem yapmalarının yasaklanmış olmaması,

 Çalışılan bağımsız denetim kuruluşunda tam zamanlı görev yapmaları,

 Bağımsız denetim kuruluşunda çalışan bağımsız denetçilerin yüksek öğrenim görmüş olmaları,

gerekmektedir.

177 _{SPK Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ, ,(Seri: X, No: 22,} 27.7.2006 tarihli ve 26241 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

105

3.2.3.3. Bağımsız Denetim Kuruluşlarının Sermaye Piyasası Kurulu Tarafından Yetkilendirilmesi

Her bağımsız denetim şartı taşıyan kurumu bağımsız denetim yapması beklenemez. Sermaye Piyasası Kurulu sermeye piyasası alanında bağımsız denetim yapacak kurumlardan gerekli bilgi ve belgeleri talep etmektedir. Bağımsız denetim yapmak isteyen kurumlardan aşağıda yazılı bilgi ve belgeler talep edilmektedir;178

 Kuruluşun esas sözleşmesi,  Merkez ve varsa şube adresleri,

 Sermaye paylarının ortaklar arasında dağılımı, taahhüt edilen ve ödenen tutarlar,

 Başvuru tarihindeki mizan veya son bilanço,

 Ortak, yönetici ve bağımsız denetçilere ilişkin sahip olduğu nitelikleri gösteren belgeler Kuruluşun organizasyonu, donanımı, istihdam ettiği destek personel ve finansal durumu hakkında genel bilgiler,

 Bağımsız denetim sözleşmesi, işletme türleri itibariyle ayrı ayrı hazırlanmış ve Kurulun finansal raporlama standartlarına ilişkin tüm düzenlemelerini kapsayan genel bağımsız denetim programı ve çalışma kağıdı örneği ile program ve çalışma kağıtlarını ilişkilendiren kodlama sistemini tanıtan bilgiler,

 Merkezi yurtdışında bulunan bir başka şirket ile hukuki bir bağlantının bulunması durumunda söz konusu şirket ile yapılan sözleşmenin kuruluş yetkilerince onaylanmış bir örneği.

Sermaye Piyasası Kurulu başvuruların değerlendirilmesi sırasında, gerekli görülmesi halinde ek bilgi ve belge isteyebilir. Kurulca eksikliği tespit edilen veya ek olarak istenen bilgi ve belgelerin, kuruluşa bildirim tarihini müteakip en geç 3 ay içerisinde Kurula gönderilmesi zorunludur.

Belirtilen sürenin aşılması halinde ilgili kuruluşun başvurusu işlemden kaldırılır. Sermaye Piyasası Kurula iletilen bilgi ve belgeler üzerinde gerekli

106

incelemeler yapıldıktan sonra, aranan koşulları taşıyanlar Kurul tarafından sermaye piyasasında bağımsız denetim faaliyetinde bulunmak üzere yetkilendirilirler.

3.2.3.4. Bağımsız Denetim Kuruluşlarının Bildirim Yükümlülükleri

Bağımsız denetim kuruluşları Sermaye piyasası kurulunu gözetimi ve denetimi altında faaliyetlerini yürütürler. Dolaysıyla Sermaye piyasası kurulunu tarafından istenecek bilgi ve belgeleri vermekle yükümlüdürler. İstenecek bilgi ve belgeler genel olarak şu şekildedir;179

 Esas sözleşmeleri,

 Şubeleri dahil merkez adresleri,

 Ortakları, yöneticileri ve bağımsız denetçileri,

 Bağımsız denetim sözleşmelerinde belirtilen bağımsız denetim ekibini  Merkezi yurtdışında bulunan bir başka bağımsız denetim kuruluşu ile olan

hukuki bağlantıları hakkındaki her türlü değişikliği en geç 6 iş günü içinde bildirilmesi,

 Bağımsız denetim kuruluşları; yıllık finansal tablolarını, merkezi yurtdışında bulunan bir başka bağımsız denetim kuruluşu ile olan ilişkilerinden kaynaklanan gelir ve giderleri dahil olmak üzere bağımsız denetim ve diğer hizmetlerden doğan gelir ve giderlerin ayrıntılı dökümüyle birlikte bilanço tarihini izleyen en geç 10 hafta içinde Kurul'a göndermek zorundadırlar.