BULGULAR VE YORUMLAR

düzeyi belirlenmiştir. Bunun için genellikle beşli likert türü ölçeklerde kullanılan ve herhangi bir durumun yönünü belirleyen aşağıda açıklanan yaklaşımla hareket edilmiştir.

1. Boyut 11 Yetersiz

Alınabilecek En Düşük Puan

33 Orta Orta Nokta

Yeterli 55 Alınabilecek En yüksek Puan 2. Boyut 7

Alınabilecek En Düşük Puan

21 Orta Nokta

35 Alınabilecek En yüksek Puan 3. Boyut 11

Alınabilecek En Düşük Puan

33 Orta Nokta

55 Alınabilecek En yüksek Puan

Orta nokta ölçüt alınarak, öğretmenlerin yeterliği ya da yetersizliği konusunda belirlemelere gidilmiştir. III. BÖLÜM

BULGULAR VE YORUMLAR

Bu bölümde araştırmaya katılan formatör öğretmenlerden elde edilen bulgular ve bulgulara dayalı olarak yorumlar verilmiştir.

Tablo: 1’de bilgisayar formatör öğretmenlerinin bilgisayar destekli öğretimdeki eğitsel rol yeterliklerine ilişkin bulgular yer almaktadır.

Eğitsel roller alt boyutunda alınabilecek en yüksek puan 55, en düşük puan ise 11 olarak belirlenmiştir. Yeterlik ve yetersizlik durumu ele alındığında ölçütümüzün orta değer olarak 33 puan olduğu anlaşılmaktadır. Tablo: 1’de elde edilen bulgular, öğretmenlerin eğitsel rolleriyle ilgili elde ettikleri toplam ortalama puanın 31,00 olduğunu göstermektedir. Toplam ortalama puan açısından bakıldığında öğretmenlerin eğitsel rolleri yerine getirme açısından yetersiz olduğu söylenebilir. Diğer bir anlatımla, öğretmenler, bilgisayar destekli öğretimi uygulamada ön koşul olarak görülebilecek eğitsel roller açısından kendilerini yetersiz olarak algılamaktadırlar. Bu noktadan hareketle, ön koşul bir takım yeterliklerdeki eksikliğin diğer boyutların niteliğini de etkileyebileceği düşünülmektedir. Buna koşul olarak, eğitsel roller, öğretmenin daha çok öğrenme etkinlikleri dışındaki görevleri olduğu ya da kendisini dolaylı olarak etkileyen faktörlerden oluştuğu için diğer boyutlardaki yeterlikleri olumsuz yönde etkilemeyeceği, ancak bu alandaki yeterliğin diğer boyutlardaki yeterlikleri olumlu yönde

etkileme olasılığının olabileceği düşünülmektedir.

IETC

Tablo: 1

Bilgisayar Formatör Öğretmenlerinin Bilgisayar Destekli Öğretimdeki Eğitsel Rol Yeterlikleri A- Eğitsel Roller

N S X Toplam _{X S}

Kendi bilim alanıyla ilgili yazılımları izleme 20 1,00 4,00

31.00 5,29 Kendi bilim alanıyla ilgili yazılımları derslerinde kullanma 20 0,58 4,33

BDÖ ile ilgili bakanlıktan gelen bilgileri izleme. 20 0,58 1,67 BDÖ ile ilgili bakanlıktan gelen yeni gelişmelerle ilgili belgeleri inceleme. 20 0,58 1,67 BDÖ ile ilgili projelere katılma. 20 0,58 1,33 BDÖ ile ilgili öğrencileri bilinçlendirme 20 1,15 4,33 BDÖ ile ilgili aileleri bilinçlendirme. 20 1,00 4,00 Alanı ile ilgili yazılımların hazırlanmasına katılmada istekli olma 20 0,00 1,00 Yazılım geliştiren firmalarla iletişim ve işbirliği içerisinde olma. 20 0,00 1,00 Hazır olarak sunulan öğretici yazılımları bireysel etkinliklerde kullanma. 20 1,00 3,00 Hazır olarak sunulan öğretici yazılımları grup etkinliklerinde kullanma 20 0,58 4,67

Eğitsel roller, tek tek incelendiğinde ise; “Kendi bilim alanıyla ilgili yazılımları izleme.” (X=4,00), “Kendi bilim alanıyla ilgili yazılımları derslerinde kullanma” (X=4,33), “BDÖ ile ilgili öğrencileri bilinçlendirme” (X=4,33), “BDÖ ile ilgili aileleri bilinçlendirme.” (X=4,00), “Hazır olarak sunulan öğretici yazılımları grup etkinliklerinde kullanma” (X=4,67), açısından öğretmenlerin elde ettikleri ortalama puanlar; 3,40 ile 5,00 arasında değişmektedir. Bu puan aralığı “Genellikle” ve “Her Zaman” yapılan etkinlikler olarak ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, sıralanan etkinlikler açısından öğretmenlerin yeterliği söz konusudur. Diğer yandan, “BDÖ ile ilgili bakanlıktan gelen bilgileri izleme” (X=1,67) “BDÖ ile ilgili bakanlıktan gelen yeni gelişmelerle ilgili belgeleri inceleme.” (X=1,67), “BDÖ ile ilgili projelere katılma.” (X=1,33), “Alanı ile ilgili yazılımların hazırlanmasında istekli olma” (X=1,00) ve “Yazılım geliştiren firmalarla iletişim ve işbirliği içerisinde olma.” (X=1,00) açısından öğretmenlerin elde ettikleri ortalama puanlar; 1.00 ile 2.59 arasında değişmektedir. Bu puan aralığı “Hiç” ve “Nadiren” yapılan etkinlikler olarak ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, öğretmenlerin sıralanan etkinlikler açısından yetersiz olduğu söylenebilir. “Hazır olarak sunulan öğretici yazılımları bireysel etkinliklerde kullanma” (X= 3,00) 2,60-3,39 puan aralığında yer alan bir yeterlik olarak ortaya çıkmıştır. Bu puan aralığı “Bazen” yapılan etkinliklerdir. Yeterliği ve de yetersizliği konusunda kesin bir yargıda bulunmak zor görünmektedir. Elde edilen bu bulgu, okuldaki bilgisayar destekli öğretim etkinliklerinin genelde grup etkinliklerine dayanan etkinlikler olmasından kaynaklanmış olabilir.

Tablo: 2’de, bilgisayar formatör öğretmenlerinin bilgisayar destekli öğretimdeki teknik rol yeterliklerine ilişkin bulgular ve yorumlar verilmiştir.

Tablo: 2

Bilgisayar Formatör Öğretmenlerinin Bilgisayar Destekli Öğretimdeki Teknik Rol Yeterlikleri B- Teknik Roller

N S X

Toplam X S

Bilgisayarların donanımsal özelliklerini tanıma. 20 0,58 4,67

25,67 4,16 Bilgisayar yazılımlarının özelliklerini tanıma. 20 0,58 4,67

Hata yapmadan bil bilgisayarı toplama. 20 1,15 3,33 İstediği her programı doğru olarak bilgisayara yükleme. 20 0,58 4,33 Eğitsel yazılımları derslerinde kullanma. 20 0,58 4,67 Kendi alanında öğretimsel yazılım geliştirme 20 1,00 2,00 Hazır olarak sunulan ders yazılımlarını kullanmadan önce gerekli ölçütlere göre

değerlendirme.

20 1,00 2,00

Teknik roller alt boyutunda alınabilecek en yüksek puan 35, en düşük puan ise 7’dir. Yeterlik ve yetersizlik durumu ele alındığında ölçüt 21 puandır. Tablo: 2’de elde edilen bulgular, öğretmenlerin teknik rolleriyle ilgili elde ettikleri toplam ortalama puanın 25,67 olduğunu göstermektedir. 25.67 toplam ortalama puan, öğretmenlerin teknik rolleri yerine getirme açısından yeterli olduğu ortaya koymuştur. Bilgisayar destekli öğretim sırasında ortaya çıkabilecek teknik sorunlar, öğrenme etkinliklerinin aksamasına neden olabilecektir. Öğretmenlerin bu tür yeterliklerde beklenen düzeyde olmaları, etkinliklerin belirlenen hedeflere kısa sürede ulaşmasını, zaman açısından uygulamaların aksamamasını, etkililiği ve verim artışını sağlayacaktır. Elde edilen bulgular, öğretmenlerin teknik roller açısından yeterli olduğunu gösterdiğinden, okullarda bilgisayar destekli öğretim uygulamalarının etkili ve verimli biçimde yürütülebileceği söylenebilir. Özellikle de öğretmenlerin kendilerini bu konuda yeterli görmeleri önemlidir.

Teknik rollere ilişkin ortalama puanlar dikkate alındığında; “Bilgisayarların donanımsal özelliklerini tanıma.” (X= 4,67), “Bilgisayar yazılımlarının özelliklerini tanıma.” (X=4,67), “İstediği her programı doğru olarak bilgisayara yükleme.” (X=4,33) ve “Eğitsel yazılımları derslerinde kullanma.” (X= 4,67) rollerinin, 3.40-5.00 puan aralığında değiştiği belirlenmiştir. Bu puan aralığı yeterli kabul edilen “Genellikle” ve “Her Zaman” seçeneklerinin puan aralığıdır. Bu nedenle, elde edilen bulgular ışığında öğretmenlerin belirlenen roller açısından yeterli olduğu söylenebilir. Diğer yandan “Hata yapmadan bir bilgisayarı toplama.” (X=3,33) rolü açısından öğretmenlerin yeterliği veya yetersizliği konusunda yargıda bulunmak güç görünmektedir. Bu role ilişkin elde edilen ortalama puan 2.60-3.39 puan aralığın “Bazen” gerçekleştirilen bir rol olarak ortaya çıkmıştır. Formatör öğretmenlerin daha çok eğitsel ve öğretimsel rollere odaklanmaları ve bilgisayar teknolojisindeki hızlı değişme ve gelişmeler nedeniyle, donanıma ilişkin parçaların özellikle son yıllarda birbirleriyle

IETC

uyumsuz olan özellikler taşıması nedenleriyle bu rolü gerçekleştirmeye çok fazla gereksinim duymadıkları söylenebilir. “Kendi alanında öğretimsel yazılım geliştirme” ve “Hazır olarak sunulan ders yazılımlarını kullanmadan önce gerekli ölçütlere göre değerlendirme.” (X=2,00) öğretmenlerin “Nadiren” yerine getirdikleri roller olarak belirlenmiştir. Bu iki rol bilgisayar destekli öğretimin kalbi niteliğindedir. Özellikle formatör öğretmenlerin bu konularda yeterli olmaları en gerekli koşuldur. Bilgisayar destekli öğretimi planlama ve uygulamaların yerindeliği açısından önemli görülebilecek bu rollerin öğretmenler tarafından yeterince gerçekleştirilmemesinin temel nedenleri, ders yazılımlarının başka ülkelerden ithal edilerek, Türkçe’ye uyarlanması ve merkezden uygulama paketi olarak okullara gönderilmesi olabilir.. Öğretmenler bu konuda yetersiz olduklarından, bilgisayar destekli öğretimi; öğrenciye, konuya ve kültüre göre yürütmelerinde problemler çıkabilecektir. Çünkü ithal edilen yazılımların büyük bir çoğunluğunun ders, öğrenci düzeyi ve okullardaki donanıma uygun olamayabileceği düşünülmektedir.

Tablo: 3’de, bilgisayar formatör öğretmenlerinin bilgisayar destekli öğretimdeki öğretimsel rol yeterliklerine ilişkin bulgular ve yorumlar yer almaktadır.

Öğretimsel roller alt boyutunda alınabilecek en yüksek puan 55, en düşük puan ise 11 olarak belirlenmiştir. Genel olarak yeterlik ve yetersizlik durumu ele alındığında ölçütümüzün 33 puan olduğu anlaşılmaktadır. Tablo: 3’de elde edilen bulgular, öğretmenlerin öğretimsel rolleriyle ilgili elde ettikleri toplam ortalama puanın 31,00 olduğunu göstermiştir. Toplam ortalama puan, öğretmenlerin öğretimsel rolleri yerine getirme açısından yeterli olduğunu göstermektedir. Öğretimsel boyut bilgisayar destekli öğretimin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesine uzanan bir süreci ifade etmektedir. Bu bakımdan öğrenme-öğretme etkinlikleri nasıl tasarımlanıp uygulanıyor ve değerlendiriliyorsa, bilgisayar destekli öğretimin de program geliştirme mantığı bağlamında düşünülmesi beklenen yararın elde edilmesi açısından önemlidir. Elde edilen bulgu, öğretmenlerin öğretimsel rollerde yukarıda sıralanan aşamaları etkinlikle gerçekleştirebileceğini ortaya koymaktadır.

Tablo: 3

Bilgisayar Formatör Öğretmenlerinin Bilgisayar Destekli Öğretimdeki Öğretimsel Yeterlikleri C- Öğretimsel Roller

N S X Toplam _{X S}

Ders yazılımlarını belirleme. 20 0,58 2,33

38,33 4,04 Ders yazılımlarının hedeflerini kontrol etme 20 0,58 3,67

Ders yazılımlarının hedefleri ile öğretim hedeflerinin tutarlılığını kontrol

etme. 20 0,58 3,67 Yazılımların içeriği ile dersin içeriğinin tutarlılığını kontrol etme. 20 0,58 3,33 Yazılımların öğrencinin hazır bulunuşluk düzeyine uygunluğunu kontrol

etme.

20 0,58 2,67 Yeni hazırlanan ya da hazır ders yazılımının yıllık plandaki yerini

belirleme.

20 0,58 4,33 Öğrencilerin bilgisayarı nasıl kullanacağına karar verme. 20 0,58 4,67 Bilgisayar laboratuarının çalışma programını belirleme 20 0,58 4,67 BDÖ uygulamasını bilgisayar destekli öğretimin gerçekleşme biçimleri

doğrultusunda yapma.

20 0,58 1,33 Öğrenciler bilgisayarla çalıştıktan sonra hedeflenen davranışlara ulaşma

derecelerini belirleme. 20 1,15 3,67 Öğretim yılı sonunda öğretim faaliyetlerinin etkiliğini belirleme. 20 1,00 4,00

Öğretimsel roller madde madde incelendiğinde “Ders yazılımlarının hedeflerini kontrol etme”, “Ders yazılımlarının hedefleri ile öğretim hedeflerinin tutarlılığını kontrol etme.” ve “Öğrenciler bilgisayarla çalıştıktan sonra hedeflenen davranışlara ulaşma derecelerini belirleme.” (X=3.67) ile “Öğretim yılı sonunda öğretim faaliyetlerinin etkiliğini belirleme.” (X=4,00) öğretmenlerin “Genellikle” (3.40-4.19) gerçekleştirdikleri roller olarak ortaya çıkmıştır. Bu dört rol, dersin hazırlık ve değerlendirme aşamasında gerçekleştirilebilecek rollerdir. Öğretmenlerin bu konuda yeterli olmaları olumlu görülebilir. Konu ile ilişkili olarak “Yeni hazırlanan ya da hazır ders yazılımının yıllık plandaki yerini belirleme.” (X=4,33), “Öğrencilerin bilgisayarı nasıl kullanacağına karar verme.” (X=4,67) ve “Bilgisayar laboratuarının çalışma programını belirleme” (X=4,67) rolleri ise, 4.20-5.00 puan aralığında “Her Zaman” gerçekleştirilen etkinliklerdir. Bu roller daha çok bilgisayar destekli öğretimin planlama aşamasında yapılmaktadır. Öğretmenlerin bu konuda yeterli olmaları bilgisayar destekli öğretimin yeterince iyi planlandığının bir göstergesi olarak kabul edilebilir. “Yazılımların içeriği ile dersin içeriğinin tutarlılığını kontrol etme.” (X=3,33) ve “Yazılımların öğrencinin hazır bulunuşluk düzeyine uygunluğunu kontrol etme.” (X=2,67) rolleri ise 2.60-3.39 puan aralığında “Nadiren” yerine getirilen etkinliklerdir. Yazılımların Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazır olarak gönderildiği düşünüldüğünde, öğretmenlerin; yazılımların içerik ve öğrenci düzeyine uygunluk açısından kontrollerinin yapıldığı varsayımından hareketle bu rollerini gerçekleştirmede çekinik kaldıkları söylenebilir. “Ders yazılımlarını belirleme.” (X=2,33) öğretmenlerin “Nadiren” gerçekleştirdiği bir roldür. Bu belirleme, yalnızca hangi dersin, hangi konusuna yönelik bilgisayar destekli öğretimin yapılacağı seçiminden öte olmadığı düşünülebilir. Çünkü yukarıdaki paragraflarda da değinildiği gibi, öğretmenlerin tamamen bir ders yazılımı seçme özgürlüğü bulunmadığı düşünülmektedir. Bu bağlamda öğretmenlerin bu açıdan yetersizlikleri, rollerini gerçekleştirmedeki çeşitli engellerden kaynaklanabilir. “BDÖ uygulamasını bilgisayar destekli öğretimin gerçekleşme biçimleri doğrultusunda yapma.” (X=1,33) “Hiç” gerçekleşmeyen bir roldür. Bu bağlamda öğretmenlerin, yazılımlarda yer alan öğretimsel desene uygun bir bilgisayar destekli öğretimi yapma, bilgisayar destekli öğretimin anlamını kavrama ve öğrenme etkinliklerinde bilgisayarın sadece destekleyici rolü olması gerektiğini algılama açısından yetersiz oldukları söylenebilir. Elde edilen bulguya dayalı olarak, öğretmenlerin bilgisayar destekli öğretimi bilgisayara dayalı öğretim olarak algıladıkları söylenebilir. Bu ise, etkinliklerin amacına ulaşmasını engelleyen en temel faktör olarak düşünülebilir.

IETC

IV. BÖLÜM