The Analysis of Bibliometric Characteristics of Organizational Behavior in Health Sector in Turkiye
4. Bulgular ve Tartışma
Çalışmanın bu bölümünde araştırma sonucunda elde edilen verilerin analizlerine ve bu analizlere ilişkin yorumlara yer verilmiştir.
Sağlık sektöründe örgütsel davranış ile ilgili 1987-2018 yılları arasında çalışılmış lisansüstü tezler tarandığında, ilk tezin 2004 yılında yapıldığı anlaşılmıştır. Konuya ilişkin, 2004-2018 yılları arasında toplam 71 lisansüstü teze rastlanmıştır. Araştırma kapsamında bu tezlerin tamamı incelenmiştir. Tezlerin türüne göre dağılımları Tablo 4.1’de verilmiştir.
Tablo 4.1. Lisansüstü Tezlerin Türüne İlişkin Dağılım
Tez Türü Sayı Yüzde
Yüksek Lisans 63 88,7
Doktora 8 11,3
Toplam 71 100
Tablo 4.1’de görüldüğü üzere; incelenen tezlerin 63’ü (%88,7) yüksek lisans ve 8’i (%11,3) doktora tezidir. Buna göre, sağlık sektöründe örgütsel davranış konularını ele alan lisansüstü tezlerin çoğunluğunun, yüksek lisans tezi olduğu anlaşılmaktadır.
64
Tablo 4.2. Lisansüstü Tezlerin Yıllara Göre Dağılımı
Yıl Yüksek Lisans Doktora Yıl
Yüksek
Lisans Doktora Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde
2004 1 1,6 - - 2012 - - 2 25 2005 - - - - 2013 2 3,2 - - 2006 - - - - 2014 14 22,2 - - 2007 1 1,6 - - 2015 8 12,6 - - 2008 - - - - 2016 15 23,8 3 37,5 2009 2 3,2 - - 2017 15 23,8 - - 2010 2 3,2 - - 2018 1 1,6 2 25 2011 2 3,2 1 12,5 Ara Toplam 55 87,2 7 87,5 Ara Toplam 8 12,8 1 12,5 Toplam 63 100 8 100
Tablo 4.2’ye göre; sağlık sektöründe örgütsel davranış konusunda ilk lisansüstü tez çalışmasının 1 adet yüksek lisans tezi ile 2004 yılında yapıldığı; 2005 ve 2006 yıllarında herhangi bir lisansüstü tez çalışması yapılmadığı ve en fazla yüksek lisans tezinin, toplam 30 adet olmak üzere, 2016 ve 2017 yıllarında (%23,8 + % 23,8= %47,6) yapıldığı görülmektedir. Doktora tezleri incelendiğinde ise; 2011 yılına kadar doktora tezi çalışması yapılmadığı, toplam 8 adet doktora tezinin 1 adedinin 2011 yılında, 2’şer adedinin 2012 ve 2018 yıllarında ve 3 adedinin ise 2016 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır.
Bu çalışma kapsamında 2018 Ekim ayı başına kadar hazırlanan tezler incelendiği için, 2018 yılında çalışılan tezlerin tamamı, çalışma kapsamında değerlendirilememiştir. Bu husus da göz önüne alınarak yapılan değerlendirmeye göre; sağlık sektöründe örgütsel davranış konularına ilişkin lisansüstü tez çalışmalarının yıllara göre bir artış seyri gösterdiği, 2000'li yıllardan sonra konuya ilişkin lisansüstü tez çalışmalarına daha fazla eğilim gösterilmeye başlandığı ve bu eğilimin 2011 sonrasında daha da arttığı söylenebilir. Ancak konuya ilişkin lisansüstü tez çalışmalarının niceliksel olarak yeterli olmadığı düşünülmektedir.
Sağlık sektöründe örgütsel davranış konularındaki lisansüstü tezlerin hazırlandıkları üniversitelere göre dağılımları da incelenmiş ve ilgili bulgular, Tablo 4.3’te sunulmuştur. Tablo 4.3’e göre; sağlık sektöründe örgütsel davranış konularına ilişkin en çok yüksek lisans tezinin 14 adetle (%22,2) Türk Hava Kurumu Üniversitesi’nde çalışıldığı ve Gazi Üniversitesi ve İstanbul Gelişim Üniversitesi’nin de 9’ar adet (%14,3’er) tezle ikinci sırada yer aldığı anlaşılmaktadır. Doktora tezlerinin dağılımı incelendiğinde ise, Gazi Üniversitesi ve Selçuk Üniversitesi’nde 2’şer adet tezle %25’şerlik çoğunluk görülmektedir. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi ve Marmara Üniversitesi’nin, 1’er adet tezle, konuya ilişkin doktora tezi çalışılan üniversiteler arasında yer aldığı anlaşılmaktadır.
Tablo 4.3: Lisansüstü Tezlerin Hazırlandığı Üniversitelere Göre Dağılımı (Alfabetik sıralama) Hazırlandığı Üniversite Yüksek Lisans Doktora
Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Afyon Kocatepe - - 1 12,5 Atılım 3 4,7 - - Bahçeşehir 1 1,6 - - Başkent 1 1,6 - - Beykent 2 3,2 - - Cumhuriyet 1 1,6 - - Dokuz Eylül 1 1,6 - - Eskişehir Osmangazi 2 3,2 - - Gazi 9 14,3 2 25,0 Gaziosmanpaşa - - 1 12,5 Hacettepe 2 3,2 - - Hasan Kalyoncu 1 1,6 - - İnönü 1 1,6 - - İstanbul Arel 2 3,2 - - İstanbul Gelişim 9 14,3 - -
İzmir Kâtip Çelebi 1 1,6 - -
Kocaeli 1 1,6 1 12,5 Marmara 3 4,7 1 12,5 Nişantaşı 3 4,7 Selçuk 1 1,6 2 25,0 Toros 1 1,6 - - Tunceli 1 1,6 - - Türk Hava Kurumu 14 22,2 Ufuk 1 1,6 - - Uşak 1 1,6 - - Yıldız Teknik 1 1,6 - - Toplam 63 100 8 100
Türk Hava Kurumu Üniversitesi’nde İşletme Fakültesi çatısı altında İşletme lisans eğitimi, Sosyal Bilimler Enstitüsü çatısı altında İşletme lisansüstü eğitimi (THKÜ); İstanbul Gelişim Üniversitesi’nde Sağlık Bilimleri Yüksekokulu çatısı altında Sağlık Yönetimi lisans eğitiminin yanı sıra Sosyal Bilimler Enstitüsü çatısı altında Sağlık Kuruluşları Yöneticiliği, Sağlık Yönetimi, İşletme programlarında lisansüstü eğitim yürütülmektedir (İGÜ). Gazi Üniversitesi, 9/5/2018 tarihinde 7141 kanun numarasıyla 18/5/2018 tarih ve 30425 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile bölündüğü için söz konusu tarih öncesinde ilgili alanlarda lisans ve lisansüstü çalışmalar yürütülmüştür. Dolayısıyla ilgili üniversitelerde, bu çalışmanın konusuna ilişkin en fazla lisansüstü çalışmanın yapılmış olması ile lisans ve lisansüstü programların sağlık sektörüne yönelik oluşu arasında bir bağlantı kurulamamıştır.
Tablo 4.4’te lisansüstü tezlerin çalışıldığı enstitülere göre dağılımı verilmiştir. Tablo 4.4’e göre; yüksek lisans tezlerinin % 96,8’inin ve doktora tezlerinin tamamının sosyal bilimler
66
enstitülerinde çalışıldığı görülmektedir. Sağlık bilimleri enstitülerinde ise konuya ilişkin yüksek lisans tezlerinin sadece % 3,2’sinin çalışıldığı, hiç doktora tezi çalışılmadığı anlaşılmaktadır. Örgütsel davranış konularının, işletme disiplininin çalışma alanı içerisinde olduğu düşünüldüğünde, bu durumun son derece doğal olduğu söylenebilir.
Tablo 4.4. Lisansüstü Tezlerin Çalışıldığı Enstitülere Göre Dağılımı(Alfabetik sıralama)
Enstitü Yüksek Lisans Doktora Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Sağlık Bilimleri 2 3,2 - -
Sosyal Bilimler 61 96,8 8 100
Toplam 63 100 8 100
Araştırma kapsamında lisansüstü tezlerin hazırlandığı anabilim dalları da incelenmiş ve Tablo 4.5’te dağılım verilmiştir. Tablo 4.5’te; yüksek lisans tezlerinin %87,3 ile büyük çoğunluğunun, doktora tezlerinin tamamının İşletme Anabilim Dalı’nda; yüksek lisans tezlerinin %4,8’inin İşletme Yönetimi Anabilim Dalı’nda çalışıldığı görülmektedir. Bu duruma ek olarak, yüksek lisans tezlerinin geri kalan kısmının da Sağlık Yönetimi, Sağlık Kurumları Yönetimi ve Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalları’nda çalışıldığı göz önünde bulundurulduğunda, sağlık sektöründe örgütsel davranış konusunda çalışılan lisansüstü tezlerin tamamının İşletme disiplininde ya da İşletme disiplini ile dirsek temasında olan anabilim dallarında hazırlandığı anlaşılmaktadır. Bu durum, Tablo 4.4’te ulaşılan sonucu destekler niteliktedir.
Tablo 4.5. Lisansüstü Tezlerin Çalışıldığı Anabilim Dallarına Göre Dağılımı
(Alfabetik sıralama)
Anabilim Dalı
Yüksek
Lisans Doktora Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Hemşirelikte Yönetim 1 1,6 - -
İşletme 55 87,3 8 100,0
İşletme Yönetimi 3 4,8 - -
Sağlık Kurumları Yönetimi 1 1,6 - -
Sağlık Yönetimi 3 4,8 - -
Toplam 63 100 8 100
Tablo 4.6’da çalışılmış lisansüstü tezlerin konuları verilmiştir. Ancak, bazı tezlerde birden fazla konunun birbirine etkisi üzerinde de çalışıldığı için, sadece sayı verilmiş, yüzde ve toplam verilmemiştir. Tablo 4.6’da yüksek lisans tezlerinin 16 adetle çoğunluğunun iş doyumu konusunda çalışıldığı, onu 10 adetle motivasyon konusunun izlediği görülmektedir. Doktora tezlerinin çoğunluğunun ise, 3 adetle örgütsel bağlılık konusunda çalışıldığı görülmektedir. Gerek yüksek lisans gerekse doktora tezlerinin, düşük sayılarla farklı örgütsel davranış konularında dağılım gösterdiği görülmektedir.
Tablo 4.6. Lisansüstü Tezlerin Konularına Göre Dağılımı(Alfabetik sıralama)
Konular Yüksek Lisans Doktora Sayı Sayı Duygusal Zekâ 2 - İş Doyumu 16 - İşe Devamsızlık 1 - İşe Yabancılaşma 2 - Liderlik 5 1 Mesleki Bağlılık - 1 Mobbing 6 - Motivasyon 10 1 Örgüt İklimi 7 - Örgütsel Adalet 6 1 Örgütsel Bağlılık 8 3 Örgütsel Çatışma 1 - Örgütsel Güven 2 1 Örgütsel Özdeşleşme 3 - Örgütsel Sessizlik 4 - Örgütsel Sinizm 1 -
Örgütsel Vatandaşlık Davranışı 5 -
Stres 4 -
Tükenmişlik 8 -
5. Sonuç ve Öneriler
Bu çalışmada, YÖK Tez Tarama veri tabanında 1987-2018 yılları arasında sağlık sektöründe örgütsel davranış ile ilgili yayınlanan 63 yüksek lisans ve 8 doktora tezi olmak üzere toplam 71 tez, çeşitli parametreler çerçevesinde değerlendirilmiştir.
Çalışmanın sonucunda; lisansüstü tezlerin yıllara göre dağılımı incelendiğinde, 1987-2004 yılları arasında sağlık sektöründe örgütsel davranış konusunda yapılmış lisansüstü teze rastlanamamıştır. Konuya ilişkin ilk lisansüstü tez çalışmasının 1 adet yüksek lisans tezi ile 2004 yılında yapıldığı; 2005 ve 2006 yıllarında herhangi bir lisansüstü tez çalışması yapılmadığı ve en fazla yüksek lisans tezinin, toplam 30 adet olmak üzere, 2016 ve 2017 yıllarında (%23,8 + % 23,8= %47,6) yapıldığı görülmüştür. 2011 yılına kadar doktora tezi çalışması yapılmadığı, toplam 8 adet doktora tezinin 1 adedinin 2011 yılında, 2’şer adedinin 2012 ve 2018 yıllarında ve 3 adedinin ise 2016 yılında yapıldığı anlaşılmıştır.
Bu sonuçlar doğrultusunda, sağlık sektöründe örgütsel davranış konusundaki lisansüstü tez çalışmalarının; yıllara göre bir artış seyri gösterdiği, 2000'li yıllardan sonra daha fazla eğilim gösterilmeye başlandığı ve bu eğilimin 2011 sonrasında daha da arttığı söylenebilir. Ancak öyle anlaşılmaktadır ki, konuya ilişkin lisansüstü tez çalışmaları henüz yeterli miktara ulaşmamıştır.
Bu durumun, konuya ilişkin çalışmaların önemli çoğunluğunun (yüksek lisans tezlerinin %87,3’ü, doktora tezlerinin tamamı İşletme Anabilim Dalı’nda, yüksek lisans tezlerinden
68
%4,8’i İşletme Yönetimi Anabilim Dalı’nda) İşletme Anabilim Dallarında yürütülmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Ortaya çıkan bir diğer bulguya göre, yüksek lisans tezlerinin % 96,8’inin ve doktora tezlerinin tamamının sosyal bilimler enstitülerinde çalışıldığı görülmüştür. İşletme disiplininin oldukça geniş kapsama alanı nedeniyle başka sektörlerde ve işletmeye ilişkin başka alanlarda da çalışma gerekliliği aşikârdır. Bu nedenle, Sağlık Yönetimi / Sağlık Kurumları Yönetimi disiplininde örgütsel davranış konularına ilişkin lisansüstü çalışmalara daha fazla eğilim gösterilmesinin, bu konudaki tez sayısında artış sağlayacağı düşünülmektedir.
Sağlık sektöründe örgütsel davranışa ilişkin lisansüstü tezlerin çalışıldığı üniversiteler incelendiğinde; en çok yüksek lisans tezinin 14 adetle (%22,2) Türk Hava Kurumu Üniversitesi’nde yapıldığı ve Gazi Üniversitesi ve İstanbul Gelişim Üniversitesi’nin de 9’ar adet (%14,3’er) tezle ikinci sırada yer aldığı anlaşılmaktadır. Doktora tezlerinin dağılımı incelendiğinde ise, Gazi Üniversitesi ve Selçuk Üniversitesi’nde 2’şer adet tezle %25’şerlik çoğunluk görülmektedir. Türk Hava Kurumu Üniversitesi’nin ve İstanbul Gelişim Üniversitesi’nin, Gazi Üniversitesi ve Selçuk Üniversitesi’ne göre çok daha genç birer üniversite olduğu düşünüldüğünde, bu sonuç dikkat çekicidir ve yakın tarihlerde kurulmuş üniversitelerde, örgütsel davranış konularının sağlık sektöründeki durumuna daha fazla ilgi duyulduğu anlaşılmaktadır.
Hazırlanan lisansüstü tezlerin konu dağılımları incelendiğinde; bazı tezlerde birden fazla konunun birbirine etkisi üzerinde de çalışıldığı için, sadece sayı verilmiş, yüzde ve toplam verilmemiştir. Yüksek lisans tezlerinin 16 adetle çoğunluğunun iş doyumu konusunda çalışıldığı, onu 10 adetle motivasyon konusunun izlediği görülmüştür. Doktora tezlerinin çoğunluğunun ise, 3 adetle örgütsel bağlılık konusunda çalışıldığı görülmüştür. Hem yüksek lisans hem de doktora tezlerinin, 1’er adet, 3’er adet gibi düşük sayılarla farklı örgütsel davranış konularında dağılım gösterdiği anlaşılmıştır.
Ülke ekonomisine ve müşteri memnuniyetine katkıları açısından değerlendirildiğinde, ülkemizde sağlık sektöründe örgütsel davranış konularında bilimsel çalışmalara daha fazla eğilim gösterilmesinin ve gerek nicelik gerekse nitelik bakımından arttırılmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.
Sağlık sektöründe örgütsel davranış konularında çalışılmış lisansüstü tezlere ilişkin gelecekte yapılacak bibliyometrik analizlerde; kullanılan yöntemler, tezlerin amaçları ve sonuçları da değerlendirilerek, konu daha derin irdelenebilir.
Bu çalışmanın da her çalışmada olduğu gibi bazı sınırlılıkları olmuştur. Çalışmada incelenen tezlerin yalnızca YÖK Tez Tarama veri tabanına 2018 Ekim ayına kadar kaydedilmiş tezler
olması ve bu nedenle henüz veri tabanına girişi yapılmayan tezlerin kapsam dışı kalmış olma olasılığı bu çalışmanın bir sınırlılığıdır. Çalışma kapsamında, kullanılan arama kriterlerine göre, en eski 2004 yılında çalışılmış lisansüstü teze ulaşılabilmiş ve değerlendirmeye alınmıştır. Dolayısıyla başka arama kriterleri ile bu çalışma kapsamında ulaşılamamış tezlere de ulaşılması muhtemeldir.
KAYNAKÇA
Ekim 6, 2018 tarihinde İGÜ: https://gelisim.edu.tr adresinden alındı. Ekim 6, 2018 tarihinde THKÜ: www.thk.edu.tr adresinden alındı.
Çiçek, D., & Kozak, N. (2012). Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi'nde Yayımlanan Hakem Denetimli Makalelerin Bibliyografik Profili. Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 26(4), 734-756. Güdü Demirbulat, Ö., & Tetik Dinç, N. (2017). Sürdürülebilir Turizm Konulu Lisansüstü Tezlerin
Bibliyometrik Profili. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi/Journal of Travel and Hospitality
Management, 14(2), 20-30.
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü. (2017). T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık
İstatistikleri Yıllığı 2016. Bölüm 7. Sağlık Hizmeti Verilen Kurumlar ve Altyapıları. Ankara:
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü (SB-SAGEM).
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Sağlık Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı. (2010).
Türkiye'de Sağlık Eğitimi ve Sağlık İnsangücü Durum Raporu. Ankara: Uyum Ajans.
70
2nd International EMI Entrepreneurship & Social Sciences Congress, 09-11 November 2018, Cappadocia