Bulguların Değerlendirilmesi

H36

Çalışanların işletmelerde iş amaçlı sosyal medya kullanımı

Sosyal medya kullanım yoğunluğu çalışılan sektöre

göre farklılık göstermektedir. √ H39

Çalışanların sadakat düzeyleri çalışılan sektöre göre farklılık performans düzeyleri çalışılan sektöre göre farklılık göstermektedir.

√

4.1.15. Bulguların Değerlendirilmesi

Günümüzde sosyal medya iletişim ve sosyalleşme gibi birçok açıdan sağladığı kolaylıklar açısından günlük hayatta kullanımı hızla yaygınlaşmaktadır. Sosyal medyanın günlük hayatta kendine bu denli geniş yer edinmesi, çalışanların iş ilişkilerine ve iş süreçlerine de yansımaktadır. Çalışanların işletmelerde sosyal medyayı sadece iş amaçlı değil, sosyal amaçlı da kullanımı araştırmacıların giderek

daha fazla dikkatini çekmiştir. Uluslararası literatür incelemesi yapıldığında araştırmacıların bu olgu üzerinde yoğun bir şekilde durdukları, ulusal yazında ise sosyal medyanın işletmelerde çoğunlukla insan kaynakları yönetimi ile pazarlama yönetiminde bir araç olarak ele alındığı bununla birlikte işletmelerde iş amaçlı ve sosyal amaçlı sosyal medya kullanımını esas alan çalışmaların yok denecek kadar az olduğu göze çarpmaktadır. Bu kapsamda Türkiye’de çalışanlar açısından sosyal medya kullanımının kavramsal ve görgül araştırma kısıtlılığının bulunmasından dolayı bu tez araştırmaya yönlendirici bir durum oluşturmaktadır. Bu nedenle göze çarpan bu boşluğu doldurmak adına yapılan bu tez çalışmasında, işletmelerde iş amaçlı ve sosyal amaçlı sosyal medya kullanımı ile sosyal medya kullanım yoğunluğunun çalışan davranışlarına etkisi özellikle sadakat, işe adanmışlık ve bireysel performans üzerindeki etkisi incelenmiştir.

Araştırma iş amaçlı sosyal medya ölçeği, sosyal amaçlı sosyal medya ölçeği, sosyal medya kullanım yoğunluğu ölçeği, çalışan sadakati ölçeği, işe adanmışlık ölçeği ve bireysel performans ölçeği olmak üzere toplam 6 tane ölçekten oluşmaktadır. İş amaçlı sosyal medya ölçeği Zoonen vd. (2014), sosyal amaçlı sosyal medya ölçeği Zhang vd.

(2018), sosyal medya kullanım yoğunluğu ölçeği Ellison vd. (2007), işe adanmışlık ölçeği Schaufeli vd. (2001), çalışan sadakati ölçeği Homburg&Stock (2001), bireysel performans ölçeği ise Kirkman ve Rosen (1999) tarafından geliştirilmiştir. Çalışmada geliştirilen tüm ölçekler faktör analizine tabi tutularak her bir ölçeğin madde sayısı ve boyut yapısı belirlenmiştir. Buna göre işletmelerde iş amaçlı sosyal medya kullanımı ölçeği 5 madde ve tek boyutlu bir yapı, işletmelerde sosyal amaçlı sosyal medya kullanım ölçeği 2 madde ve tek boyutlu bir yapı, sosyal medya kullanım yoğunluğu ölçeği 5 madde ve tek boyutlu bir yapı, işe adanmışlık ölçeği 7 madde ve tek boyutlu bir yapı, çalışan sadakati ölçeği 4 madde ve tek boyutlu bir yapı, bireysel performans ölçeği ise 5 madde ve tek boyutlu bir yapıdan oluşmaktadır.

Araştırmanın teorik modeli esas alınarak sosyal medya kullanımının işletme çalışanlarının davranışları üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir dizi hipotez geliştirilmiştir. Esasında çalışmada demografik faktörler bakımından da hipotezler geliştirilse de çalışmanın ana hipotezi değişkenler arasındaki ilişkileri açıklayan direk etki hipotezlerinden oluşmaktadır. Araştırmanın ilk bulguları arasında işletmelerde çalışanların iş amaçlı ve sosyal amaçlı sosyal medya kullanımının çalışan sadakati

üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın bir diğer bulgusu olan işletmelerde çalışanların iş amaçlı ve sosyal amaçlı sosyal medya kullanımının işe adanmışlık üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla H1, H2, H4 ve H5 hipotezleri desteklenmiştir. Tez çalışmasında bu bulgular ile tutarlı pek çok çalışma bulunmakta ve bu çalışmalarda çalışanların iş amaçlı ve sosyal amaçlı sosyal medya kullanımlarının işe adanmışlık üzerinde doğrudan etkisi olduğu belirtilmektedir. Bu konuda yapılan çalışmalar (Haddud vd., 2016; Alguadiş, 2019;

Zoonen vd., 2017; Naim ve Lenka, 2017; Parry ve Solidoro, 2013; Sharma ve Bhatnagar, 2016) işletmelerde sosyal medya kullanımının işe adanmışlık ile doğrusal ilişki içinde olduğu fikrini desteklemiştir. Özetle denilebilir ki çalışanların iş amaçlı ve/veya sosyal amaçlı sosyal medya kullanımı arttıkça işe adanmışlıkları ve çalışan sadakati artmaktadır.

Bu araştırmanın bir diğer amacı olan iş amaçlı ve sosyal amaçlı sosyal medya kullanımının bireysel performans ile ilişkisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmada beklenilenin aksine iş amaçlı sosyal medya kullanımının bireysl performans üzerinde doğrusal bir etkisi bulunmamaktadır. Benzer şekilde sosyal amaçlı sosyal medya kullanımının da bireysel performans üzerinde doğrusal bir etkisi bulunmamaktadır.

Dolayısıyla H3 ve H6 hipotezleri desteklenmemiştir. Bu durum araştırmaya katılan kamu kurumunda ve inşaat firmasında bireysel performansın artırılmasında sosyal medyanın etkili olmadığını göstermektedir. Alan yazında ise işletmelerde sosyal medya kullanımı ile bireysel performans arasında genellikle pozitif bir ilişki olduğu görülmektedir. Şöyle ki, Song vd. (2019) iş amaçlı sosyal medya ile sosyal amaçlı sosyal medyanın ekip ve çalışan performansını artırmak için sinerji yaratan tamamlayıcı kaynaklar olduğunu tespit etmiştir. Leftheriotis ve Giannakos (2014) sosyal medyanın iş amaçlı kullanımını araştırmış ve sosyal medyanın çalışanlar için zaman kaybı olmadığı aksine çalışanların performansını olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaşmıştır. Zhang ve Venkatesh (2013) sosyal ağların performans üzerinde etkilerini incelemiş ve performansı olumlu yönde etkilediğini tespit etmiştir.

Çetinkaya ve Rashid (2018) sosyal medyanın bireysel performans üzerinde olumlu etkisi olduğu sonucuna ulaşmıştır. Hassan vd. (2015) çalışmasında sosyal medyayı sosyal, hedonik ve bilişsel olarak sınıflandırmış olup, bu sınıflandırmanın bireysel performans üzerindeki etkilerini incelemiştir. Sosyal medyanın sosyal ve bilişsel kullanımlarının dolaylı da olsa çalışanların rutin ve yenilikçi iş performansı üzerinde

olumlu etkileri olduğunu, hedonik kullanımın ise yenilikçi performans üzerinde olumlu etkileri olduğu sonucuna ulaşmıştır. Andreaasen vd. (2014) literatürdeki bu çalışmalardan farklı olarak çevrimiçi sosyal ağ sitelerinin kişisel amaçlar için kullanılmasının çalışanın iş performansı üzerinde olumsuz bir etkiye sebep olduğu sonucuna ulaşmıştır (Andreassen vd., 2014: 1).

Araştırmanın bir diğer amacında sosyal medya kullanım yoğunluğunun işe adanmışlık, çalışan sadakati ve bireysel performans ile ilişkisinin tespit edilmesi amaçlanmıştır.

Araştırmada sosyal medyanın insan yaşamındaki etkisini incelemek için sosyal medya kullanım yoğunluğu ölçeği önemli olmaktadır. Ellison (2017) sosyal medya kullanımı ile psikolojik iyi olma ölçütleri arasında önemli ve pozitif bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmıştır. Bu açıdan sosyal medya kullanım yoğunluğunun işe adanmışlık, çalışan sadakati ve bireysel performansı artacağı şeklinde hipotez geliştirilmiştir. Araştırma bulgusunda sosyal medya kullanım yoğunluğunun işe adanmışlık, çalışan sadakati üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılırken, sosyal medya kullanım yoğunluğunun bireysel performans üzerinde anlamlı etkisinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Dolayısıyla H7 ve H8 hipotezleri desteklenirken, H9 hipotezi desteklenmemiştir.

Araştırmanın bir diğer bulgusunda beklenilenin aksine işe adanmışlık ve çalışan sadakatinin bireysel performans üzerinde doğrusal bir etkisi bulunmamaktadır.

Dolayısıyla H10 ve H11 hipotezleri desteklenmemiştir. Alan yazıda ise işe adanmışlık ve bireysel performans ile çalışan sadakati ve bireysel performans arasında genellikle pozitif bir ilişki olduğu görülmektedir. Şöyle ki Anitha (2014) çalışmasında işe adanmışlık ve bireysel performans arasındaki ilişkiyi incelemiş ve adanmışlık ile bireysel performans arasında güçlü bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmıştır. Christian ve Slaughter (2007) bireysel performansın adanmışlığı artırabileceine dair kanıtlar sunmuştur. Rich (2010) çalışmasında bireysel performansın sağlanmasında adanmışlığın önemli bir unsur olduğu sonucuna ulaşmıştır. Rana vd. (2014) çalışmasında işe adanmışlığı bireysel performans gibi örgütsel sonuçla ilişkilendirmiştir. Medlin ve Green (2009) çalışmasında çalışanların performans seviyelerini artırmak amacıyla hedef belirleme, işe adanmışlık ve işyeri iyimserliğini destekleyen yönetim programlarının uygulanması için ampirik destek sağlamaktadır.

Vokic ve Hernaus (2015) işe adanmışlık ve çalışan sadakatinin bireysel ve

organizasyonel performansa katkısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Hacker (2019) çalışan sadakati ve işe adanmışlığı çoğu kez yan yana anılan birbirlerini eşit derecede etkileyen iki kavram olarak nitelendirmektedir. Adanmış bir çalışanın çalıştığı işletmeye sadakat duygusunun yüksek olmasının daha olası olduğunu ifade etmektedir.

Konu ile ilgili literatürdeki araştırmaların sonuçlarıyla kısmen tutarlı görülen bu araştırmanın tüm bulgu ve sonuçları ele alındığında, işletmelerde iş amaçlı ve sosyal amaçlı sosyal medya kullanımı ile sosyal medyanın kullanım yoğunluğunun çalışanların işe adanmışlık ve sadakat düzeylerini pozitif olarak etkilemesine rağmen aynı değişkenlerin bireysel performans üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Her araştırmada olduğu gibi bu araştırmanın da bir takım sınırlılıkları mevcuttur. Bu sınırlılıklardan ilkini örneklem grubu oluşturmaktadır. Bir başka değişle araştırmadan elde edinilen sonuçlar örneklem ile sınırlandırılmış olup, dolayısıyla araştırma sonucu ulaşılan bulgular bu çerçevede değerlendirilmiştir. Araştırmada veriler sadece Ankara ilinde kamuda çalışanlar ile Ankara ilinde bir inşaat firmasında çalışanlar olmak üzere toplam 739 çalışandan toplanmıştır. Bu kişiler tamamen gönüllük esasına dayalı olarak araştırmaya katılmış olup, dolayısıyla araştırma sonucu bu çalışanların kendi öznel algılarına dayanmaktadır. Çalışmanın genellenebilirliliği artırmak adına araştırma sonucu edinilen bulgu ve doğrulanan yapının farklı sektör ve bölgelere yayılarak yapılması geniş çalışan örneklem kitlesine ulaşılması açısından önem arz etmektedir.

Bu durumun literatür açısından oldukça katkı sağlayacağı açıktır. Bununla birlikte sosyal medya kullanımının diğer örgütsel davranış çıktıları ile ilişkilendirilmesine yönelik çalışmalar da literatürde önemli bir husus olacaktır.