Brüksel Zirvesi ve Türkiye

Bu zirvede belirtildiği üzere, 1999 Helsinki ve 2002 Kopenhag Zirvelerinde alınan kararlar teyit edilmiĢ, Türkiye‟nin reform sürecinde atmıĢ olduğu kararlı adımların memnuniyetle karĢılandığı belirtilerek, ülkemizle üyelik müzakerelerinin zirve sonuç metninin 23. maddesinde öngörülen çerçeve dahilinde 3 Ekim 2005 tarihinde baĢlatılması kararlaĢtırılmıĢtır.262

Fakat bu tarih, Yunanistan, Fransa ve Avusturya‟nın desteğini alan Rum yönetiminin talebi üzerine, “GB‟nin GKRY dahil 10 yeni üyeye geniĢletilmesini öngören Ankara AntlaĢması‟nın ek protokolünün imzalanması Ģartını kapsamaktadır.263 Avrupa Konseyi Türkiye‟nin geniĢ kapsamlı reform sürecinde gerçekleĢtirdiği belirgin geliĢmeyi takdirle karĢılamıĢtır. Özellikle siyasi reform sürecinin geri dönülmezliği ile tam, etkin ve kapsamlı uygulamasını sağlamak, özellikle temel hak ve özgürlüklere saygı bakımından bu süreç; Konsey‟e düzenli raporlar vereye davet edilen Komisyon‟ca kötü muamele ve iĢkenceye sıfır hoĢgörü politikasının uygulanması da dahil olmak üzere, komisyonun 2004 raporunda ifade edilen tüm hususlarda çok sıkı bir Ģekilde izlenmeye devam edileceği ifade edilmiĢtir.264

Türkiye için önemi büyük olan 23. paragrafta müzakerelerin çerçevesi belirlenmiĢtir. Bu kapsamda; 23. paragraf Ģu Ģekildedir:265

Müzakerelerin Çerçevesi

261 _{“AB Brüksel Zirve Sonuç Bildirisi”, http://www.belgenet.com/arsiv/ab/brukselzirve-12004html}

(05.04.2008)

262 _{http://www.mfa.gov.tr/MFA-tr/DisPolitika/AnaKonular/Turkiye-AB/trab.htm (03.04.2008)} 263

AB Brüksel Zirvesi, http://www.belgenet.com/arsiv/ab/brukselzirve-122004-01.html (12.03.2008)

264 _{16-17 Aralık 2004 Avrupa Birliği Konseyi Brüksel Zirvesi, http://www.abgm.adalet.gov.tr/zirve.htm}

(04.03.2008)

265 _{16-17 Aralık 2004 Tarihli Brüksel Zirvesi Sonuç Bildirgesi (Türkiye Bölümü), http://ekutup.dpt.gov.tr/ab}

Zirve, aday ülkelerin her biriyle yürütülecek katılım müzakerelerinin bir müzakere çerçevesine dayanması üzerinde uzlaĢmaya varmıĢtır. BeĢinci geniĢleme sürecindeki tecrübeler ve geliĢmekte olan müktesebat göz önünde bulundurularak, Komisyonun önerisi üzerine Konsey tarafından oluĢturulacak her bir çerçeve, her bir aday ülkenin kendi baĢarısına, özel durumuna ve niteliklerine göre aĢağıdaki unsurları ele alacaktır.

Daha önceki müzakerelerde olduğu gibi, bir tarafta üye ülkelerin, diğer tarafta aday ülkenin yer aldığı ve kararların oybirliğiyle alındığı bir Hükümetlerarası Konferans çerçevesinde yürütülen müzakerelerin esası, her biri spesifik bir politika alanını kapsayan baĢlıklara ayrılacaktır. Komisyonun tavsiyesi üzerine oybirliğiyle hareket eden Konsey, her bir müzakere baĢlığının geçici olarak kapatılması ve gerektiğinde açılması için gerekli performans kriterlerini belirleyecektir. Bu kriterler, ilgili müzakere baĢlığına bağlı olarak, müktesebata uyum sağlanmasına, müktesebatın tatmin edici bir seviyede uygulanmasına ve Avrupa Birliği ile akdi iliĢkilerden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesine iliĢkin olacaktır.

Uzun geçiĢ süreleri, derogasyonlar, spesifik düzenlemeler veya daimi korunma hükümleri (yani, korunma tedbirlerinin alınmasına dayanak teĢkil eden, daimi surette ileri sürülebilecek hükümler) öngörülebilir. Komisyon, gerektiğinde bu hükümleri, kiĢilerin serbest dolaĢımı, yapısal politikalar veya tarım gibi alanlarda, hazırlayacağı her bir müzakere çerçevesi önerisine dahil eder. Ayrıca, kiĢilerin serbest dolaĢımının nihai olarak gerçekleĢtirilmesine iliĢkin karar alma süreci, üye devletlere azami rol verilmesine imkan sağlamalıdır. GeçiĢ düzenlemeleri veya korunma tedbirleri, rekabete ve iç pazarın iĢleyiĢine olan etkilerine göre gözden geçirilmelidir.

Aday ülkenin Birliğe katılımının mali veçheleri, ilgili Mali Çerçeve kapsamında ele alınmalıdır. Bunun sonucu olarak, müzakerelere henüz baĢlamamıĢ ve Birliğe katılımı mali reform gerektirecek kadar büyük mali sonuçlar yaratacak olan adaylar ile müzakereler, bu konuda gerek duyulabilecek mali reformlarla birlikte ancak 2014 yılından sonraki dönemi kapsayan Mali Çerçevenin oluĢturulmasından sonra tamamlanabilecektir.

Müzakerelerin ortak hedefi Birliğe üyeliktir.

Sonuçları önceden garanti edilemeyen bu müzakereler açık uçludur.

Tüm Kopenhag kriterleri göz önünde bulundurularak, aday ülkenin, üyelik yükümlülüklerini tam olarak üstlenecek durumda olmaması halinde, Avrupa yapılarına mümkün olan en güçlü bağlarla kenetlenmesi sağlanmalıdır.

Bir aday ülkede, Birliğin temelini oluĢturan özgürlük, demokrasi, insan haklarına ve temel özgürlüklere saygı ve hukukun üstünlüğü ilkelerinin ciddi ve sürekli olarak ihlal edilmesi durumunda, Komisyon kendi inisiyatifiyle veya üye devletlerin üçte birinin talebi üzerine müzakerelerin askıya alınmasını tavsiye eder ve müzakerelerin tekrar baĢlatılması için gerekli koĢulları önerir. Konsey, böyle bir tavsiye üzerine, aday ülkeyi de dinledikten sonra, nitelikli çoğunlukla, müzakerelerin askıya alınıp alınmamasını ve tekrar baĢlatılması için gerekli koĢulları karara bağlar. Üye devletler, Hükümetlerarası Konferansta, oybirliği genel kuralına halel gelmeksizin, Konsey kararı doğrultusunda hareket eder. Avrupa Parlamentosu bilgilendirilir.

Katılım müzakerelerine paralel olarak, Birlik her aday ülkeyle kapsamlı bir siyasi ve kültürel diyaloğa girecektir. Bu kapsamlı diyalog, kiĢileri bir araya getirerek karĢılıklı anlayıĢı iyileĢtirmek amacıyla sivil toplumu da kapsayacaktır.266

AP 15 Aralık 2004‟te Türkiye ile Müzakerelere baĢlanması konusunu gizli oylamaya sunmuĢtur. Gizli oylamada, AP, AB‟ne Türkiye ile katılım müzakerelerini “geciktirmeden” baĢlatma çağrısını içeren bir karar almıĢtır.267

732 parlamenterin oy dağılımı Ģu Ģekildedir: Evet: 407, Hayır: 262, Çekimser: 29‟dur.268

17 Aralık 2004 Sonuç Bildirgesi, Türkiye için çok önemlidir. Çünkü Avrupa Konseyi, Türkiye‟nin gerçekleĢtirdiği geniĢ kapsamlı reformlardan duyduğu memnuniyeti dile getirirken, reformlara devam edilmesi gerektiği de vurgulanmıĢtır. Sonuç bildirgesinde müzakerelerin çerçevesi çizilmiĢtir.269

6.3. 2004 Ġlerleme Raporu, Etki Raporu ve Komisyon Kararı 6.3.1. 2004 Ġlerleme Raporu

AB Komisyonunun hazırladığı 7. Ġlerleme Raporu 6 Ekim 2004‟de açıklanmıĢtır. Ġlerleme raporu ile birlikte, 2002 Kopenhag Zirvesi‟nde sözü edilen tavsiye belgesi ve

266

16-17 Aralık 2004 Tarihli Brüksel Zirvesi Sonuç Bildirgesi (Türkiye Bölümü), http://ekutup.dpt.gov.tr/ab (04.03.2008)

267 _{Turkab AB-Türkiye ĠĢbirliği Derneği Yayını, 2006, Ġstanbul, Sümer Ender Matbaacılık s. 22.} 268 _{a.g.y., s. 22.}

269

Türkiye‟nin AB üyeliğinin yaratabileceği etkilere iliĢkin 52 sayfalık etki raporu da yayınlanmıĢtır. Ġlerleme raporunda Aralık 2002 Kopenhag Zirvesi‟ne atıfta bulunulmuĢtur.270

AB Komisyonu Türkiye raporunda da Türkiye, Avrupa Komisyonu‟nun katılım müzakerelerine baĢlanması tavsiye kararını memnuniyetle karĢılamıĢtır. Hükümet açıklamasında “Komisyon‟un tavsiyesini tarihi bir adım olarak görüyoruz” Ģeklinde yorum yapmıĢtır.271

DıĢiĢleri Bakanı ve BaĢbakan Yardımcısı Abdullah Gül tarafından açıklanan “Hükümet Bildirisi”nde “AB Komisyonu tavsiyesinde Türkiye‟nin gerçekleĢtirdiği reformların baĢarısının teslim ve tescil edildiği” belirtilmiĢtir.272

AB Komisyonu etki raporunda; Türkiye‟nin Birliğe üyeliğinin yaratabileceği etkilere değiniliyor. “Türkiye‟nin AB‟ne katılımı hem AB hem Türkiye açısından zorlu bir süreç olabilecektir. Ancak bu süreç iyi yönetilebilirse, her iki taraf için de önemli fırsatlar sunabilecektir. Katılım için gerekli hazırlıklar önümüzdeki on yıl boyunca sürebilecektir. Bu süre içerisinde AB geliĢecektir ve Türkiye‟nin de daha radikal bir biçimde değiĢmesi gerekebilecektir. AB müktebesatı daha çok geliĢecek ve 27 veya daha fazla üyeli bir AB‟nin ihtiyaçlarına cevap verilecektir. Bu geliĢme, Türkiye‟nin katılımından doğacak fırsatlar ve sıkıntılara da bir çözüm getirebilir” denilmektedir.273