Birim Kök Testi Sonuçları

Tablo 2: ADF ve PP Birim Kök Testi Sonuçları

ADF PP

Sabit Sabit + Trend Sabit Sabit + Trend

faiz -4,808573

(0.0001) -3.768918 (0.0203) -6,062675 (0.0000) -4,025135 (0.0094)

enflasyon -10.82132

(0.0000) -10.27720 (0.0000) -12.80659 (0.0000) -10.40549 (0.0000)

Tablo 2’deki sonuçlar, SBC (Schwarz Bilgi Kriteri) kriteri tarafından belirlenen ADF (Genişletilmiş Dickey-Fuller) tesi ve Barlett Kernel’in Newey-West tahmin- cisini kullandığı PP (Phillips-Perron) testi sonuçları istihdam edilerek elde edil- miştir. Sonuçlara göre tüm değişkenlerin düzey değerlerinde (I(0))’da yüzde beş anlamlılık seviyesinde durağan olduğu görülmektedir.

Tablo 3a ve 3b’de enflasyon ve faiz oranları arasındaki Hiemstra-Jones (HJ) ve Diks-Panchenko (DP) tarafından ortaya konulan doğrusal olmayan nedensellik analizi sonuçları gösterilmektedir. Her iki test de 𝐿𝑋= 𝐿𝑌= 2, … 5 ve 𝜀𝑛 = 1.5

band aralığında uygulanmıştır.

Tablo 3a’da hem HJ hem de DP istatistiği bakımından faiz ile enflasyon arasında doğrusal olmayan bir nedenselliğin varlığı ortaya konulamamaktadır.

0 10 20 30 40 50 60 70 80 2002-01 2002-08 2003-03 2003-10 2004-05 2004-12 2005-07 2006-02 2006-09 2007-04 2007-11 2008 -06 2009-01 2009-08 2010-03 2010-10 2011-05 2011-12 2012-07 2013-02 2013-09 2014-04 2014-11 2015-06 2016-01 2016 -08 2017-03 2017-10 Enflasyon Faiz

Tablo 3a: Doğrusal Olmayan Granger Nedenselliği 𝑓𝑎𝑖𝑧 ⇒ 𝑒𝑛𝑓𝑙𝑎𝑠𝑦𝑜𝑛 𝐿𝑋= 𝐿𝑌 𝑇𝐻𝐽 𝑝𝐻𝐽 𝑇𝑇2 𝑝𝑇2 2 1.321340 0.09394 1.174589 0.120080 3 0.946511 0.171944 0.590088 0.277566 4 0.848487 0.198083 0.674589 0.249968 5 1.376478 0.084337 1.102100 0.135209

a % 5 anlamlılık seviyesinde Hiemstra-Jones istatistiği b % 5 anlamlılık seviyesinde Diks-Panchenko istatistiği Tablo 3b: Doğrusal Olmayan Granger Nedenselliği

𝑒𝑛𝑓𝑙𝑎𝑠𝑦𝑜𝑛 ⇒ 𝑓𝑎𝑖𝑧 𝐿𝑋= 𝐿𝑌 𝑇𝐻𝐽 𝑝𝐻𝐽 𝑇𝑇2 𝑝𝑇2 2 2.072421 0.019113a _{2.301090 0.010693}b 3 1.252737 0.105151 1.421346 0.077608 4 0.704443 0.240578 0.645783 0.259210 5 1.027736 0.152037 1.139776 0.127190

a %0.05 anlamlılık seviyesinde Hiemstra-Jones istatistiği b %0.05 anlamlılık seviyesinde Diks-Panchenko istatistiği

Tablo 3b’de ise birinci gecikmede HJ ve DP istatistiğine göre enflasyon ile faiz değişkenleri arasında tek yönlü bir doğrusal olmayan nedenselliğin olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla bu sonuç, enflasyon oranında meydana gelen artış- ların para talebini arttırarak faizlerin artmasına yol açtığı şeklinde yorumlanabi- lir. Doğan vd. 2016, enflasyondan faiz oranına bir nedenselliğin varlığının oldu- ğunu göstermektedir. Akçacı ve Gökmen (2014) Toda-Yomamoto Nedensellik Testi ile analizinde Fisher hipotezini test etmiş ve çift yönlü bir nedenselliğin var- lığını ortaya koymuştur.

SONUÇ

Bu çalışmada, Türkiye’de enflasyon ve faiz oranları arasındaki nedensellik ilişkisi incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmada, 2002:01 ile 2018:02 döneminde Tür- kiye’deki enflasyon oranları ve mevduat faiz oranları aylık frekansta kullanılarak analiz edilmiştir. Son dönemlerde literatürde yapılan ampirik analizlerde doğru- sal olmayan modellerin yaygın olarak kullanıldığı göze çarpmaktadır. Bu nedenle çalışmada, enflasyon ve faiz oranlarından oluşan seriler öncelikle durağanlık sı- naması için birim kök testlerine tabi tutulmuş ardından Türkiye’de enflasyon ve faiz oranları arasındaki nedensellik ilişkisinin test edilebilmesi için doğrusal ol- mayan Granger nedensellik analizi yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, enf- lasyondan faiz oranlarına doğru tek yönlü bir nedenselliğin varlığı tespit edilir- ken, faiz oranlarından enflasyon oranına doğru bir nedensellik ilişkisi tespit edi- lememiştir. Enflasyondan faiz oranlarına doğru bir nedenselliğin olması, ekono- mideki teorik ilişkiler çerçevesinde beklenen bir sonuçtur. Çünkü Türkiye eko- nomisinde 2002 yılı itibariyle uygulanan enflasyon hedeflemesi rejiminde TCMB tarafından para politikasının temel amacı olan fiyat istikrarı için kullanılan temel para politikası aracı faiz oranlarıdır. Dolayısıyla enflasyonda bir artış olması du-

rumunda piyasadaki para talebi artacak ve bu durum nominal faizlerin de art- masına neden olacaktır. Bu bağlamda enflasyon oranlarındaki değişimler, faiz oranlarında değişimlere neden olmaktadır. Bu sonuç, Türkiye ekonomisi için no- minal faiz oranları ile enflasyonun ilişki içinde olduğunu ifade eden Fisher hipo- tezinin geçerli olduğu belirlenmiştir.

KAYNAKÇA

Anari, A., & Kolari, J. (2016). Dynamics of Interest and Inflation Rates. Journal of

Empirical Finance, 39, 129–144.

Akçacı T., & Gökmen S. (2014). Fisher Hipotezi: Türkiye Ekonomisi İçin Bir Ana- liz, International Refereed Journal of Design and Architecture, 2(1) Ekim / Kasım / Aralık 2014.

Bayat, T. (2011). Türkiye’de Fisher Etkisinin Geçerliliği; Doğrusal Olmayan Eş Bütünleşme Yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi(38), 47-60.

Baek, E., and Brock, W. 1992. A general test for nonlinear granger causality: Bivariate model. Working Paper. Ames, IA: Iowa State University and Madison, WI: University of Wisconsin-Madison.

Bell D., Kay J., Malley J., 1996. A non-parametric approach to non-linear causality testing. Economics Letter. Volume 51, Issue 1, April 1996, Pages 7–18.

Berument, H., & Jelassi, M. M. (2002). The Fisher Hypothesis: A Multi-Country Analysis. Applied Economics, 34(13), 1645-1655.

Bolatoğlu, N. (2006). Türkiye’de Enflasyon ve Nominal Faiz Oranları Arasındaki Uzun Dönemli İlişki: Fısher Etkisi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler

Dergisi, 24(2), 1-15.

Booth, G. G., & Ciner, C. (2001). The Relationship Between Nominal Interest Rates and Inflation: International Evidence. Journal of Multinational Financial

Management, 11(3), 269-280.

Brock, W., Dechert, W., Scheinkman, J., & Lebaron, B. A. (1996). Test for Independence Based on the Correlation Dimension. Economet. Rev. 15:197–235. Brock W., Hsieh D., & LeBaron B., 1991. Nonlinear Dynamics Chaos and Instability: Statsitical Theory and Economic Evidence. MIT Press: Cambridge, MA.

Cioran, Z. (2014). Monetary Policy, Inflation and the Causal Relation between the Inflation Rate and Some of the Macroeconomic Variables. Procedia Economics and Finance, 16, 391-401.

Cooray, A. (2003). The Fisher Effect: A Survey. The Singapore Economic Review, 48(2), 135-150.

Crowder, W. J., & Hoffman, D. L. (1996). The Long-Run Relationship between Nominal Interest Rates and Inflation: The Fisher Equation Revisited. Journal of Money, Credit and Banking, 28(1), 102-118.

Diks, C., & Panchenko, V. A. (2006). New Statistic and Practical Guidelines for Nonparametric Granger Causality Testing. J. Econ. Dyn. Control 30:1647–1669. Doğan B., Eroğlu Ö., & Değer O. (2016). Enflasyon ve Faiz Oranları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Journal of The Faculty of Economicsand Ad-

ministrative Sciences 6(1), 405-425.

Ekrem, E., & Selim, K. (2011). The Taylor Rule in Estimating the Performance of Inflation Targeting Programs: The Case of Turkey. Global Economy Journal, 11(1), 1-17.

Evans, M. D., & Lewis, K. K. (1995). Do Expected Shifts in Inflation Affect Estimates of the Long-Run Fisher Relations? The Journal of Finance, 50(1), 225- 253.

Fama, E. F. (1975). Short Term Interest Rates as Predictors of Inflation,. American

Economic Review, 65(3), 269-282.

Friedman, M. (1968). The Role of Monetary Policy. American Economic Review, 58, 1-17.

Granville, B., & Mallick, S. (2004). Fisher hypothesis: UK Evidence over a Century. Applied Economics Letters, 11(2), 87-90.

Gül, E., & Açıkalın, S. (2008). An Examination of the Fisher Hypothesis: The Case of Turkey. Applied Economics, 40, 3227–3231.

Hiemstra C., & Jones J. D., (1994). Testing for Linear and Nonlinear Granger Causality in the Stock Price-Volume Relation. Journal of Finance, 49(5), 1639- 1664.

Kapetanios, G., Shin, Y., & Snell, A. (2006). Testing for Cointegration in Nonlinear Smooth Transition Error Correction Models. Econometric Theory, 22(2), 279- 303.

Kesriyeli, M. (1994). Policy Regime Changes and Testing for the Fisher and UIP hypotheses: The Turkish Evidence. The Central Bank of the Republic of Turkey, Discussion Paper No. 9411.

Kose, N., Emirmahmutoglu, F., & Aksoy, S. (2012). The interest rate–inflation relationship under an inflation targeting. Journal of Asian Economics, 23, 476- 485.

Linnemann, L. (2005). Can Raising Interest Rates Increase Inflation? Economics Letters, 87, 307-311.

Maki, D. (2003). Nonparametric Cointegration Analysis of the Nominal Interest Rate and Expected Inflation Rate. Economics Letters, 81(3), 349-354.

Mishkin, F. S. (1981). Monetary Policy and Long-Term Interest Rates; An Efficient Market Approach. Journal of Monetary Economics, 7, 29-55.

Mishkin, F. S. (1992). Is the Fisher Effect for Real? A Reexamination of the Relationship Between Inflation and Interest Rates. Journal of Monetary Economics, 30(2), 195-215.

Peng, W. (1995). The Fisher Hypothesis and Inflation Persistence Evidence From Five Major Industiral Countries. IMF Working Paper No. 95/118.

Su, L., & White, H., (2003). A nonparametric Hellinger Metric Test for Conditional Independence. Technical Report, Department of Economics, UCSD.

Şimşek, M., & Kadılar, C. (2006). Fisher Etkisinin Türkiye Verileri İle Testi. Doğuş

Üniversitesi Dergisi, 7(1), 99-111.

Turgutlu, E. (2004). Testing the Fisher Hypothesis: Fractional Unit Root and Fractional Cointegration Analysis. Journal of FEAS Dokuz Eylul University, 19, 55- 74.

Yılancı, V. (2009). Fisher Hipotezinin Türkiye İçin Sınanması: Doğrusal Olmayan Eşbütünleşme Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 205-213.

YENİLİKLERİN FİNANSMANINDA KAMUSAL DESTEK VE TEŞVİK