Biberden Elde Edilen Brüt Üretim Değeri, Brüt ve Net Kâr

Sivri biberden dekara elde edilen ortalama brüt üretim değeri 2012.27 TL, dekara elde edilen ortalama brüt kâr 637.85 TL, dekara elde edilen net kâr ise 387.92 TL olarak hesaplanmıştır (Çizelge 3.5).

Çizelge 3.5. Biberden Elde Edilen Brüt Üretim Değeri, Brüt Kâr ve Net Kâr Toplam Brüt

Üretim Değeri (1) Masraflar (TL/da) (2) Toplam Değişken Masrafları (TL/da) (3) Toplam Üretim (TL/da) (1-2) Brüt Kâr (TL/da) (1-3) Net Kâr

Nispi Kâr (1/3)

2012.27 1338.42 1624.35 637.85 387.92 1.24

4.TARTIŞMA ve SONUÇ

Araştırma sonuçları İzmir’de sivri biber üretiminin kârlı olarak yapılabildiğini göstermektedir. Ancak üreticiler, üretim ve pazarlama aşamalarında bazı sorunlarla karşılaşılmaktadır. Kısa ve uzun vadede alınacak önlemlerle bu sorunlar çözümlenebilirse sivri biber üretimiyle bölge ve ülke ekonomisine önemli katkılar sağlanabilecektir.

Sivri biber üretiminde en önemli sorunlardan birisi miktar ve kalite kayıplarıdır. Üreticilere son bir yılda biber üretiminde verimin değişip değişmediği soruduğunda %32.29’u (22 üretici) verimin azaldığını belirtmiştir. Biberde kalite ve verimi arttırabilmek için öncelikle üreticiler girdi kullanımı konusunda bilgilendirilmelidir. Üreticiler sertifikalı tohum ya da fide kullanımı, sulama, gübreleme ve ilaçlamada modern sistemlerin kullanımı konularında teşvik edilmelidir. Biber üretiminde gübreleme için öncelikle toprak analizleri yapılmalıdır. Bu şekilde hem aşırı kullanım önlenebilecek, hem de sağlıklı ve kaliteli biber üretimi sağlanabilecektir. Araştırma sonuçlarına göre üreticilerin %77.97’sinin (46 üretici) toprak analizi yaptırmadığı saptanmıştır. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2013 yılında Çiftçi Kayıt Sisteminene kayıt yaptırmış olan üreticilere 2.5 TL/da toprak analizi desteği vermiştir. Ancak öncelikle üreticilerin toprak analizi konusunda bilgi gereksinimlerini karşılamak için yayım çalışmaları arttırılmalıdır. Bu konuda alınabilecek bir diğer önlem de üreticilerin münavebe uygulaması yapmaları konusunda bilinçlendirilmeleri olacaktır.

Sivri biber üretiminde hastalık ve zararlılar, ürün kayıplarına sebep olmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre üreticilerin %42.3’ü (25 üretici) hastalık ve zararlılarla mücadele konusunda sorun yaşadığını belirtmiştir. Üreticiler entegre ve biyolojik mücadele konusunda bilgilendirilerek teşvik edilmelidir. Nitekim, Gıda, Tarım ve

Hayvancılık Bakanlığı, bitkisel üretime ariz olan zararlı organizmalara karşı biyolojik

ve/veya biyoteknik mücadelenin yaygınlaştırılması ve kimyasal ilaç kullanımının azaltılması amacıyla açık alanda gerçekleşen bitkisel üretim faaliyetlerine 60 TL/da destek sağlamaktadır.

Sivri biber üretiminin yaygın olduğu alanlarda yeni üretim teknikleri açısından üreticilerin bilgilendirilmesi ve bu konuda tarımsal danışmanlık sisteminin geliştirilmesi gerekmektedir. Biber üretiminin küçük ölçekli aile işletmeleri tarafından yapılması ve gelişmiş teknolojinin olmaması uzmanlaşmanın sağlanamamasına neden olmaktadır. Nitekim, “Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı” kapsamında modern sulama ve sulama makine ekipmanlarının kullanımını yaygınlaştırmak amacıyla makine alım tutarına göre %50-75 oranında hibe desteği sağlanmaktadır.

Araştırma sonuçlarına göre üreticilerin %23.73’ü (14 üretici) ürünlerinin, aşırı don, aşırı sıcaklar ve kuraklık gibi iklim koşullarından zarar gördüğünü belirtmiştir. Bu durum biberde verim ve kalitenin düşmesine neden olmaktadır. Üreticiler, “5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu” hakkında ve tarım sigortaları konusunda bilgilendirilmelidir. Kanunda tüm bitkisel ürünler; dolu, fırtına, hortum, yangın, heyelan, deprem, sel ve su baskını risklerinin neden olduğu miktar kaybı ile yaş meyve, sebze ve kesme çiçekler için doludan kaynaklanan kalite kaybı sigorta kapsamındadır.

Küresel ısınmayla birlikte üreticiler son dönemlerde sulama ve sulama suyu temininde güçlükler yaşamaktadır. Araştırmada incelenen işletmelerde biber arazileri artezyen ile sulanmaktadır. Ancak yeraltı sularının bilinçsizce

kullanılması nedeniyle üreticiler daha derin kuyular açmak zorunda kalmaktadır. Bu da üreticilerin sulama masraflarını arttırmaktadır. Sulama tesislerinde izleme ve değerlendirme çalışmalarının kolaylaştırılması, işletme sulama haritalarının tüm öznitelik bilgileriyle sayısal ortama aktarılması, parsel bazında net sulama suyu ihtiyaçlarının netleştirilip, su kaynakları potansiyeline göre ürün deseninin belirlenmesi amacıyla ‘Sulama Veri Tabanı’ oluşturulmuştur. Hazırlanan veri tabanı Tarım Bilgi Sistemi (TARBİL) ve Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) ile ilişkilendirilmeli ve planlanan sulama yönetimi çalışmaları hızlandırılıp, yayım faaliyetleri gerçekleştirilmel id ir (Anonim, 2013a).

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2013 yılında sebze ve meyve üretimi gerçekleştiren üreticilere 5.5 TL/da gübre desteği, 4.3 TL/da mazot desteği, 50 TL/da organik tarım desteği ve 25 TL/da iyi tarım uygulamaları desteği sağlamıştır. Ancak biber üretimine yönelik bir teşvik ve destek bulunmamaktadır. Halbuki biber Türkiye’ye önemli bir dışsatım geliri sağlamaktadır. Bu nedenle, biber üreticilerine finansal destek sağlayacak programlar geliştirilip uygulanmalıdır.

Piyasada ürünün çok olduğu zamanda üreticiler ürünlerini pazarlayamamaktadır. Biber üretiminin ne kadar yapılması gerektiği sağlıklı olarak saptanamadığı için arz fazlası oluşabilmektedir. Üretim planlaması yapılarak biberin hangi bölgede, ne kadar üretileceği saptanmalıdır. Bu amaçla Türkiye’nin biber haritası oluşturulmalıdır. Biber dayanıklılığı az olan bir ürün olduğu için de kısa zamanda pazarlanması gerekmektedir. Soğuk hava deposu ve paketleme tesisi gibi alt yapı yatırımlarına gereken önem verilmelidir. Yörede üreticilerin ürünlerini bekletebilecekleri soğuk hava depolarının kurulması üreticilerin düşük fiyattan etkilenmemesi açısından önemli katkı sağlayacaktır.

Araştırmada üreticiler ürünlerine yeterli sayıda pazar ve alıcı bulamadıklarını belirtmişlerdir. Ayrıca, tüccar ve komisyoncular her zaman ürün almadıkları gibi, aldıkları ürünün bedelini de zamanında ödememektedirler. Araştırma yöresinde Yaş Meyve-Sebze Pazarlama Kooperatifi bulunmakla beraber üreticilerin çoğunluğu kooperatifin etkin çalışmadığını belirtmiştir. Yörede biber üretimi ve pazarlamasında rol alabilecek kooperatif ve üretici birliklerinin kurulması, mevcut kooperatiflerin de etkin çalışması özendirilmelidir.

Biberler hale girmeden önce mutlaka gıda güvenilirliği ve kalite analizleri yapılarak kontrol altına alınmalıdır. Nitekim 1 Ocak 2012 tarihinde ‘5957 sayılı Sebze ve Meyveler İle Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’ yürürlüğe girmiştir. Kanunun amacı sebze ve meyve ticaretinin kaliteli, standartlara ve gıda güvenilirliğine uygun olarak yapılmasını sağlamak, toptancı hali içinde veya dışında işlem gören sebze ve meyvelere ilişkin bilgileri elektronik ortamda tutarak buna yönelik veri tabanı oluşturmaktır. Hal kanununda yapılan düzenlemeler ile kayıt dışı işlemleri azaltmak hedeflenmiştir. Bu çerçevede, “malları satın alanlarca toptan satış bedeli üzerinden ödenen meblağ” olarak tanımlanan hal rüsumu azaltılmış tır. Buna göre; toptancı halinde satılan mallardan %1, toptancı hali dış ında satılan mallardan %2 oranında hal rüsumu tahsil edilmektedir. Ayrıca kanundaki bir diğer düzenleme ile ticarete konu olan gıda ürünlerinin güvenilirliğinin sağlanması ve kalitesinin iyileştirilmesi amacıyla hal rüsumu bir teşvik aracı olarak kullanılmaktadır. İyi tarım uygulamaları kapsamında sertifikalandırılan ürünlerden ve organik tarım faaliyetleri esaslarına uygun olarak üretilen sertifikalı ürünlerden, hal rüsumu alınmamaktadır. Gıda güvenilirliği ve kalitesi analizleri, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca yetkilendirilmiş kamu laboratuvarlarında veya özel laboratuvarlarda yapıldığı belgelenen mallar üzerinden alınacak hal rüsumu ise %50 oranında alınmaktadır (Adanacıoğlu ve Yercan, 2012). Diğer taraftan, Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018)’nda tarım ve gıda işletmelerinin güvenilir üretim için hijyen mevzuatına uyum sürecinin, modernizasyon yatırımlarıyla hızlandırılacağı ve bu amaçla söz konusu işletmelerin finansman ihtiyacına yönelik kaynak ve mekanizmaların çeşitlendirileceği belirtilmektedir. Plana göre; tarım ve işlenmiş tarım ürünlerinde güvenilirliğin denetimi etkinleştirilecek, risk değerlendirmesine dayalı akredite bir kontrol ve denetim sistemi oluşturulacaktır (Anonim, 2013b).

Türkiye’de uygulamaya konulan GLOBALGAP protokolü gereği AB ülkelerine iyi tarım uygulamasıyla üretilmiş sertifikalı biberin de dışsatımı gerçekleşebilmektedir. Bu nedenle üreticilerin iyi tarım ve organik tarım yöntemleriyle biber üretimi konusunda bilgilendirilmeleri ve üretimlerini bu yönde geliştirmeleri gerekmektedir. Araştırmada üreticilere organik sivri biber üretmeyi düşünüp düşünmedikleri sorulduğunda; 37 üretici evet yanıtını vermiştir. Organik sivri biber üretimini düşünmeyen üreticiler verimin az olacağını ve masrafların artacağını belirtmiştir. Ayrıca organik üretim için gereken olanakların olmadığını düşünmeleri, üreticilerin üretim yöntemi konusunda değişikliğe gitmesini engellemektedir. Ayrıca üreticiler örgütlenme yetersizliği nedeniyle pazar bulmakta zorluk çekilebileceğini ifade etmişlerdir.

Araştırmada üreticilere iyi tarım uygulamaları konusunda bilgisi olup olmadıkları sorulduğunda; 29 üretici bilgisi olduğunu, 30 üretici ise bilgisi olmadığını belirtmiştir. Bilgisi olduğunu söyleyen üreticiler iyi tarım uygulamaları konusundaki bilgileri Torbalı İlçe Müdürlüğü ve yöredeki teknik elemanlardan öğrendiklerini, belirtmişlerdir. Üreticilere İyi Tarım Uygulaması sertifikalı sivri biber üretip üretmeyecekleri sorulduğunda ise; 36 üretici evet yanıtını vermiştir. Hayır yanıtı veren üreticilerin büyük çoğunluğu yeterince bilgisi olmadığından bu üretemeyeceğini, bilgilendirilmesi durumunda üretebileceğini ancak üretilen ürünlerin pazarının olması gerektiğini belirtmişlerdir. Bu açıdan bakıldığında en önemli sorunun üretici örgütlenmesinin olmaması ve sertifikasyon ve kontrol ücretlerini karşılamakta çekilebilecek güçlük olduğunu ileri sürmüşlerdir. İyi tarım uygulamaları ya da organik tarım uygulaması prensipleriyle üretilen sivri biberin dış piyasaya da sunulabileceğini,

ancak bunun için dışsatım yapacak firmaların sözleşmeli üretim yaptırmalarının doğru olacağını ifade etmişlerdir. Böylece üretim aşamasında kullanılacak girdilerin temininin bu şekilde daha kolay olacağına inanmaktadırlar. Ancak yörede sivri biber işleyici ve dışsatımcı firmalardan sözleşmeli üretim talebi gelmemektedir. Programlı, kaliteli ve talebe yönelik üretim yapılabilmesi için sözleşmeli üretim sistemi desteklenmelidir.

Türkiye’de üretilen sivri biberin bir kısmı dışsatıma konu olmaktadır. Ancak çeşitlerin uluslararası piyasalarda talep edilen standartlara uygun olmayışı ve sebze üretimi sırasında meydana gelen miktar ve kalite kayıpları yüzünden dışsatım, üretim potansiyeli ile doğru orantılı değildir. Biyoteknolojik yöntemlerden de yararlanılara k yerli çeşitler geliştirilmeli, verim ve kalitesi olan çeşitlerin ıslahına yönelik çalışmalar teşvik edilmelidir. Bu amaçla akredite laboratuvarlarının sayısı arttırılmalı ve etkin hale getirilmelidir.

Sivri biber üretimi dışsatıma yönelik olarak planlanmalı, yeni pazarlar için rakip ülkeler tanınmalı, pazar boşlukları olan dönemlere ve ürünlere yönelik üretim yapılmalıdır. Bu nedenle dışsatımda sorunların yaşanmaması için öncelikle bu yönde üreticiler bilgilendirilmelidir. Dışsatımın teşvik edilmesi ve dışsatım yapılan pazarların geliştirilmesi, dünya dışsatımında Türkiye’nin payının ve uluslararası piyasalara açılan firmaların rekabet güçlerinin artırılması açısından önem taşımaktadır. Nitekim, Türkiye’de dışsatımı teşvik amacıyla kurutulmuş bibere ihracat iadesi uygulanmaktadır.

Sonuç olarak; tek yıla dayalı ve sınırlı sayıdaki işletmeden derlenen verilerle İzmir’de sivri biber üretiminin ekonomik analizinin yapıldığı bu araştırmanın, bu yöndeki bilimsel boşluğu bir ölçüde doldurması yanında, üreticilerin sebze üretiminde girdi kullanımı konusunda yönlendirilmeleri, üretim maliyetlerinin kontrolü, üretici gelirlerinin arttırılması, tüketici sağlığının korunması, çevresel tedbirlerin alınması ve sürdürülebilir tarım kapsamındaki politikaların oluşturulması ve dışsatım olanaklarının arttırılması açısından da katkılar sağlaması umut edilmektedir.

5.TEŞEKKÜR

Bu çalışma TÜBİTAK 2209-A “İzmir’den Seçilmiş Bir Yörede Güvenli Biber Üretiminin Geliştirilmes i Açısından Girdi Kullanımının Analizi” adlı projenin bazı s onuçlarını içermektedir. Projeye finansal destek sağlayan TÜBİTAK’a ve anket sorularına sabırla yanıt veren yöre üreticilerine teşekkür ederiz.

6.KAYNAKLAR

Adanacıoğlu, H., Yercan, M., 2012., Yeni Hal Kanununun Tarım Kesimine Muhtemel Etkilerinin Değerlendirilmesi, 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 844-852, 5-7 Eylül, 2012, Konya.

Adeoye, I.B., Fashogbon, A.E., Idrıs, B.A., 2013. Analysis of Technical Efficiency of Pepper Production Among Farmers Under Tropical Conditions, International Journal of Vegetable Science, DOI: 10.1080/19315260.2012.762964.

Alias, R., Mohd, M. I., 1999. Technical Efficiency Estimates for Sarawak Pepper Farming: A Comparative Analysis, Pertanika Journal of Social Science and Humanity, 7(2): 103-110.

Anonim. 2013a. Stratejik Plan (2013-2017), T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Ankara. Anonim. 2013b. Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018), T.C. Kalkınma Bakanlığı, Ankara. Aras, A., 1988. Tarım Muhasebesi, Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayın No:486, İzmir.

Aygören, E., 2010. Domates, Sivri Biber ve Patlıcanda Bölgelere Göre Karlılık Analizi, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Bakış Dergisi, 11(9).

Aytaç, Ş. A., 1990. Antalya İli Merkez İlçesinde Cam Seralarda Başlıca Sebze Üretim Faaliyetlerinde Fiziki Üretim Girdilerinin Tespiti ve Üretimin Fonksiyonel Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Candemir, M., 1993. Küçük Menderes Havzasında Biber Patlıcan ve Taze Fasulyenin Üretim Girdileri ve Maliyetleri, Tarımsal Araştırma ve Politika Genel Müdürlüğü, Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Yayın no: 197 / R-131.

Çıkman, A., Monis, T., 2012. GAP Bölgesinde Biberin 2000-2010 Yılları Arasındaki Üretim Girdi ve Maliyetindeki Değişimler, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Şanlıurfa.

Çiçek, A., Akçay. Y., Sayılı, M., 1999. Tokat İli Erbaa Ovasında Bazı Önemli Sebzelerde Fiziki Üretim Girdileri, Maliyetleri ve Kârlılıkları Üzerine Bir Araştırma, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:34, Tokat.

Dipeolu, A.O., Akinbode, S.O., 2008. Technical, Economic and Allocative Efficiencies of Pepper Production in South-West Nigeria: A Stochastic Frontier Approach, Journal of Economic and Rural Development, 17(1):24- 33.

Engindeniz, S., Yılmaz, İ., Durmuşoğlu, E., Yağmur, B., Eltez, R.Z., Demirtaş, B., Engindeniz, D., Tatarhan, A.H., 2009. Seralarda Güvenli Sebze Üretiminin Geliştirilmesi Açısından Girdi Kullanımının Analizi, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Yayınları No:3, İzmir.

Farani, S.M., Bahrami, H., 2012. Efficiency Evaluation in Bell Pepper Production of Greenhouses in Iran, Journal of Life Science and Biomedicine, 3(1): 69-74.

Fonsah, E.S., Escalante, C.L., Byrd, M., 2005. Economic Analysis of Pepper Production, Marketing and Management in Georgia, University of Georgia, Center for Agribusiness and Economic Development, AGECON-05-106, Georgia, 16 p.

Hekimoğlu, B., Altındeğer, M., 2010. Samsun İli Kapya Biber Üretim İşleme ve Pazar Durumu, T.C. Samsun Valiliği Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü.

Idowu-Agida, O. O., Nwaguma, E.I., Adeoye, I. B., 2010. Cost Implication of Wet and Dry Season Pepper Production in Ibadan, Southwestern Nigeria, Agriculture and Biology Journal of North America, 1(4):495-500. Kacar, B., Katkat, A. V., 1999. Gübreler ve Gübreleme Tekniği, Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayın

No:144, Bursa.

Kıral, T., Kasnakoğlu, H., Tatlıdil, F., Fidan, H., Gündoğmuş , E., 1999. Tarımsal Ürünler İçin Gelir ve Maliyet Hesaplama Metodolojisi ve Veri Tabanı Rehberi, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayın No:37, Ankara.

Koç, A., Kandemir, U., 2001. İçel İlinde Tarımsal Ürün Meliyetleri, Türkiye’de Bazı Bölgeler İçin Ön emli Ürünlerde Girdi Kullanımı ve Üretim Maliyetleri, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayın No:64, Ankara.

Miran, B., 2002. Temel İstatistik, Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova- İzmir.

Mülayim, Z.G., 2001. Tarımsal Değer Biçme ve Bilirkişilik, Yetkin Yayınları, Ankara. Newbold, P., 1995. Statistics For Business and Economics, Prentice-Hall, New Jersey.

Ogunbo, M.M., 2011. Economic Analysis of Pepper Production in Ogun State, Master Thesis, Department of Agricultural Economics and Farm Management, College of Agricultural Management and Rural Development, University of Agriculture, Abeokuta, Nigeria.

Özalp, R., 2010. Ülkemizde Biber Üretimi ve Örtüaltı Biber Yetiştiriciliği, Tarım Türk Dergisi, 24(5):29-32). Özdamar, K., 1999. Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi (Çok Değişkenli Analizler), Kaan Kitabevi,

Eskişehir.

Özkan, B., 2001. Antalya İlinde Tarımsal Ürün Maliyetleri, Türkiye’de Bazı Bölgeler İçin Önemli Ürünlerde Girdi Kullanımı ve Üretim Maliyetleri, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayın No:64, Ankara.

Özkan, E., Aydın, B., 2010. Trakya Bölgesinde Taze Fasulye, Domates, Biber ve Patlıcan Üretim Maliyeti Unsurlarındaki Değişim ve Eğilimlere İlişkin Göstergeler, VIII. Sebze Tarımı Sempozyumu, 23-26 Haziran 2010, Van.

Rosli, A., Radam, A., Rahim, K.A., 2013. Technical Efficiency of Pepper Farms in Sarawak, Malaysia: An Application of Data Envelopment Analysis, International Journal of Business and Social Science, 4(7):227 - 234.

Shumeta, Z., 2012. Hot Pepper Production and Marketing in Soutwest Ethiopia: An Alternative Enterprise for Small Scale Farmers, Trends in Agriculture Economics, 5(3):83-95.

Takele, E., 2001. Bell Pepper Production Sample Costs and Profitability Analysis, University of California, Agriculture and Natural Resources, Publication Number:8026, California. 18 p.

Tanrıvermiş, H., 2000, Orta Sakarya Havzasında Domates Üretiminde Tarımsal İlaç Kullanımının Ekonomik Analizi, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayınları No:42, Ankara.

Yılmaz, İ., 1996. Antalya İlinde Cam ve Plastik Seralada Domates, Biber ve Patlıcan Yetiştiriciliğinde Girdi Kullanımı ve Üretim Maliyetleri, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11:155-164.

Kahramanmaraş İlinde Çiftçilerin Gübreleme Alışkanlıklarının Belirlenmesi