BİLGİ YÖNETİMİNİN AMAÇLARI

Bilgi yönetiminde öncelik örgütün çevresinde meydana gelen bilimsel ve teknolojik yenileşmeler ile kavramsal gelişmelerden örgütün zamanında haberdar olması ve bunun örgüte yansıtılmasıdır. Bilgi üreten ve yayan bir örgüt olarak eğitim örgütlerinin bu yenileşme ve değişmelerden zamanında haberdar olması büyük önem taşımaktadır. Şirketlerde var olan bilginin ortaya çıkarılması ve kullanılması amaçlanmaktadır.

311 Harley Charles Bixler, a.g.e., s. 36.

312 Metin Dağdeviren, İhsan Yüksel, “Bilgi Yönetimi Performansının Belirlenmesine Yönelik Bir Model Önerisi”, 8. KOBİ’ler ve Verimlilik Kongresi, 27-28 Kasım, 2012, s. 4.

144  Günümüzde işletmelerin varlığını sürdürebilmesi ve faaliyet göstermiş oldukları alanda başarılı olmalarının çok sayıda parametre ve değişkene bağlı olduğu görülmektedir. Her geçen zaman biriminde işletmelerin amaçlarını gerçekleştirmesinde belirleyici olan faktörler sayıca artmakta ve nitelik olarak da farklılaşmaktadır.³¹³

Bireylerin ve organizasyonların amaçları dikkate alınarak yürütülen bilgi yönetimi çalışmaları, bireylerin ve organizasyonların bilgi düzeylerine ve etkileşim yoğunluğuna bağlı olarak farklı sonuçlar verecektir. Bu analiz, bilgi yöneticilerine organizasyonlarının ve çalışanlarının niteliğine bağlı olarak nasıl sonuçlar elde edebileceği hakkında bir fikir verebilir. Buradan yola çıkarak, bilgi yöneticileri arzu ettikleri çözümlere ulaşabilmek için neler yapmaları gerektiğini de görebilirler. ³¹⁴

Bilgi yönetimin temel çabası bilgiyi üretken kılmaktır. Entelektüel sermayenin kurum içerisinde en verimli biçimde kullanılmasını, yani bilimsel olarak oluşan bilginin kurumsal alana transferini sağlar. ³¹⁵

Bilgi yönetminin ana hedefleri, işletmelerin yaşama kabiliyetini ve genel olarak başarısını sağlama almak için işletmelerin mümkün, olduğunca akıllıca hare-ket etmelerini sağlamak ve bu yapılamıyorsa bilgi varlıklarının değerini azamileştirmektir. ³¹⁶

313 Metin Dağdeviren, İhsan Yüksel, a.g.e., s. 1.

314 İsmet Barutçugil, a.g.e., s. 75.

315 Seher Uçkun, Gazi Uçkun, Hasan Latif, a.g.e., s. 96.

316 M. Karl Wiig, “Knowledge Management: An Introduction and Perspective”, The Journal of Knowledge Management, Vol. 1, No. 1, September 1997, s. 8.

145  Bilgi yönetiminin şirketlerin mevcut şartlara göre süreçlerini uyarlamasını sağlamaktadır. Verimliliğin artırılması ve hataların azaltılması bilgi yönetimini gerektirmektedir. İnsan kaynağı kaliteli tutularak geniş bir insan kaynağı çevresi oluşturulmalıdır.

Bilgi yönetimi kurumsal bilgi erişimini sağlamak amacı ile özellikle yapılandırılmış ve açık bilgilerin paylaşımı için hepsinin araç, yöntem ve teknikle-rinden yararlanır. Bunun yanında yapılandırılmamış ve örtük bilgilerin açığa kavuşturulması ve kurum içi paylaşımı için her kurumun kendi özgün kültürüne uygun araç, yöntem ve teknikler oluşturur. ³¹⁷ Oluşturulacak bu özgün sistemle organizasyonların hedeflerine varması kolaylaşacaktır.

Bilgi yönetimi, organizasyonel amaçların daha iyi bir şekilde elde edilebilmesi için bireylere, takımlara ve bütün organizasyona bilginin kollektif ve sistematik olarak üretilmesi, paylaşılması ve uygulanması için imkan sağlayan yeni bir disiplindir. ³¹⁸

Bilgi yönetiminin amacı, kendisini oluşturan her bir parçanın toplamından daha güçlü ve değerli ve rakiplerinden daha rekabetçi bir organizasyon oluşturmak için çalışanların uzmanlık ve özgün bilgilerini ölçebilen, depolayan, kullanan ve ticarileşebilen bir öğrenen organizasyon oluşturmaktadır. ³¹⁹

317 Bengü Çapar, a.g.e., s. 187.

318 İsmet Barutçugil, a.g.e., s. 50.

319 Audrey S. Bollinger, Robert D. Smith, “Managing Organizational Knowledge as a Strategic Asset”, Journal of Knowledge Management, Vol. 5, No. 1, 2001, s. 10.

146  Bilgi yönetimi örgütlerin hizmet alanında daha akıllıca hareket ederek alandaki konumunu geliştirmiştir. Örgütün devamlılığını ve verimliliğini destekler.

Hizmet sunumunu en uygun hale getirir. Mesleki öğrenmeyi daha etkili ve yeterli kılar, çalışma gruplarının yeterliklerini geliştirir. Karar almada daha iyi bir zemin oluşturur. Bilgi çalışanları arasındaki iletişim ve sinerjiyi destekler. Bilgi çalışanlarını örgütte tutar ve örgütün asıl iş ve önemli bilgileri üzerinde yoğunlaşmasını sağlar.³²⁰

Bilgi yönetimi, kuruluşun temel amaç ve hedefleri için gereken bilgi birikiminin kurumsal düzeyde tutulmasını ve tüm iş süreçlerinin daha hızlı akmasını sağlar.³²¹ Bilgi yönetiminin temel amaçları aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

- Öğrenme eğrisini hızlandırmak - Daha hızlı iyileştirmeyi sağlamak

- Hızlandırılmış transformasyona imkân sağlamak³²² - Bilgi deposu oluşturmak

- Edinilmiş bilgi ve zihinsel bilginin doküman şekline sokularak saklanmasını sağlamak

- Bilgiye ulaşmayı geliştirmek - Bilgi ortamını çoğaltmak

- Bir servet olarak bilgiyi yönetmek³²³

320 Uit Beijerse, P. Roelof , “Questions in Knowledge Management: Defining and Conceptualising a Phenomenon”, Journal of Knowledge Management, 1999, Vol. 3, No.2, s. 97.

321 Metin Koza, a.g.e., s. 300.

322 Şevki Özgener, “Global Ölçekte Değer Yaratan Bilgi Yönetimi Stratejileri”, Kocaeli: 1.Ulusal Bilgi Ekonomisi ve Yönetim Kongresi, Bildiriler Kitabı, Hereke, 2002, s. 485.

323 Cevat Celep, Buket Çetin, a.g.e., s. 32.

147  - Yenilikleri desteklemek, örgütün düşünme gücünü artırmak ve yeni düşünce üretmeyi özendirmek.

- Bilgi üretme anlayışı ve deneyimi; gereken kişiye, gereksinim duyduğu zaman ve yerde kullanışlı ve yararlı kılmak.

- Uzmanlık ve know how kaynaklarını bulmak ve tekrar kullanabilmek için örgütteki birilerinin aklında yahut bir yerde kayıtlı olmasını sağlamak.³²⁴

- Entelektüel varlıkların katkı ve değerini anlamak ve onların değer, etkinlik ve başarısını artırmak³²⁵

- Rekabet etmek

- Karar almayı etkinleştirmek ve zaman israfını önlemek - Müşterilere yönelik sorumluluğu artırmak

- Çalışanların bilgi istiflemesini önleyen bilgiyi paylaşmalarını teşvik etmek

- Çalışanların ve yürütülen faaliyetlerin verimli olmasını sağlamak ve ürün ve hizmetlerin kalitesini yükseltmek³²⁶

Kısaca bilgi yönetiminin amacı yukarıdaki hedefleri gerçekleştirmek için kurum içindeki örtük bilgileri açığa çıkararak açık bilginin örgütte dolaşımını sağlayarak doğru kişilere ulaştırılmasını sağlamaktır.

324 G.P. Levett, ve M.D Guenov, “A Metodology for Knowledge Management Implementation”

Journal of Knowledge Management, 2000, Vol. 10, No. 3, s. 258.

325 İkram Çınar,a.g.e., s. 22.

326 Yasar F. Jarrar, “Knowledge Management Learning for Organizational Experience”, Managerial Auditing Journal, Vol. 17, No. 6, 2002, s. 323.

148  3.6. BİLGİ YÖNETİMİNİN ÖZELLİKLERİ

Bilgi yönetimi bir kerelik değil sürekli bir uygulamadır. Bilgi yönetimi süreci sonsuz bir döngü içinde devamlı uygulanabilmelidir. Böylece şirketlerin devamlı kendini yenilemesi ve güncellemesi mümkün olabilecektir.

Bir işletmede bilginin niteliği, ürünler, hizmetler, süreçler, teknoloji, yapılar, roller ve ilişkiler çerçevesinde değişir. Bilgi yönetiminin işletmeler açısından faydalı olması için aşağıdaki prensiplerin dikkate alınması gerekmektedir.³²⁷ Bu prensipler bilgi yönetiminin özelliklerini oluşturmaktadır. Bu özellikler:

- Bilgi Dinamik Bir Sosyal Süreçtir. İşletmelerde bilgi, görüşme-diyalog, eleştiri ve anlaşmalar vasıtasıyla oluşmaktadır. Bilgi, sosyal bir süreçtir. İnsanlar bir arada bulundukları sürece, bilgiyi ortaya çıkarır. Bilgi yöneticilerinin tek başlarına bilgiyi üretmesi zordur. Buna karşın bilgi yöneticileri bilgiyi elde tutma, paylaşma ve uygulama süreçlerini tasarlamaya ve yönetmeye yardıma olabilir.

- Bilgi Yalnızca Kullanıldığı Zaman Değerlidir ve Değerlenir. Bilgi değişime tabi tutulmadığı ve paylaşılmadığı sürece çoğalmayacaktır. Durgun olan bilginin değerinde azalma olur. Değerini koruyabilmek için bilgi hareket halinde olmalıdır.

- Bilgi Karmaşıktır. İşletmenin diğer tüm unsurlarını bilgi bileşeninden tam olarak ayırt etmek mümkün değildir. Örgütsel bilgi, kültür, yapılar, teknoloji ve organizasyonu oluşturan bireylerin eşsiz görünüşleriyle ilişkili olmaktadır. Bilgi aynı zamanda en geniş sosyal ortam olan ulusal ve global çevrede bulunur. Bu yüzden, bilgi faktörlerini belirlemeye yönelik herhangi bir girişim tabiatıyla karmaşık olacaktır.

327 İsmet Barutçugil, a.g.e., s. 89.

149  - Bilgi Kendi Kendisini Organize Eder. İşletmelerde her gün bilgi üretilmekte, muhafaza edilmekte, yenilenmekte ve kaybedilmektedir. Bilginin kendisine özgü bir yaşam süreci vardır. Bu bağlamda bilgi, kendi kendini organize eden bir varlıktır.

- Bilgi Dil Yoluyla Seyahat Eder. Dil, insanların deneyimlerini veya bildiklerini aktarmasına imkân sağlar. Bilginin her modu bir farklı dilde seyahat eder.

Dil insanı belli bir deneyim dünyasına alıştırır. ³²⁸