BÖLÜM ��S�ZL�K S�GORTASI KAPSAMININ
5.1. Senaryo Analizlerinde Kullan�lacak Varsay�mlar
5.2.1. Baz Senaryo
Baz senaryo, hak kazanma ko�ullar� aç�s�ndan mevcut durumun muhafaza edildi�i senaryodur. Bu do�rultuda, i�sizlik ödene�ine hak kazanabilmek için, hizmet akdi feshedilmeden önceki son 120 gün süre ile çal��m�� olma �art� korunmaktad�r. Ayr�ca, baz senaryoda, hizmet akdi feshedilmeden önceki son üç y�l içerisinde; 600 gün süre ile çal��m�� olanlar 180 gün, 900 gün çal��m�� olanlar 240 gün, 1080 gün çal��m�� olanlar da 300 gün süre ile ödenek almaktad�r. ��sizlik ödene�i tavan� ise brüt asgari ücretin yüzde 80’idir.
Tablo 5.1. ��sizlik Sigortas�n�n Kapsam�n�n Geni�letilmesine Yönelik Alternatif Senaryolara �li�kin Temel Varsay�mlar
Asgari Prim
Ödeme Ko�ulu1 Yararlanma Süresi��sizlik Ödene�i 2 Taban�Ödenek 3 Ödenek Tavan�3
Baz Senaryo 600 gün 600-180, 900-240, 1080-300 %40 %80 Senaryo 1 300 gün 300-90, 600-180, 900- 240, 1080-300 %40 %80 Senaryo 2 300 gün 300-150, 600-240, 900- 300, 1080-360 %40 %80 Senaryo 3 450 gün 450-120, 600-180, 900- 240, 1080-300 %40 %80 Senaryo 4 450 gün 450-180, 600-240, 900- 300, 1080-360 %40 %80 Senaryo 5 300 gün 300-90, 600-180, 900- 240, 1080-300 %50 %80 Senaryo 6 300 gün 300-90, 600-180, 900- 240, 1080-300 %50 %100 Senaryo 7 300 gün 300-90, 600-180, 900- 240, 1080-300 %50 %150
1��sizlik sigortas�na hak kazanabilmek için, hizmet akdi feshedilmeden önceki son üç y�lda ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�d�r.
2��sizlik ödene�inden yararlanma süresi ki�inin hizmet akdi sona ermeden önceki son 3 y�l içerisinde ödedi�i prim gün say�s�na göre de�i�mektedir. Bu do�rultuda, ilgili sat�rdaki ilk say� ödenen prim gün say�s�na, ikinci say�s� ise ödeme yap�lan gün say�s�na kar��l�k gelmektedir. Örne�in, senaryo 1’de, 300-599 gün prim ödeyen birinin 90, 600- 899 prim ödeyen birinin 180, 900-1079 gün prim ödeyen birinin 240, 1080 gün prim ödeyen birinin ise 300 gün ödenek alabilece�i öngörülmü�tür.
3 Brüt asgari ücretin yüzdesi olarak ifade edilmektedir. 5.2. Krizin Öngörülmedi�i Senaryo Analizleri
Bu bölümde öncelikle, uzun dönemde ekonomik krizlerin ortaya ç�kmayaca�� varsay�m� alt�nda, 2050 y�l�na kadar senaryo analizleri incelenecektir.
5.2.1. Baz Senaryo
Baz senaryo, hak kazanma ko�ullar� aç�s�ndan mevcut durumun muhafaza edildi�i senaryodur. Bu do�rultuda, i�sizlik ödene�ine hak kazanabilmek için, hizmet akdi feshedilmeden önceki son 120 gün süre ile çal��m�� olma �art� korunmaktad�r. Ayr�ca, baz senaryoda, hizmet akdi feshedilmeden önceki son üç y�l içerisinde; 600 gün süre ile çal��m�� olanlar 180 gün, 900 gün çal��m�� olanlar 240 gün, 1080 gün çal��m�� olanlar da 300 gün süre ile ödenek almaktad�r. ��sizlik ödene�i tavan� ise brüt asgari ücretin yüzde 80’idir.
Tablo 5.1. ��sizlik Sigortas�n�n Kapsam�n�n Geni�letilmesine Yönelik Alternatif Senaryolara �li�kin Temel Varsay�mlar
Asgari Prim
Ödeme Ko�ulu1 Yararlanma Süresi��sizlik Ödene�i 2 Taban�Ödenek 3 Ödenek Tavan�3
Baz Senaryo 600 gün 600-180, 900-240, 1080-300 %40 %80 Senaryo 1 300 gün 300-90, 600-180, 900- 240, 1080-300 %40 %80 Senaryo 2 300 gün 300-150, 600-240, 900- 300, 1080-360 %40 %80 Senaryo 3 450 gün 450-120, 600-180, 900- 240, 1080-300 %40 %80 Senaryo 4 450 gün 450-180, 600-240, 900- 300, 1080-360 %40 %80 Senaryo 5 300 gün 300-90, 600-180, 900- 240, 1080-300 %50 %80 Senaryo 6 300 gün 300-90, 600-180, 900- 240, 1080-300 %50 %100 Senaryo 7 300 gün 300-90, 600-180, 900- 240, 1080-300 %50 %150
1��sizlik sigortas�na hak kazanabilmek için, hizmet akdi feshedilmeden önceki son üç y�lda ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�d�r.
2��sizlik ödene�inden yararlanma süresi ki�inin hizmet akdi sona ermeden önceki son 3 y�l içerisinde ödedi�i prim gün say�s�na göre de�i�mektedir. Bu do�rultuda, ilgili sat�rdaki ilk say� ödenen prim gün say�s�na, ikinci say�s� ise ödeme yap�lan gün say�s�na kar��l�k gelmektedir. Örne�in, senaryo 1’de, 300-599 gün prim ödeyen birinin 90, 600- 899 prim ödeyen birinin 180, 900-1079 gün prim ödeyen birinin 240, 1080 gün prim ödeyen birinin ise 300 gün ödenek alabilece�i öngörülmü�tür.
3 Brüt asgari ücretin yüzdesi olarak ifade edilmektedir. 5.2. Krizin Öngörülmedi�i Senaryo Analizleri
Bu bölümde öncelikle, uzun dönemde ekonomik krizlerin ortaya ç�kmayaca�� varsay�m� alt�nda, 2050 y�l�na kadar senaryo analizleri incelenecektir.
5.2.1. Baz Senaryo
Baz senaryo, hak kazanma ko�ullar� aç�s�ndan mevcut durumun muhafaza edildi�i senaryodur. Bu do�rultuda, i�sizlik ödene�ine hak kazanabilmek için, hizmet akdi feshedilmeden önceki son 120 gün süre ile çal��m�� olma �art� korunmaktad�r. Ayr�ca, baz senaryoda, hizmet akdi feshedilmeden önceki son üç y�l içerisinde; 600 gün süre ile çal��m�� olanlar 180 gün, 900 gün çal��m�� olanlar 240 gün, 1080 gün çal��m�� olanlar da 300 gün süre ile ödenek almaktad�r. ��sizlik ödene�i tavan� ise brüt asgari ücretin yüzde 80’idir.
2010 y�l�nda i�sizlik sigortas� kapsam�nda yap�lan toplam ödeme say�s� 2,3 milyondur. Baz senaryo alt�nda, Tablo 5.2’de de görüldü�ü gibi, söz konusu say�n�n 2011 y�l�nda 2,6 milyona ula�aca�� beklenmektedir. Ayr�ca, bu y�lda i�sizlik sigortas� fonunun gelir-gider fark�n�n 3,4 milyar TL olaca�� tahmin edilmektedir. Söz konusu y�lda, gelir-gider fark�n�n GSYH’a oran�n�n yüzde 0,3 olaca�� beklenmektedir. Faiz gelir ve giderleri ç�kar�ld���nda ise, gelir-gider fark�n�n 2011 y�l�nda 2,4 milyar TL, fon varl���n�n da 49,3 milyar TL olaca�� tahmin edilmektedir.
Tablo 5.2. Senaryo Analizleri Sonucu ��sizlik Sigortas� Kapsam�nda Yap�lan Ödeme Say�s� ve Ortaya Ç�kan Finansman �htiyac�, 2011 (Milyon TL)
Ödeme
Say�s� Gelir-Gider Fark� Fon Varl��� Faiz Hariç Gelir-Gider Fark�
Baz Senaryo 2.626.000 3.345 49.282 2.426 Senaryo 1 3.976.000 2.932 48.869 2.013 Senaryo 2 3.976.000 2.484 48.421 1.565 Senaryo 3 3.265.000 2.998 48.935 2.079 Senaryo 4 3.265.000 2.630 48.567 1.711 Senaryo 5 3.976.000 2.599 48.536 1.680 Senaryo 6 3.976.000 2.495 48.432 1.576 Senaryo 7 3.976.000 2.235 48.172 1.316
Kaynak: ��KUR ve SGK verileri kullan�larak yazar taraf�ndan hesaplanm��t�r.
Baz senaryo alt�nda, i�sizlik sigortas� kapsam�nda yap�lan toplam ödeme say�s� ile fonun gelir-gider fark� ve fon varl���n�n 2050 y�l�nda ula�aca�� miktarlar Tablo 5.3’te yer almaktad�r. Bu do�rultuda, 2050 y�l�nda fon kapsam�nda yap�lan ödeme say�s�n�n 15,6 milyona ula�aca�� beklenmektedir. Bahsi geçen varsay�mlar alt�nda 2050 y�l�nda, baz senaryo için, i�sizlik sigortas� fon varl���n�n GSYH’a oran� yüzde 14,8, fonun gelir-gider fark�n�n GSYH’a oran� ise yüzde 0,8 olacakt�r. Ayr�ca, faiz geliri ve gideri devre d��� b�rak�ld���nda, 2050 y�l�nda faiz hariç gelir-gider fark�n�n GSYH’a oran� yüzde 0,5’e dü�mektedir.
Tablo 5. 3. Senaryo Analizleri Sonucu ��sizlik Sigortas� Kapsam�nda Yap�lan Ödeme Say�s� ve Ortaya Ç�kan Finansman �htiyac�, 2050 (Milyon TL)
Ödeme
Say�s� Gelir-Gider Fark� Fon Varl��� Faiz Hariç Gelir-Gider Fark�
Baz Senaryo 15.645.000 33.359 645.181 21.122 Senaryo 1 23.689.000 27.913 551.295 17.445 Senaryo 2 23.689.000 22.000 449.359 13.452 Senaryo 3 19.453.000 28.779 566.232 18.030 Senaryo 4 19.453.000 23.923 482.523 14.751 Senaryo 5 23.689.000 23.516 475.506 14.476 Senaryo 6 23.689.000 22.142 451.822 13.549 Senaryo 7 23.689.000 18.708 392.612 11.230
Kaynak: ��KUR ve SGK verileri kullan�larak yazar taraf�ndan hesaplanm��t�r.