Ba�aba� Analiz

Yukar�da da görüldü�ü gibi, uzun dönemde ekonomik krizlerin ç�kabilece�i varsay�m� ile çe�itli senaryolar alt�nda, fonun gelir-gider dengesi olumsuz yönde etkilenebilmekte, hatta fon 2050 y�l�na kadar aç�k verebilmektedir. Bu nedenle, bu bölümde söz konusu y�la kadar kriz varsay�m� alt�nda, fonun aç�k vermemesini sa�layacak taban ve tavan ödenek miktarlar� ile ödeme sürelerinin ne olabilece�i sorgulanm��t�r. Herhangi bir de�i�ken için ba�aba� noktalar� belirlenirken, di�er parametreler sabit tutulmaktad�r. Örne�in, asgari prim ödeme ko�ulunun 300’e dü�ürüldü�ü senaryoda ödenek tavan miktar� belirlenirken, ödeme süresi ile ödenek taban� sabit tutulmu�tur. Ayr�ca, ödenek taban ve tavan�n�n hesapland���

senaryolarda, asgari prim ödeme ko�ulu 300 güne dü�ürülürse, 300, 600, 900 ve 1080 gün süre ile prim yat�ranlar�n s�ras�yla 3, 6, 8 ve 10 ay; asgari prim ödeme ko�ulu 450 güne dü�ürülürse, 450, 600, 900 ve 1080 gün süre ile prim yat�ranlar�n s�ras�yla 4, 6, 8 ve 10 ay ödenek alaca�� varsay�lm��t�r. Bu do�rultuda, prim ödeme ko�ulunun 300 ve 450 güne dü�ürüldü�ü senaryolar alt�nda ba�aba� analizleri sonucu elde edilen parametre de�erleri Tablo 5.5’te yer almaktad�r.

Tablo 5.5. Ba�aba� Analizleri Sonucu Parametre De�erleri

Asgari Prim Ödeme Ko�ulu

450 gün 300 gün Ödenek Taban� (%) 69 66 Ödenek Tavan� (%) 173 164 Ödenek Süresi (gün) 300/450-599 gün prim ödeyenler 250 220 600-899 gün prim ödeyenler 320 280 900-1080 gün prim ödeyenler 400 350 1080 gün prim ödeyenler 460 400

Kaynak: ��KUR ve SGK verileri kullan�larak yazar taraf�ndan hesaplanm��t�r.

Tablo 5.5’te görüldü�ü gibi, son üç y�l içerisinde ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�n�n 450’ye dü�ürülmesi halinde 2050 y�l�na kadar fonun aç�k vermemesi için ba�lama oran�n�n yüzde 69 olmas� gerekir. Benzer �ekilde son üç y�l içerisinde ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�n�n 450’ye dü�ürülmesi halinde, 2050 y�l�na kadar fonun aç�k vermemesi için ödenek tavan�n�n yüzde 173 olmas� gerekir. Ayr�ca, ödenek taban ve tavan miktarlar� de�i�tirilmedi�inde, 450 gün süre ile prim yat�ranlar�n 250, 600 gün süre ile prim yat�ranlar�n 320, 900 gün süre ile prim yat�ranlar�n 400 ve 1080 gün süre ile prim yat�ranlar�n 460 gün ödenek almas� halinde, fonun 2050 y�l�na kadar aç�k vermeyece�i görülmektedir.

Son üç y�l içerisinde ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�n�n 300’e dü�ürülmesi halinde, 2050 y�l�na kadar fonun aç�k vermemesi için ba�lama oran�n�n yüzde 66 olmas� gerekir. Benzer �ekilde son üç y�l içerisinde ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�n�n 300’e dü�ürülmesi halinde, 2050 y�l�na kadar fonun aç�k vermemesi için ödenek tavan�n�n yüzde 164 olmas� gerekir. Ayr�ca, ödenek taban ve tavan miktarlar� de�i�tirilmedi�inde, 300 gün süre ile prim yat�ranlar�n 220, 600 gün

senaryolarda, asgari prim ödeme ko�ulu 300 güne dü�ürülürse, 300, 600, 900 ve 1080 gün süre ile prim yat�ranlar�n s�ras�yla 3, 6, 8 ve 10 ay; asgari prim ödeme ko�ulu 450 güne dü�ürülürse, 450, 600, 900 ve 1080 gün süre ile prim yat�ranlar�n s�ras�yla 4, 6, 8 ve 10 ay ödenek alaca�� varsay�lm��t�r. Bu do�rultuda, prim ödeme ko�ulunun 300 ve 450 güne dü�ürüldü�ü senaryolar alt�nda ba�aba� analizleri sonucu elde edilen parametre de�erleri Tablo 5.5’te yer almaktad�r.

Tablo 5.5. Ba�aba� Analizleri Sonucu Parametre De�erleri

Asgari Prim Ödeme Ko�ulu

450 gün 300 gün Ödenek Taban� (%) 69 66 Ödenek Tavan� (%) 173 164 Ödenek Süresi (gün) 300/450-599 gün prim ödeyenler 250 220 600-899 gün prim ödeyenler 320 280 900-1080 gün prim ödeyenler 400 350 1080 gün prim ödeyenler 460 400

Kaynak: ��KUR ve SGK verileri kullan�larak yazar taraf�ndan hesaplanm��t�r.

Tablo 5.5’te görüldü�ü gibi, son üç y�l içerisinde ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�n�n 450’ye dü�ürülmesi halinde 2050 y�l�na kadar fonun aç�k vermemesi için ba�lama oran�n�n yüzde 69 olmas� gerekir. Benzer �ekilde son üç y�l içerisinde ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�n�n 450’ye dü�ürülmesi halinde, 2050 y�l�na kadar fonun aç�k vermemesi için ödenek tavan�n�n yüzde 173 olmas� gerekir. Ayr�ca, ödenek taban ve tavan miktarlar� de�i�tirilmedi�inde, 450 gün süre ile prim yat�ranlar�n 250, 600 gün süre ile prim yat�ranlar�n 320, 900 gün süre ile prim yat�ranlar�n 400 ve 1080 gün süre ile prim yat�ranlar�n 460 gün ödenek almas� halinde, fonun 2050 y�l�na kadar aç�k vermeyece�i görülmektedir.

Son üç y�l içerisinde ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�n�n 300’e dü�ürülmesi halinde, 2050 y�l�na kadar fonun aç�k vermemesi için ba�lama oran�n�n yüzde 66 olmas� gerekir. Benzer �ekilde son üç y�l içerisinde ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�n�n 300’e dü�ürülmesi halinde, 2050 y�l�na kadar fonun aç�k vermemesi için ödenek tavan�n�n yüzde 164 olmas� gerekir. Ayr�ca, ödenek taban ve tavan miktarlar� de�i�tirilmedi�inde, 300 gün süre ile prim yat�ranlar�n 220, 600 gün senaryolarda, asgari prim ödeme ko�ulu 300 güne dü�ürülürse, 300, 600, 900 ve 1080 gün süre ile prim yat�ranlar�n s�ras�yla 3, 6, 8 ve 10 ay; asgari prim ödeme ko�ulu 450 güne dü�ürülürse, 450, 600, 900 ve 1080 gün süre ile prim yat�ranlar�n s�ras�yla 4, 6, 8 ve 10 ay ödenek alaca�� varsay�lm��t�r. Bu do�rultuda, prim ödeme ko�ulunun 300 ve 450 güne dü�ürüldü�ü senaryolar alt�nda ba�aba� analizleri sonucu elde edilen parametre de�erleri Tablo 5.5’te yer almaktad�r.

Tablo 5.5. Ba�aba� Analizleri Sonucu Parametre De�erleri

Asgari Prim Ödeme Ko�ulu

450 gün 300 gün Ödenek Taban� (%) 69 66 Ödenek Tavan� (%) 173 164 Ödenek Süresi (gün) 300/450-599 gün prim ödeyenler 250 220 600-899 gün prim ödeyenler 320 280 900-1080 gün prim ödeyenler 400 350 1080 gün prim ödeyenler 460 400

Kaynak: ��KUR ve SGK verileri kullan�larak yazar taraf�ndan hesaplanm��t�r.

Tablo 5.5’te görüldü�ü gibi, son üç y�l içerisinde ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�n�n 450’ye dü�ürülmesi halinde 2050 y�l�na kadar fonun aç�k vermemesi için ba�lama oran�n�n yüzde 69 olmas� gerekir. Benzer �ekilde son üç y�l içerisinde ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�n�n 450’ye dü�ürülmesi halinde, 2050 y�l�na kadar fonun aç�k vermemesi için ödenek tavan�n�n yüzde 173 olmas� gerekir. Ayr�ca, ödenek taban ve tavan miktarlar� de�i�tirilmedi�inde, 450 gün süre ile prim yat�ranlar�n 250, 600 gün süre ile prim yat�ranlar�n 320, 900 gün süre ile prim yat�ranlar�n 400 ve 1080 gün süre ile prim yat�ranlar�n 460 gün ödenek almas� halinde, fonun 2050 y�l�na kadar aç�k vermeyece�i görülmektedir.

Son üç y�l içerisinde ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�n�n 300’e dü�ürülmesi halinde, 2050 y�l�na kadar fonun aç�k vermemesi için ba�lama oran�n�n yüzde 66 olmas� gerekir. Benzer �ekilde son üç y�l içerisinde ödenmesi gereken asgari prim gün say�s�n�n 300’e dü�ürülmesi halinde, 2050 y�l�na kadar fonun aç�k vermemesi için ödenek tavan�n�n yüzde 164 olmas� gerekir. Ayr�ca, ödenek taban ve tavan miktarlar� de�i�tirilmedi�inde, 300 gün süre ile prim yat�ranlar�n 220, 600 gün

süre ile prim yat�ranlar�n 280, 900 gün süre ile prim yat�ranlar�n 350 ve 1080 gün süre ile prim yat�ranlar�n 400 gün ödenek almas� halinde, fonun 2050 y�l�na kadar aç�k vermeyece�i görülmektedir.

K�saca, i�sizlik ödene�i alabilmek için gerekli olan i� akdi feshedilmeden önceki son üç y�l içinde asgari olarak 600 gün prim ödeme ko�ulunun azalt�lmas� ile i�sizlik sigortas�ndan daha fazla ki�inin yararlanmas�na olanak sa�land���nda, i�sizlik sigortas� fonunun 2050 y�l�na kadar ço�unlukla aç�k vermeyece�i görülmektedir. Türkiye’de sisteme prim ödemesine ra�men, i�ini kaybetti�inde ödenek alamayan önemli bir kesimin oldu�u dikkate al�n�rsa; yukar�daki senaryolar alt�nda bu ki�ilerden baz�lar�na da ödenek alma hakk� getirildi�inde, fonun 2050 y�l�na kadar kald�ramayaca�� bir maliyet ortaya ç�kmayacakt�r. Ancak, prim ödeme ko�ullar� azalt�l�rken, taban ve tavan ödenek miktarlar�n�n da art�r�lmas� hususunda ihtiyatl� olunmas� gerekmektedir. Nitekim bu konuda fazla cömert bir yap�lanmaya gidilmesi fonunun aç�k vermesine sebebiyet verebilir.

BÖLÜM