2.1 Borçlanma Limiti
15724 sayılı 2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine 218.284.732.372 YTL2 ödenek verilmiş, genel bütçenin gelirleri ise 200.393.419.000 YTL olarak tahmin edilmiştir.
Aynı kanunun "Denge" başlıklı 3 üncü maddesinde; ödenekler toplamı ile tahmin edilen gelirler toplamı arasındaki farkın, net borçlanma hasılatı ile karşılanacağı hüküm altına alınmıştır.
2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nun ilgili hükümleri uyarınca, ayrıntısı Tablo 3’te gösterilen 2008 yılı net borçlanma limiti 17.891.313.372 YTL olarak hesaplanmaktadır.
Diğer taraftan; 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun “Borçlanma, İkraz ve Garanti Limiti” başlıklı 5 inci maddesinde;
“Malî yıl içinde 1 inci maddede belirtilen ilkeler ve malî sürdürülebilirlik de dikkate alınarak yılı bütçe kanununda belirtilen başlangıç ödenekleri toplamı ile tahmin edilen gelirler arasındaki fark miktarı kadar net borç kullanımı yapılabilir.
Borçlanma limiti değiştirilemez. Ancak borç yönetiminin ihtiyaçları ve gelişimi dikkate alınarak, bu limit yıl içinde en fazla yüzde beş oranında artırılabilir. Bu miktarın da yeterli olmadığı durumlarda, ilave yüzde beş oranında bir tutar, ancak Müsteşarlığın görüşü ve Bakanın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile artırılabilir. Bütçenin denk olması durumunda da borçlanma, anapara ödemesinin en fazla yüzde beşine kadar artırılabilir. Vadesinde nakden ödenenler hariç, çeşitli kanunlara dayanılarak ikrazen ihraç olunan özel tertip Devlet iç borçlanma senetleri bu limitin hesaplanmasında dikkate alınmaz.
Malî yıl içerisinde ikrazen ihraç edilecek özel tertip Devlet iç borçlanma senetlerinin limiti her yıl bütçe kanunlarıyla belirlenir.
Mali yıl içinde sağlanacak garantili imkân ve dış borcun ikrazı limiti, yılı bütçe kanunuyla belirlenir.” hükümlerine yer verilmiştir.
Bu hükümler dikkate alındığında; 5724 sayılı 2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun ilgili hükümleri uyarınca hesaplanan 2008 yılı net borçlanma limiti yüzde beş oranındaki artırımla 18.785.879.04 YTL olmaktadır.
1 Bu bölümde yer alan borçlanma rakamları 2008 yılı Devlet Borçları Muhasebe Birimi kayıtları esas alınarak hesaplanmıştır.
2 2008 yılında para birimi Yeni Türk Lirası (YTL) olduğundan, Raporun bütününde YTL olarak ifade edilmiştir.
Tablo 1: 2008 Yılı Net İç Borçlanma
YTL TAHVİL
Tahvil Borçlanma Tutarı (1) 84.065.819.856
Borçlanma 94.480.317.478
Kur farkı (-) 9.100.497.622
İkrazen Verilen Özel Tertip
Senetlerle Borçlanma (-) 1.314.000.000 Tahvil Geri Ödeme Tutarı (2) 79.365.621.538
Ödeme 82.807.718.429
Kur Farkı (-) 3.442.096.891
A) Net Tahvil Borçlanması ( 1-2) 4.700.198.318
BONO
Bono Borçlanma Tutarı (3) 18.606.301.024 Bono Geri Ödeme Tutarı (4) 10.762.000.001 B) Net Bono Borçlanması (3-4) 7.844.301.023
NET İÇ BORÇLANMA (A+B) 12.544.499.341
2008 yılında 94.480.317.478 YTL tutarında tahvil, 18.606.301.024 YTL tutarında bono olmak üzere toplam 113.086.618.502 YTL tutarında iç borçlanma ve 82.807.718.429 YTL tutarında tahvil ve 10.762.000.001 YTL tutarında bono olmak üzere toplam 93.569.718.430 YTL tutarında iç borca ilişkin anapara geri ödemesi yapılmıştır. 113.086.618.502 YTL olan borçlanma tutarından, aleyhte kur farkı olan (borcu artıran) 9.100.497.622 YTL ve ikrazen verilen özel tertip senetlerle borçlanma rakamı olan 1.314.000.000 YTL düşüldüğünde, borçlanma tutarı 102.672.120.880 YTL olmaktadır.
93.569.718.430 YTL olan iç borç anapara ödemesi tutarından da, lehte kur farkı olan (borcu azaltan) 3.442.096.891 YTL düşüldüğünde, ödeme tutarı 90.127.621.539 YTL olarak gerçekleşmektedir.
102.672.120.880 YTL’lik borçlanma ve 90.127.621.539 YTL’lik ödeme sonucunda, net iç borçlanma 12.544.499.341 YTL olmuştur.
Tablo 2: 2008 Yılı Net Dış Borçlanma
YTL
Dış Borçlanma Tutarı 14.625.601.576
Borçlanma 50.964.505.217
Kur Farkı (-) 36.338.903.641
Dış Borç Geri Ödeme Tutarı 11.020.813.920
Ödeme 23.519.297.012
Kur farkı (-) 12.498.483.092
Net Dış Borçlanma 3.604.787.656
2008 yılında 50.964.505.217 YTL tutarında dış borçlanma ve 23.519.297.012 YTL tutarında dış borca ilişkin anapara ödemesi yapılmıştır. 50.964.505.217 YTL olan borçlanma tutarından aleyhte kur farkı olan (borcu artıran) 36.338.903.641 YTL düşüldüğünde borçlanma tutarı 14.625.601.576 YTL olarak hesaplanmaktadır. 23.519.297.012 YTL olan dış borç anapara ödemesi tutarından, lehte kur farkı olan (borcu azaltan) 12.498.483.092 YTL düşüldüğünde ise geri ödeme tutarı 11.020.813.920 YTL olmaktadır.
14.625.601.576 YTL’lik borçlanma ve 11.020.813.920 YTL’lik ödeme sonucunda, kur etkisinden arındırılmış net dış borçlanma 3.604.787.656 YTL olmuştur.
12.544.499.341 YTL tutarındaki net iç borçlanma ve 3.604.787.656 YTL tutarındaki net dış borçlanma sonucunda, toplam net borçlanma 16.149.286.997 YTL olup, 18.785.879.041 YTL tutarındaki 2008 yılı net borçlanma limiti aşılmamıştır.
Tablo 3: 2008 Yılı Borçlanma Limiti Ve Net Borçlanma Hesaplama Tablosu YTL
Verilen Ödenek Toplamı 218.284.732.372 Tahmin edilen gelir toplamı 200.393.419.000
Denge 17.891.313.372
4749 5’inci madde uyarınca %5 ilâve 894.565.669 2008 yılı net borçlanma limiti 18.785.879.041
Net Dış Borçlanma 3.604.787.656
Net İç Borçlanma 12.544.499.341
Net Borçlanma 16.149.286.997 Kaynak:2008 Yılı Bütçe Kanunu ve Devlet Borçları Muhasebe Birimi Yönetim Dönemi Kayıtları
2.2 İkraz Limiti
5724 sayılı 2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nun "Hazine Garanti Limiti ve Borçlanmaya İlişkin İşlemler" başlıklı 19 uncu maddesi (3) numaralı bendine göre bu Kanunun 1 inci maddesi ile belirlenen başlangıç ödeneklerinin %2’sine kadar (4.365.694.647 YTL) ikrazen Özel Tertip Devlet İç Borçlanma Senedi ihraç edilebilmektedir.
2008 yılında, 1.314.000.000 YTL tutarında ikrazen Özel Tertip Devlet Tahvili ihraç edildiğinden, ikraz limiti aşılmamıştır.
2.3 Garanti Limiti
5724 sayılı 2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun "Hazine Garanti Limiti ve Borçlanmaya İlişkin İşlemler" başlıklı 19 uncu maddesi (1) ve (2) numaralı bentlerine göre:
“(1) 2008 yılında, 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanuna göre sağlanacak;
a) Garantili imkân limiti 2 milyar ABD Dolarını,
b) Hazine Müsteşarlığınca belirlenecek koşullar çerçevesinde ve elde edilecek kaynaklar Hazineye aktarılacak şekilde kamu kurum ve kuruluşlarınca ihraç edilecek sertifika, senet ve benzeri finansman enstrümanlarına sağlanacak garanti tutarı 2 milyar ABD Dolarını, aşamaz.
(2) Birinci fıkranın (b) bendinde yer alan tutarı bir katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.”
2008 yılında, Hazinece verilen garantilere ilişkin olarak yapılan incelemeler sonucunda;
Bütçe Kanununun 19 uncu maddesinin 1/a fıkrası kapsamında 2008 yılında 1.999.230.770 ABD Doları tutarında Hazine garantili kredi sağlandığı, dolayısıyla 2008 yılında, Bütçe Kanunu ile belirlenen 2 milyar ABD Dolarlık garanti limitinin aşılmadığı,
Bütçe Kanununun 19 uncu maddesinin 1/b fıkrası kapsamında, 2008 yılında herhangi bir garanti verilmediği tespit edilmiştir.
Dolayısıyla, TBMM’nin Bütçe Kanunu ile verdiği garanti limitleri aşılmamıştır.