153 Son olarak, AP Komite raporundaki şu cümleler de görüş bildirilerinde ve mülakatlar sırasında sıkça dillendirilen cümleler olarak dikkat çekmektedir. “Klasik plastikten yapılmış çok hafif plastik taşıma torbaları, çöp oluşturma konusunda özel bir problem olarak karşımıza çıkar. Bu nedenle, yerlerini yavaş yavaş geri dönüştürülmüş kağıttan yapılmış taşıma torbalarına veya biyolojik olarak parçalanabilen ve gübreleşebilen çok hafif plastik taşıma torbalarına bırakmalıdırlar.” Komisyon teklifinde yer almayan bu açıklamaların rapora AP’ye yapılan geri dönüşüme önem veren lobilerin faaliyetlerinin ve yayınladıkları görüş bildirilerinin bir sonucu olarak eklendiği değerlendirilmektedir.356 Keza yayınlanan görüş bildirilerinde geridönüşüm konusunda fikir beyan eden kuruluşlar olmuştur.357
154 yasama sürecinde AP’nin rolünün başlarda yok denecek kadar az olması ve zamanla artmış olmasından kaynaklanmaktadır. Ancak belirtildiği üzere, AP’nin yasama sürecindeki rolünün artması artık Komisyon’a lobi yapılmadığı anlamına gelmemektedir. Mülakatlarda ifade edildiği üzere çıkar temsilcileri AP’ye de Komisyon’a da lobi yapmaktan kaçınmamaktadırlar. Bu noktada dönemin Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Frans Timmermans’ın Direktif ile ilgili olarak Komisyon teklifinin aşırı derecede karmaşıklaştığını söylemiş359 olması Direktif’in AP değişikliklerinden sonra almış olduğu nihai hali aslında onaylamadığı anlamına gelmektedir. Timmermans plastik torba tartışmasında en başta amaçlanan yerde olup olmadıklarından emin olmadığını söylemiş, Direktif’in inanılmaz derecede karmaşık hale geldiğini, masada olan Direktifin ne olduğunu kendisinin bile anlamasının saatler sürdüğünü belirtmiştir. Bu tutum Komisyon’un Direktif’i geri çekmek istemesinin ardındaki görünür nedendir. Ancak Komisyon’a yapılmış lobi faaliyetlerinin de bu tavırda etkisi olup olmadığı bilinmemektedir. Çalışma kapsamında Komisyon’a yapılan lobi faaliyetlerinin etkisi araştırılmamış olsa da360, AP’ye lobi yapılıyor oluşu Bu noktada lobiler için sadece tasarruf tasarısını hazırlayan Komisyon’un önemli olduğu tezi çürümüş, AP giderek artan oranda lobiler için bir cazibe merkezi haline gelmiştir.
359 Bkz. https://www.euractiv.com/section/sustainable-dev/news/timmermans-overruled-on-plastic-bags-deal/. Erişim Tarihi: 07.08.2019.
360 AP Komite raporunda yer alan şu açıklamaların birçok lobi görüş bildirisinde yer aldığı görülmektedir: “Biyolojik olarak parçalanabilen ve gübreleşebilen plastikler, klasik plastiklere kıyasla çevreye dağıldıklarında daha az problem oluştursalar da, oluşan çöplüğe bir çözüm getirmezler. Biyolojik olarak parçalanabilen ve gübreleşebilen plastikleri kullanma yoluna gitmek insanlardaki aşırı miktarda plastik torba tüketiminin altında yatan çöpe atma zihniyetine bir cevap oluşturmayacaktır ve bu
155 Komisyon’a lobi yapılmasından vazgeçildiği anlamına gelmemektedir. Keza bu Direktif özelinde de mülakat yapılan tüm lobiler hem AP’ye hem Komisyon’a lobi yaptıklarını ifade etmişlerdir. Hangisine lobi yapmanın daha anlamlı olacağı sorusuna hiçbirisi Komisyon’a lobi yapmanın daha anlamlı olacağı cevabını vermemiştir. Komisyon teklifinin AP tarafından lobilerin etkisi ile değiştirilebileceği kanısı kabullenilmiş görünmektedir. (Bu parantez ile Komisyoner Potocnik’e mülakat sırasında yasama sürecinde AP’nin artan rolü hatırlatıldığında, yasama sürecini Komisyon’un başlattığını vurgulamış olması, AP’nin tasarruf tasarısı üzerinde değişiklik yapabildiğini ancak değişiklikler konusunda AP çok ileri giderse, neticede Komisyon’un o teklifi geri çekme hakkının olduğunun altını çizmiş olması not edilmelidir.)
Komisyon’a yapılan lobi ile ilgili olarak burada plastik torbaların azaltılması konusunun tüm ülkeleri ilgilendiren ortak bir sorun olduğu ve de bu sorunun ortak mücadele gerektirdiği, hem AP Komite raporunda hem de birçok lobinin görüş bildirisinde özellikle altı çizilen bir husus olarak belirtilmelidir. Bu sorun ile mücadele yöntemleri farklılaşsa da tüm ülkelerdeki hem sanayi sektörünü hem çevre örgütlerini hem de vatandaşları ilgilendiren ortak bir sorunun varlığı ortaya konmuştur. Bu hususta tür savurgan kullanımı yanlış bir şekilde meşrulaştırabilecektir.” Komite raporu oluşturulma aşamasında AP’ye de benzer fikirlerini aşılayacak ziyaretler gerçekleştirmiş ya da kampanyalar düzenlemiş oldukları bilinen bu lobilerin, Komite raporunda da kendi cümlelerine yer verilmesini sağlamış olmaları muhtemeldir. Bu açıklamaların Komisyon’un hazırlamış olduğu etki değerlendirmesi raporunda da yer aldığı;
dolayısıyla AP’ye yapılan lobi faaliyetlerinin bir benzerinin aynı lobilerce Komisyon’a da yapılmış olabileceği burada not edilmelidir. Komisyon’un kendi etki değerlendirme raporunda yazılanları dikkate alacak şekilde iddialı bir tasarruf teklifi hazırlamamış olması, o raporun oluşumunda lobilerin etkisinin yok sayılmasına sebep olmamalıdır.
156 Komisyon tarafından 2011 yılında yapılan bir istişare361, tek kullanımlık plastik torbalar konusunu Avrupa çapında ele alma gerekliliği hususunda Avrupa vatandaşlarından oldukça güçlü bir destek görmüştür. Ancak Komite raporuna göre, Avrupa Komisyonu tarafından öne sürülen teklif bir Avrupa yaklaşımı öne sürmemektedir; sadece her Üye Devletin tek başına plastik torba konusunu herhangi bir hedef olmaksızın ele alması gerektiği belirtilmektedir. Birçok STK’nın da Komisyon teklifini zayıf bulduğu, AP’nin değişiklik önerilerine kendi fikirlerinin derç edilmesi için çabaladığı görülmektedir.
Ayrıca Komite raporu şöyle devam etmektedir: “Bu sadece Avrupa vatandaşlarının açık talebini göz ardı etmekle kalmamakta, aynı zamanda Komisyon’un kendi etki değerlendirmesine ve arkasındaki çalışmalara tam bir tezat teşkil etmektedir. Aslında,
“Bio-Intelligence Service” tarafından yapılan çalışma, Üye Devletlerin, ulusal önleme hedefleri oluşturması gerekliliğini bir kenara ayırmakta ve bu tür hedeflerin başarısının Üye Devletlerin politik taahhütlerine bağımlı olması sebebiyle belirsiz olacağını belirtmektedir.”362 Bu açıklama da Komisyon üzerindeki lobilerin etkisini akla getirmektedir. Komisyon’un kendi etki değerlendirmesinde yazılanlara rağmen hedef koymadan bir teklif hazırlamasında lobilerin bu hedeflere karşı çıkarak Komisyon’u bağlayıcı hedefler koymaktan alıkoymuş olabileceği değerlendirilmektedir. Ancak nasıl AP’ye lobi yapıldığında konu hakkındaki nihai kararın Parlamenterler tarafından
361 Bkz. https://europa.eu/rapid/press-release_IP-11-580_en.htm. Erişim Tarihi:
07.08.2019.
362 Avrupa Komisyonu tarafından konu hakkında hazırlanan raporu BIO Intelligence Service hazırlamıştır. Bkz. BIO Intelligence Service, “Assessment of Impacts of options to reduce the use of single-use carrier bags, Final Report prepared for the European Commission – DG Environment” 2011. Bkz. http://ec.europa.eu/environment /waste/packaging/pdf/report_options.pdf. Erişim Tarihi: 07.08.2019.
157 verildiği savunuluyorsa, bu çalışma kapsamında Komisyon için de aynı değerlendirme yapılacaktır. Komisyon’dan sadece Komisyoner Potocnik ile mülakat yapıldığından, kendisinin verdiği bilgiye dayanılarak nihai kararı tasarruf teklifini hazırlayan Komisyoner ve ekibinin vermiş olduğu değerlendirmesi yapılacaktır. Lobilerin Komisyon üzerindeki rolünü ve etkisini araştırmak farklı bir tez konusu olabilecek niteliktedir.
Bu hususta ek olarak, Raportör Auken AP’ye lobi yapacakların bunu vakitlice yapmalarının önemli olduğunu da vurgulamıştır. Aksi halde verilen bilgiyi kullanamadan AP görüşünün oluşmuş olması ihtimali vardır. AP’ye lobicilik faaliyetlerinin Raportör atamasının yapılması ile yoğunlaştığını ancak dileyen lobilerin Komisyon teklifinden bile önce AP’de gündem oluşturmak için hiç beklemeden lobi faaliyetlerine başladıklarını ifade etmiştir.
F. Lobi Faaliyetlerinin Avrupa Parlamentosu Bakımından