Atıkların dekontaminasyon gerekliliği ve tesisat durumu belirlenmelidir

Bunlar planlandıktan sonra ihtiyaca yönelik en az risk ve en az enerji tüketimi ile çalışacak tasarıma geçilebilir. Yirmi birinci yüzyıl laboratuvarları enerji verimliliğini ve yenilenebilir kaynakları kullanarak operasyonel maliyeti azaltmanın yanında çevre ve doğayı koruyacak şekilde tasarlanmalıdır. Tesisin tasarımı test ve analizlerin standart operasyonel uygulamalarını bozmamalıdır.

Ayrıca laboratuvarı tasarlarken laboratuvar alanları ile ofis ve idari kısımlar birbirinden kesin sınırlarla ayrılmalıdır. Ofis ve idari alanlar planlanırken personel için soyunma odaları, dolapları, normal ve tıbbi malzeme depoları, kimyasal maddelerin bulunduğu havalanması iyi durumda olan ve diğer depolarda ayrı alanlar, koridorlar, duvarlar, aletlerin büyük parçaları için gerekli alanlar ve personel çalışmadığı sürelerde kullanabileceği bir şeyler yemek ve içebilmek için dinlenme odaları planlanmalıdır. Ofis alanları tercihen binanın veya katın ana girişine yakın bir bölge seçilmelidir. Her ofisin laboratuvar ve/veya koridoru görebilecek bir konumda olması tercih nedenidir. Buradan laboratuvara geçiş mutlaka fiziki bir engel ile ayrılmalıdır. Laboratu-varlar için, var olan iş yükü ve sağlanan hizmet tipleri için gerekli alandan, daha fazla alan tasarlanmalıdır. Bu yaklaşım laboratuvar için üç avantaj sağlamaktadır. Birincisi etkin bir laboratuvar, her zaman o laboratuvar tarafından sağlanan hizmetlerin hacim ve tiplerinde ileri dönemde genişlemeye ihtiyaç duyabileceğinden bu genişlik rahat hareket etme imkânı sağlayacaktır. İkincisi; fazladan alan, (sıklıkla onarımlarda kullanılabileceğinden) laboratuvarın bir bölümü yenilenir veya onarılırken kullanılabilir. Üçüncüsü; fazladan alan hizmetlerin gelecekte genişlemesinde kullanılabilir. Bu nedenle bu konuda bir standart olmamasına rağmen laboratuvar mobilya, cihaz ve diğer aletleri alan açısından çıkarıldıktan sonra laboratuvarda çalışan tüm personel başına 4,5 ila 6 metrekare alan hesaplanmalıdır.

Kapılar, Duvarlar ve Zeminler: Laboratuvar kapıları minimum 110 cm

genişliğinde olmalıdır. Eğer çift kapılı sistem olacaksa bu genişlik 130 cm.’ye kadar çıkartılmalıdır. Kapılar genellikle laboratuvardan dışa doğru açılır. Kapılar yangına dirençli özellikte ve üzerinde uygun büyüklükte bir gözlem penceresi olmalıdır. Zemin vinil veya vinil içerikli kaplama olabilir, duvarlar epoksi boyalı olmalıdır. Tavan ses emici akustik sisteme sahip ve kolayca tavandaki sistem komponentlerine ulaşılabilir asma tavan olmalıdır. Tüm laboratuvarlarda yüzeyler, duvar ve kapılar antibakteriyel ve kolay temizlenebilir malzemeden yapılmalıdır.

Pencereler: Laboratuvar içindeki iklimi değiştirebileceğinden pencerelerin

laboratuvarda açık olması tercih edilmemektedir. Pencereler dışarı doğru açılmalı ve yangına dayanıklı malzemeden yapılmalıdır. Sineklik takılı olmalıdır.

Akustik: Vibrasyon ve gürültü hassas cihazların doğru çalıştırılması ve

çalışan konforu açısından önemlidir. Vibrasyon emici sistemlerle bu problem bir nebze halledilmekle birlikte gürültü problemini aşmak ciddi bir tasarım çabası gerektirmektedir. Hava akımından dolayı sürekli bir gürültü varlığının yanında cihazlar, kabinler ve buzdolaplarının gürültüsü bunlara eklenir. Orta derecede kompleks bir laboratuvarda mühendislik tasarımı desteği ile 50-60 dB seviyesinde iletişimi engellemeyecek bir gürültü ortamına ulaşmak mümkündür.

Katı, Sıvı veya Gaz Atıklar: Asit dilüsyon tankları kullanılarak genel

laboratuvar atıkları halledilmektedir. Su sisteminde geri akım engelleyici veya vakum kesici sistemler bulunmalıdır. Vakum sistemleri dezenfektan tuzağı ve HEPA filtrelerine sahip olmalıdır. Gaz tüpleri hücre kültür odalarından ve trafikten uzakta, BGS-3 dışında güvenli bir depo alanında tutulmalıdır. Tasarım aşamasında tehlikeli ve tehlikeli olmayan atıkların taşınma ve saklanması için planlama yapılmalıdır. Bu konuda mevzuatlarda giderek artan katı kuralların devreye gireceği akılda tutulmalıdır. Bakınız; Medikal Atıklar ve İmhası.

Yangın ve Alarm Sistemi: Laboratuvarlarda yangın söndürücüler 30

metrelik mesafeler içinde bulunmalıdır, her odada bulundurma zorunluluğu yoktur. Sayısı tehlikeli bölgelerde arttırılmalıdır ve tercihen çıkış kapılarına yakın tutulmalıdır. Bina yapılırken yangın söndürme duşları yeterli olarak tasarlanmalıdır. Sesli ve ışıklı yangın alarm sistemi şarttır. Acil durumlar için tehlikeli bölgelerin yakınlarında sıçrama/dökülmelere hemen müdahale edilebilecek yangın istasyonları kurulmalıdır. Bu istasyonlarda nötralizasyon kitleri, absorbsiyon etkili dezenfektan materyaller ile birlikte ilk yardım seti, yangın söndürme battaniyeleri ve yangın söndürücüler bulundurulmalıdır. Bakınız; Laboratuvarda Elektrik ve Yangın Kaynaklı Tehlikeler.

Elektrik Sistemi: Kontrol panelleri ve sigortalar ileride artabilecek

elektrik gücü ve eklenecek cihazlar düşünülerek yüksek kapasiteli tasarlan-malıdır. Acil durum jeneratörü havalandırma ve klima sistemi (HVAC), kritik cihazlar, dondurucular, inkübatörler ve BGK’leri çalıştırabilecek şekilde sisteme dahil edilmelidir. Kesintisiz güç kaynağı anlık kesintiden etkilenecek cihazlar için bulundurulmalıdır. Bakınız; Laboratuvarda Elektrik ve Yangın Kaynaklı Tehlikeler.

Aydınlatma: Tezgâh üstlerinden olacak şekilde kişiyi rahatsız etmeyecek

seviyede olmalıdır. Kullanılan ışık kaynağı çalışma bankolarına paralel yerleş-tirilmelidir. Elektrik topraklama kritik cihazlar için mutlaka yapılmalıdır. Otomatize ve bilgisayar kontrollü kayıtlı giriş kontrol, güvenlik ve monitori-zasyon günümüzde kolay kurulabilmektedir ve gereklidir. Kartlı geçiş sistemi, kritik cihazların kullanımı (HVAC, BGK, otoklav gibi), HVAC kontrol ünitesi, alarm sisteminin kontrol altına alınması gibi seçenekler yanında idari bölümün monitorizasyonu gelen numune, malzeme takibi için faydalı olacaktır.

Telefon ve Veri Bağlantıları: Laboratuvarın tasarımıyla iç içe düşünülmelidir. Kablolar tavan üstünden kontrol ünitesine ulaşır. BGS 3 için "hands-free" cihazlar tercih edilmelidir. Ağ sistemine bağlı terminaller üzerinden merkezi bilgisayar ve çıktı istasyonları kullanmak yer ve maliyet tasarrufu ve HIS sistemine daha kolay entegrasyon sağlayacaktır. Özellikle BGS 3 ve 4 labora-tuvarlarında iletişim daha önemlidir.

Dolaplar ve Tezgâhlar: En sık yapılan hatalardan biri gereksiz sayıda

dolabın laboratuvara başlangıç aşamasında yerleştirilmesidir. Maliyete karşılık dolap yüzeyleri ve bağlantı aparatlarının kalitesi dayanıklılık ve uzun süreli kullanım açısından iyi değerlendirilmelidir. Yüzey seçenekleri olarak paslanmaz çelik, epoksi resin ve kimyasal direnci yüksek plastik laminat bulunmaktadır. Kimyasal maddeler için ayrı bir dolap mutlaka bulunmalıdır. Klinik laboratu-varlar gibi sürekli değişim yapılabilecek laboratulaboratu-varlarda daha yüksek sayıda tekerlekli veya sabit olmayan dolaplar düşünülmelidir.

Dekontaminasyon: Tesisin nasıl dekontamine edileceğinin belirlenmesi

tasarımın göz ardı edilemeyecek bir parçasıdır. Hava veriş ve emişin olacağı odalar belirlenmiş ve önlem alınmış olmalıdır ve ayrıca tehlike seviyesine göre odalara olan bütün açıklıklar kapatılmalıdır. Bakınız; Laboratuvar Temizliği, Dezenfeksiyon ve Dekontaminasyon Prensipleri.

Uyarılar ve Talimatlar: İdari/yetki, bilgilendirme, yaşam güvenliği, risk

uyarıları ve sistem tanımlarını içeren beş farklı grupta talimatlar not, dikkat, uyarı ve tehlike gibi tasniflerle tüm çalışanların görebileceği yerlere asılmalıdır. Bakınız: Laboratuvar Güvenliği Açısından Semboller ve Uyarılar.

Validasyon ve Onay: Laboratuvarın amacına uygun tasarlanıp işletildiğini

test eden kontrol işlemlerinin bütünü validasyonu oluşturur. Validasyon üç aşamada gerçekleştirilir:

1) Tesisteki bağımsız ünitelerinin testleri