Appendiküler İskelet (Skeleton Appendiculare)

Üst Ekstrem te Kem kler (ossa membr super or s) Res m 3-4

Vücudumuzun en hareketl bölges olan üst ekstrem te, vücudumuza bağlandığı bölge olan omuz kemer bölges ve serbest hareketl bölge olmak üzere k kısma ayrılır. Omuz kemer bölges n kürek kem ğ (scapula) ve köprücük kem ğ (clav cula) oluştururken, serbest hareketl kısımda; kolda tek kem k olan kol kem ğ (humerus), önkol’da rad us ve ulna kem kler ve el m zde de el kem kler (el b leğ kem kler , el tarak kem kler ve el parmak kem kler ) yer almaktadır.

Omuz Kemer Kem kler oluştutan b r d ğer kem k olan köprücük kem ğ le sp na scapula’nın lateral ucunda bulunan acrom on yapısı le eklemleş r. Gleno d çukurun (cav tas gleno dal s) üst-ön tarafında yer alan karga burnuna benzeyen b r çıkıntı (processus coraco deus) bulunur ve bu çıkıntıya da çok sayıda bağ ve kas yapışmaktadır (Res m 2).

2. Köprücük kem ğ (clav cula): Köprücük kem ğ kem kleşmes lk başyan kem kt r. Oldukça yüzeyeld r ve omuz üstüne düşmelerde kolayca kırılab l r. Köprücük kem ğ ön tara a göğüs kem ğ (sternum) le arka tara a se kürek kem ğ (acrom on yapısı) le eklem yapmaktadır.Vücudumuzun en hareketl bölges olan üst ekstrem tey gövdeye bağlayan nce küçük b r kem kt r.

Serbest Hareketl Kem kler

1. Kol kem ğ (humerus): Kolda tek kem k şekl nde bulunur. T p k b r uzun kem kt r. Üst uçta gleno d çukur le eklemleşen top şekl ndek humerus başı (çaput humer ) bulunur (Res m 2). Humerus başının hemen altında boyun (collum anatom cum) bulunur. Y ne üst uçta kasların yapışma yerler olan 2 çıkıntı (tuberculum majus ve m nus) vardır. Bu çıkıntılara özell kle omuz eklem n n stab l zasyonundan sorumlu olan kas dokusu (rotator manşet kasları) yapışmaktadır. Kem ğ n d af z bölges nde (gövdes nde) delto d kasının yapıştığı pürtüklü b r yüzey (tuberos tas delto dea) vardır. Ayrıca y ne kem k gövdes nde rad al s n r n geçt ğ b r oluk (sulcus nerv rad al s) bulunmaktadır. Kem ğ n alt ucunda se d rsek eklem n oluşturan kem k yüzeyler ve ön kol kem kler n n d rsek eklem ç ndek hareketler nde oturması ç n çukur yapılar (ön yüzde fossa corono dea ve fossa rad al s, arka yüzde se fossa olecran ) bulunmaktadır. D rsek eklem n oluşturan bu yapılaran bütününe condylus humer den r. Bu yapı ç nde esas d rsek eklem n oluşturan önkol kem kler nden ulna (fossa olecran ) le eklemleşen makara şekl ndek b r yapı (trochlea humer ) yer almaktadır. Kond l yapısının hemen üstünde eep kond l (ep condylus humer ) yapıları vardır.

Bunların ç tara ak ne önkol fleksör kaslar, dış tara ak ne se önkol ekstansör kaslar yapışmaktadır.

Ayrıca ç ep kond l’ n arka yüzünde ulnar s n r n geçt ğ b r oluk (sulcus nerv ulnar s) bulunmaktadır.

Res m 3: Üst ekstrem te kem kler (arkadan görünüş).

Önkol Kem kler (Res m 3)

a.Rad us (döner kem k): Önkolun dış tarafında bulunan rad us d rsek bölges nde hem kol kem ğ (humerus) le hem de d ğer önkol kem ğ olan ulna (d rsek kem ğ ) le eklem yapmaktadır. Üst uç da resel yapıya sah pt r ve bu bölgeye caput rad den r. Bu bölgen n hemen altında rad us boynu (collum rad ) ve onun da altında pazu kasının (m. b ceps brach ) yapıştığı pürtüklü yüzey (tuberos tas rad ) bulunmaktadır. Alt uç; üst uca göre daha kalındır ve bu uç b lek kem kler le (scapho d ve lunatum) eklemleşerek el b leğ eklem n oluşturmaktadır

b.Ulna (d rsek kem ğ ): Önkolda ç tara a bulunan, rad us’a göre daha uzun olan ve esas d rsek eklem n oluşturan kem kt r. Üst uç le hem kol kem ğ (humerus) le hem de d ğer önkol kem ğ ras us (döner kem k) le eklem yapmaktadır. Üst uçta çok büyük b r çent k vardır, bu çent ğe nc sura trochlear s sm ver l r ve bu bölge kol kem ğ ndek trochlea humer (makara şekl ndek oluşum) le eklemleşmekted r. Bu çent ğ oluşturan yapı olecranon olarak b l n r ve çent ğ n ön uç kısmındak çıkıntılı yüzeye de processus corono deus denmekted r. Bu çıkıntı önkol fleks yonu esnasında kol kem ğ n n ön yüzünde bulunan fossa

corono dea denen çukura oturmaktadır. Bu çent ğ n arka uç kısmı se önkol ekstans yonu sırasında kol kem ğ n n arka yüzey nde yer alan fossa olecran olarak da b l nen çukura oturmaktadır. Alt uç daha küçük ve da resel b r yapı göster r. Dış tara a rad us kem ğ le eklem yapar. Alt uç; d rekt el b leğ eklem yapısına katılmaz. O bölgede stab l zasyon ve mekan k destek sağlamaktadır.

El kem kler kem kler nden rad us (döner kem k) le eklem yapmaktadırlar. Scapho d el b leğ kem kler nden en fazla kırığı olan kem kt r. Lunatum se el b leğ kem kler nden en çok çıkığı olan kem kt r. Bu sıradak metacarpale I) kabul ed l r ve küçük parmağa doğru 1’den 5’e kadar numaralandırılır. El tarak kme kler m nyatür uzun kem klerd r. Proks malde el b leğ kem kler n n d stal sırası le, d ğer uçta se el parmak kem kler (phalanx) le eklemleşmekted r.

El parmak kem kler (phalanges, falankslar); başparmakta 2 adet (phalanx prox mal s ve d stal s), d ğer parmaklarda 3 adet (phalanx prox mal s, med a ve d stal s) olmak üzere toplam 14 adet kem kten oluşmaktadır.

Res m 4: Üst ekstrem te kem kler .

Alt Ekstrem te Kem kler (Ossa membr nfer or s)

Vücut yükünü taşıyarak, mob l ze olmamızı sağlayan alt ekstrem te b yomekan k ve taşıdığı der n duyu l fler yle oldukça önem taşımaktadır. Alt ekstrem te kem kler ; kalça kemer n oluşturan kalça kem kler (os coxae) ve serbest hareketl kısımları oluturan uyluk kem ğ (os femur), bacak kem kler nden kaval kem ğ (os t b a) ve kamış kem ğ (f bula), ayrıca ayak kem kler n oluşturan ayak b leğ kem kler (ossa tars ), ayak tarak kem kler (ossa metatars ) ve ayak parmak kem kler nden (phalanges, falankslar) oluşmaktadır.

Kalça kem ğ (os coxae):

Kalça kem ğ , gen ş ve yassı üst bölümü ve altta daha dar parçalardan oluşan, b rb r yle eklemleşt ğ nde leğen şekl nde yer alan, ç nde boşaltım ve gen tal organları barındıran kem klerd r. Embr yoloj k dönemde 3 kem k (os l um, os sch um ve os pub s) şekl nde bulunurken, er şk n dönemde kem k gel ş m n n tamamlanmasıyla beraber tek b r kem k hal n almaktadır. Os l um kanat şekl nded r ve kanatın üst kenarına cr sta l aca den r ve bu bölgeye kaslar (m. erectos sp nae, m. quadratus lumborum) tutunmaktadır. Bu kenarın ön tarafında sp na l aca anter or super or ve nfer or sm ndek çıkıntılar,

arka tarafında se sp na l aca poster or super or ve nfer or adlı çıkıntılar yer almaktadır. Ön yüzünde arka bölges nde bulunan hamstr ng kasları yapılşmaktadır. Bu 3 kem ğ n b rleşt ğ bölgede kalöa eklem n oluşturan çukur şekl ndek yapıya se acetabulum den r ve buraya top şekl ndek uyluk kem ğ (caput femor s) oturmaktadır (Res m 5).

Serbest Hareketl Kem kler

a.Uyluk kem ğ (os femor s): Vücut uzunluğunun ¼’ kadar olan uyluk kem ğ t p k b r uzun kem kt r. Üst ucunda top şekl ndek yapıya caput femor s den r ve kalça kem ğ ndek acetabulum denen çukur yapıya oturarak kalça eklem n yapmaktadır. Bu top şekl ndek yapıyı gövde le bağlayan obl k uzanan kısma boyun (collum femor s) den r. Boynun hemen alt tarafında gövden n başlangıç yer nde kasların yapıştığı çıkıntılar (trochanter major ve m nor) yer almaktadır (Res m 6).

Femur başı ve boynu arasında yaklaşık 125 derecel k b r açı bulunmaktadır, bu açıya collod af zer açı veya nkl nasyon açısı da denmekted r. Gel ş msel dönemde bu açı daha fazla ken yürümeye başlayıp vücut yükü b nd kçe açı azalarak normale gelmekted r. Cerebral pals g b deform tel çocuklarda yük b nmed ğ

ç n bu açı daha fazla derecelerde kalırken (coxa valga), normalden daha fazla yük b nen çocuklarda se bu açı normalden daha az olmaktadır (coxa vara). Bu durumlarda alt ekstrem tede d z l m bozuklukları oluşmaktadır.

Kem ğ n gövdes nde y ne kasların yapıştığı uzunca ç zg ler (l nea aspera) yer almaktadır. Alt uçta se d z eklem n oluşturan kond ller (condylus med al s ve lateral s) yer almaktadır. Ve bu kond ller arasında çapraz bağların yer aldığı çukur (fossa ntercondylar s), kond ller n üst tara a b rleşt ğ bölgede d z kapağı kem ğ n n (patella) oturduğu fac es patellar s eklem yüzey yer almaktadır. Arka yüzde se d z arkası çukuru olarak b l nen fac es popl tea, l nea aspera’yı oluşturan ç zg ler tarafından sınırlandırılmaktadır.

Res m 5: Pelv s (kalça kem ğ , kuyruk sokumu kem kler ve femur-önden görünüş).

b.D z kapağı kem ğ (patella): Vücudumuzun en büyük sesamo d (susamsı) kem ğ d r. Üögen şekl nded r, tepes aşağıda, tabanı yukarıdadır. İk eklem yüzü vardır; lateral eklem yüzü daha gen şt r, dolayısıyla patella sürekl laterale kayma eğ l m nded r. Uyluk ön bölgede yer alan quadr ceps kası tendonu ç ne oturur ve bu kasın şlev n artırır, daha az enerj le daha fazla ş yapmasını sağlar. Bacağın kolayca ekstans yona gelmes n sağlayan b r moment kolu sağlamaktadır.

Bacak Kem kler (Res m 7)

Res m 6: Femur (uyluk kem ğ ) önden ve arkadan görünüş.

a. Kaval kem ğ (os t b a): Bacağın ç tarafında kalın ve büyük olan kem kt r. Proks malde daha kalın ve kaba, d stalde se daha nced r. Üst uçta uyluk kem ğ n n kond ller n n oturduğu ve d z eklem n oluşturduğu kond l yapıları (condylus med al s ve lateral s) vardır. Bu kond l yapılarının arasında pürtüklü b r alan bulunur (em nent a nterconylar s) ve bu alanın ön ve arka tarafına çapraz bağlar (l g.

cruc atum anter us-ön çapraz bağ, l g. cruc atum poster us-arka çapraz bağ) yapışmaktadır. Ayrıca bu kond l yapılarının ç ne ‘’C’’ şekl ndek kıkırdak men sküs yapıları oturmaktadır. Kaval kem ğ n n ön tarafında ve üst uca yakın çıkıntılı pürtüklü b r alan vardır (tuberos tas t b a). Bu alana uyluk çn bölges nde yer alan quadr ceps kası yapışmaktadır. Özell kle genç kadın atletlerde (özell kle basketbol g b zıplamalı sporlarda) buraya yapışan kasın çekme kuvvet le aşırı kullanıma bağlı nflamasyon hal ve sonrasında beslenememeye bağlı nekroz (çürüme) görüleb l r. Buna Os-Good Schlatter hastalığı denmekted r. Kaval kem ğ n n arka bölges nde bacak arka grup kaslardan soleus kasının yapıştığı b r ç zg (l nea muscul sole ) bulunur. Üst uç dış tara a kamış kem ğ (f bula) le eklem yapan b r çent k bulunur.

Alt uca baktığımızda ayak b leğ eklem n oluşturan alt eklem yüzünü (fac es art cular s nfer or) görüyoruz. Y ne dış tara a f bula le eklem yapan yğzey yer almaktadır. Alt uç ç tara a b r çıkıntı yapı (malleolus med al s) bulunur.

Res m 7: Alt ekstrem te kem kler .

Bu yapı ayak b leğ n n ç tarafında el m zle palpe edeb ld ğ m z (dokunarak bakab ld ğ m z) b r kem k çıkıntıdır. Alt uç, f bula alt ucu le beraber alttak ayak b leğ kem ğ olan talus le eklemleşmekted r.

Özell kle büyüme çağındak çocuklarda t b a üst uç bölges nde ağrılar olab l r.

b. Kamış kem ğ (os f bula): Bacakta dış tara a yer alan daha nce, vücut yükünün taşınmasında rolü olmayan b r kem kt r. Hem üst uçta hem de alt uçta ç tara a yer alan kaval kem ğ le eklem yapar. Alt uç daha kaba ve büyüktür ve ayak b leğ n n dış tarafında el m zle palpe edeb ld ğ m z b r bölged r (malleolus lateral s). Alt uç yan malleolus lateral s de alttak ayak b leğ kem ğ olan aşık kem ğ (talus) le eklem yapmaktadır.

Ayak Kem kler (Res m 8)

Vücut yükünü taşımanın yanında, dengede kalarak hareket etmem z sağlayan ayakta; b yomekan k açıdan deal b r skelet vardır. El m zde olduğu g b ayağımızda da ayak b lek kem kler (ossa tars ), ayak tarak kem kler (ossa metatars ) ve ayak parmak kem kler (phalanges-falankslar) bulunmaktadır. Ayağın kem k skelet ne baktığımızda yanlardan bakıldığında hem ç tara a hem de dış tara a kemer olduğunu (arcus long tud nal s med al s ve lateral s) ve karşıdan baktığımızda da enlemes ne b r kemer n de olduğunu (arcus transversus) görmektey z. Bu b yomekan k tasarım le yere bastığımızda özell kle I. tarak kem ğ başı, V. tarak kem ğ başı ve topuk kem ğ üzer nde basınç noktaları oluşturarak sank b r tr pod (üç ayak) üstünde duruyormuş g b dengede dururuz.

Res m 8: Ayak kem kler

Ayak b leğ kem kler ne baktığımızda bacak kem kler (t b a ve f bula) le eklemleşen talus (eklem kem ğ ) özell kle vücut yükünü ayağa aktaran öneml b r kem kt r. Bu kem ğe herhang b r kas yapışmamaktadır.

Özell kle der n duyu l fler n n (propr yoseps yon) yoğunlukla olduğu bağların çokça yapıştığı b r kem kt r.

Talus’un hemen altında onunla eklemleşen ve ayaktak basınç noktalarından b r olan topuk kem ğ

(calcaneus), vücudumuzun en kuvvetl tendonu olan aş l tendonunun yapışma yer d r ayrıca. Bu k kem ğ n hemen ön tarafında os nav culare (sandal kem k), os cubo deum (küb k kem k) ve 3 adet os cune forme (kamamsı kem k) yer almaktadır.

Ayak b leğ kem kler n n ön tarafında yer alan 5 adet tarak kem ğ (ossa metatars ) bulunmaktadır. Eldek g b başparmak tarafında yer alan tarak kem ğ I numara ve sırasıyla küçük parmak tarafındak tarak kem ğ V olarak numaralandırılır. Eldek g b ayak tarak kem kler de (ossa metatars ) m nyatür uzun kem k sınıfındadır. Özell kle I ve V numaralı tarak kem kler başları; topuk kem ğ le beraber yere temas eden yüzeyler arasındadır.

Ayak parmak kem kler se (phalanges) başparmakta 2 adet (phalanx prox mal s ve d stal s) ve d ğer parmaklarda se 3 adet (phalanx prox mal s, med a ve d stal s) bulunmaktadır. Toplamda 1 ayakta 14 adet parmak kem ğ bulunmaktadır.