Akciğerler (pulmones)

Solunum s stem n n en öneml yapısıdır. Sağ ve sol olmak üzere k taned r (Res m 9). Göğüs boşluğu ç nde bulunurlar. Sağ akc ğer yet şk nlerde ortalama 600 gram ken, sol akc ğer se ortalama 550 gramdır.

Sağlıklı b r akc ğer açık pembe renkl olup haf f, yumuşak ve elast k b r yapıdadır. Normalde her zaman b r m ktar hava çerd ğ nden dolayı suya bırakıldığı zaman batmaz.

D yafragmanın sağ kubbes karac ğerden dolayı daha yüksekte yerleş r (Res m 9). Sağ akc ğer d yafragmanın sağ kubbes le komşu olduğu ç n boyu daha kısadır (yaklaşık 2,5 cm).

Her b r akc ğer n b r tabanı (bas s pulmon s) ve b r tepes (apex pulmon s) bulunur (Res m 9). Üç kenarı (margo anter or=ön kenar; margo poster or=arka kenar ve margo nfer or= alt kenar) bulunan her b r akc ğer n, dört yüzü (fac es costal s= kaburgalara bakan yüzü; fac es med ast nal s=akc ğerler n orta hatta b rb rler ne bakan yüzü; fac es nterlobar s= loblarının b rb rler ne bakan yüzü ve fac es d aphragmat ca=

d afragmaya bakan yüzü) vardır.

Akc ğerler n tepes (apex pulmon s) yuvarlak olup boyun köküne doğru uzanır ve köprücük kem ğ n n yaklaşık 2,5 cm yukarısında yerleş r. Tabanı (bas s pumon s) se konkav olup d afragma üzer ne oturur.

Res m 9: Akc ğerler

Akc ğerler n kaburgalara bakan yüzü (fac es costal s) akc ğerler n en gen ş olan yüzüdür. Konveks ve pürüzsüzdür. Üzer nde kaburgaların z vardır. Akc ğerler n orta hatta b rb rler ne bakan yüzünün (fac es med ast nal s) orta kısmında üçgen şekl nde b r alan (h lum pulmon s) bulunur. Burada akc ğere g ren ve çıkan yapılar (rad x pulmon s) vardır. Akc ğer n bu yüzünde bazı organların z bulunur. Her k akc ğerde en büyük z kalbe a tt r.

Er şk nlerde hava kesec kler (alveol) sayısı yaklaşık olarak 300 m lyondur. Yen doğanda se hava kesec kler (alveol) sayısı yaklaşık olarak 24 m lyon olarak bulunur. Alveol sayısı, sek z-on yaşına kadar hızlı b r şek lde artar. Bu yaşlardan sonra yen alveol oluşum hızı öneml ölçüde azalır. Bu dönemde alveollerde yapısal gel şme ön plandadır. Akc ğerler n yüzey alanı se er şk n döneme kadar 21 kat artar.

Akc ğer n lobları

Akc ğer f ssura den len yarıklar le loblara ayrılır. Sağ akc ğer k adet yarık le üç loba ayrılırken, sol akc ğer b r adet yarık le k loba ayrılır (Res m 9).

Sağ akc ğer; b r tanes obl k/eğ k (f ssura obl qua) ve b r tanes en ne (f ssura hor zontal s) olmak üzere k adet yarık le üst lob (lobus super or), orta lob (lobus med us) ve alt lob (lobus nfer or) olarak üç loba bölünür.

Sol akc ğerde se sadece obl k/eğ k (f ssura obl qua) yarık vardır. Bu yarık le sol akc ğer üst lob (lobus super or) ve alt lob (lobus nfer or) olarak k loba bölünür.

Akc ğer n segmentler

Yapısal ve fonks yonel olarak akc ğerler n bağımsız her b r b r m ne akc ğer segment den r. Her segment n kend ne a t damar ve s n rler vardır. Akc ğerler n anatom k, fonks yonel ve cerrah ün tes n oluşturan segmentler gerekt ğ nde çıkarılab l r. Sağ akc ğerde genell kle 10 tane segment bulunurken, sol akc ğerde se genell kle 8 veya 9 segment bulunur.

Akciğerlerin damar ve sinirleri: Akc ğerler n kend s n besleyen damarları le fonks yonel özell kte olan damarları bulunur. Kend s n besleyen damarlar bronş yal arterler sm n alır (arter ae bronch ales). Sağ akc ğerde b r tane bronş yal arter bulunurken, sol akc ğerde 2 tane bulunur. Venler de arterler le aynı

s ml d r ve genell kle her b r akc ğerde 2 taned r.

Fonks yonel özell kte olan damarları pulmoner arterler (arter ae pulmonales) sm n alır. Kalpten oks jen oranı düşük olan kan bu arterler le akc ğere gel r (her akc ğerde b r adet). Akc ğerlerde oks jen oranı yükselt len/tem zlenen kan pulmoner venler (venae pulmonales) le kalbe get r l r (her b r akc ğerde k adet). Pulmoner arter n atar damar olmasına rağmen, toplardamar görev gördüğüne ve pulmoner ven n toplar damar olmasına rağmen atar damar şlev gördüğüne d kkat ed n z.

Akc ğer örten zar (pleura)

Akc ğerler, k tabakalı b r zar le örtülüdür. Sağ ve sol akc ğerler bu zarın çer s nde ve b rb rler nden ayrı olarak bulunurlar. Bu k zarın çte olanı (pleura v sceral s) akc ğerler n dokusuna sıkıca tutunur (Res m 10). Dışta olanı (pleura par etal s) se göğüs duvarı le d afragmanın üst yüzününün büyük kısmını örter. İç

Res m 10: Plevra, küçülmüş ve normal akc ğer

Akciğeri örten zarın (pleura) damar ve sinirleri: Dışta olan zar (pleura par etal s) aorta’dan ve göğüs ön duvarında seyreden b r damar (arter a thorac ca nterna) le onun dallarından beslen r.

Dışta olan zarın s n rler , kaburgalar arasında bulunan s n rlerden (nerv ntercostales) ve fren k s n rden (nervus phren cus) gel r. Bu zarın lenf kaburgalar arası lenf düğümler ne (nod ntercostales), göğüs kem ğ n n yan tarafında bulunan lenf düğümler ne (nod parasternales), üst d afragmat k lenf düğümler ne (nod phren c super ores) ve akc ğerler n orta hatta b rb rler ne bakan yüzünün arka grup lenf düğümler ne (nod med ast nales poster ores) g der.

İçte olan zarın beslenmes , venler (toplar damarları) s n rler ve lenf bulunduğu bölgedek akc ğerler le aynıdır.

4.5. Mediastinum (Akciğerlerin Arasında Kalan Orta Hattaki Boşluk)

Her k akc ğer n b rb rler ne bakan yüzler n örten plevraların arasındak kalan boşluk/bölge med ast num sm n alır. Med ast num; yukarıda, üst göğüs kafes açıklığı (apertura thorac s super or), aşağıda d afragma, önde göğüs kem ğ (sternum), arkada tüm göğüs omurları (vertebrae thorac s),

yanlarda se akc ğerler örten med ast nal plevralar le sınırlıdır.

Med ast num, önde göğüs kem ğ n n açılandığı yer (angulus stern ) le arkada IV. göğüs omurunun alt kenarı arasından geçen en ne/yatay b r düzlem le üst ve alt olarak (med ast num super us ve nfer us)

k ye ayrılır.

Alt med asten se ön, orta ve arka olmak üzere (med ast num anter us, med us ve poster us) kend ç nde üç bölüme ayrılır.

Üst mediastende bulunan bazı öneml yapılar şunlardır: Aorta’nın kemer yaptığı kısım (arcus aortae) ve ondan çıkan dallar, üst ana toplar damarı oluşturan yapılar (vena brach ocephal ca) ve üst ana toplar damarın üst yarısı, X. kafa ç s n r (nervus vagus), yemek borusu (oesophagus), soluk borusu (trachea).

Ön mediastende bulunan bazı öneml yapılar şunlardır: T müs (özell kle çocuklarda).

Orta mediastende bulunan bazı öneml yapılar şunlardır: Kalp ve onu saran zarı (per card um), aorta’nın başlangıç kısmı (aorta ascendens), üst ana toplar damarın alt yarısı (vena cava super or), soluk borusunun çatallandığı yer (b furcat o trachea), ana bronşlar.

Arka mediastende bulunan bazı öneml yapılar şunlardır: Aorta’nın nen kısmı (aorta descendens), X. kafa ç s n r (nervus vagus), yemek borusu (oesophagus).

Bölüm Özeti

Solunum s stem n n temel görevler n , üst ve alt solunum yolları olarak k grupta ncelend ğ n , solunum s stem n n elemanlarının hang ler olduğunu, yabancı b r c s m yutulduğunda hang akc ğere g tmes n n

Başaklar AC, ed tör. (1996). Langman’s Med kal Embr yoloj . Yed nc baskı, Ankara,TR: Palme yayıncılık Drake RL, Vogl AW, M thcell AWM. (2020). Gray’s Anatomy for Students. 4th ed. Canada: Elsev er Köylü H. (2014). Tıbb F zyoloj -Kl n k Anlatımlı, İstanbul, TR: Nobel Tıp k tabevler

Moore KL, Dalley AF. (2006). Cl n cally Or ented Anatomy. 5th ed. Balt more, USA: L pp ncott W ll ams &

W lk ns

Moore KL, Persaud TVN, Torch a MG. (2016). The Develop ng Human Cl n cally Or ented Embryology. 10th ed.

Ph ladelph a: Elsev er, Inc.

Ozan H. (2014). Ozan Anatom , Ankara, TR: Kl n syen Tıp K tabevler

Sancak B, Cumhur M. (2002). Fonks yonel Anatom Baş-Boyun ve İç Organlar. 2. Baskı, Ankara, TR: ODTÜ Gel şt rme Vakfı Yayıncılık ve İlet ş m A.Ş. METU PRESS

Schoenwolf GC, Bleyl SB, Brauer PK, Franc s-West PH. (2015). Larsen's Human Embryology. F h ed.

Ph ladelph a: Church ll L v ngstone Elsev er Inc.

Standr ng S, ed tor. (2016). Gray’s Anatomy The Anatom cal Bas s of Cl n cal Pract ce. 41st ed. London, UK:

Elsev er

Toprak M, Akkın SM. (1993). Genel Anatom Term noloj s ve Kullanım Özell kler . İstanbul, TR: İ.Ü. Basımev ve F lm Merkez

Vagas E, Akgül AG. (2009). Resp ratory System Phys ology and the D erences n Ch ldren. Toraks Derg s , pp.77-83.

Yeğen BÇ, ed tör. (2011). Guyton ve Hall Tıbb F zyoloj . 12. baskı, İstanbul, TR: Nobel Tıp K tabevler

Yıldırım M. (2004). Topograf k Anatom . 2. Baskı, İstanbul, TR: Nobel Tıp K tabevler ;

Ünite Soruları