Anket Formunun Hazırlanması ve Ölçekler

Anket formu hazırlanırken alanında uzman üç akademisyen (Yönetim Organizasyon alanında öğretim üyesi) ile görüşülmüş ve oluşturulan model, hipotezler ve ölçek soruları hakkında uzman görüşlerinden faydalanılmıştır. Çalışmanın sağlık sektörü çalışanları olan hemşireler üzerinde uygulanacak olması sebebiyle Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümünden üç hocaya, bir kamu hastanesi hemşiresine, bir özel hastane hemşiresine hazırlanan anket gösterilmiş ve görüşleri ve eleştirileri alınmıştır. Tüm bu görüşmelerden sonra çalışma için pilot çalışmalar gerçekleştirilmiştir.

Bu araştırma da kullanılan anket formu 5 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde demografik özellikler, ikinci bölümde işyeri nezaketsizliği ölçeği soruları, üçüncü bölümde bilgi paylaşma tutumu ölçeği soruları, dördüncü bölümde etik iklim algısı ölçeği soruları ve son bölümde iş doyumu, işten ayrılma niyeti ve işgören performansını içeren iş çıktıları soruları yer almaktadır.

A. Demografik Değişkenler: Çalışmada demografik değişkenler olarak cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim durumu, çalıştığı bölüm, pozisyon, çalıştığı kurum, çalışma şekli, işyerindeki çalışma süresi ve mesleki deneyim süreleri katılımcılara sorulmuştır.

Demografik özellikler hazırlanırken Sağlık Bilimler Fakültesi Hemşirelik Bölümü hocalarından ve devlet ve özel hastanelerde görev yapan hemşirelerden yardım alınmıştır.

B. İşyeri Nezaketsizliği Ölçeği: Çalışmada kullanılmak üzere Guidroz ve

arkadaşlarının (2010) geliştirdiği geçerliliği ve güvenirliliği test edilmiş ‘‘Nursing

Inciviliy Scale’’ (NIS), Türkçe ismiyle ‘‘Hemşirelikte Nezaketsizlik Ölçeği’’

kullanılmıştır. Söz konusu ölçeğin dört boyutu ve 31 maddesi çalışma için uyarlanmıştır. Ölçeğin ülkemizdeki geçerlilik ve güvenirliliği ve Türkçe uyarlaması Özmen (2018) tarafından yapılmıştır. Ölçek boyutları ‘‘diğer hemşirelerden görülen nezaketsizlik’’ (8 soru), ‘‘amir veya yöneticilerden görülen nezaketsizlik’’ (6 soru), ‘‘doktorlardan görülen nezaketsizlik’’(7 soru) ve ‘‘hasta ve hasta yakınlarından görülen nezaketsizlik’’ (10

136 soru)’tir. Ölçek orijinal ölçeğe bağlı kalınarak 5’li likert tipi ölçek kullanılarak hazırlanmıştır (1= Hiçbir zaman, 2=Nadiren, 3= Bazen, 4= Çoğu zaman, 5=Nerdeyse

herzaman). Ölçekte ters kodlanan ifade bulunmamaktadır. Ölçeğin Guidroz vd., (2010)

tarafından yapılan geçerlik güvenilirlik çalışmasında cronbach alfa değerleri 0,81- 0,94 arasında bulunmuştur. Özmen (2018) tarafından yapılan yapılan geçerlik güvenilirlik çalışmasında cronbach alfa değeri ise 0,94 olarak tespit edilmiştir.

C. Bilgi Paylaşma Tutumu Ölçeği: Çalışmada kullanılmak üzere Bock ve Kim

(2001)’in geliştirdiği 5 maddeden oluşan ‘’Bilgi Paylaşma Tutumu Ölçeği’’ (Attitude

toward Knowledge Sharing) kullanılmıştır. Ölçek soruları, orijinal dilinden tez yazarı

tarafından Türkçe ‘ye çevrilmiştir. Dil geçerliliği açısından yapılan çevirinin içeriği ve anlaşılırlık düzeyi konuyla ilgili uzmanlar tarafından değerlendirilmiş ve gerekli düzeltmeler yapılmıştır.Ölçeğin geçerlilik ve güvenirlilik çalışmaları yapılmıştır (Bock ve Kim, 2001; Bock vd., 2005). Ölçek 5’li likert tipi ölçüm düzeyindedir. Ölçek sorularına verilecek ifadeler 1= Asla, 2=Neredeyse Hiç, 3= Bazen, 4= Çoğu zaman,

5=Daimaşeklinde düzenlenmiştir. Bock vd. (2005) ölçeği Fishbein ve Ajzen (1975)’in

çalışmalarından oluşturmuşlardır. Ölçek tek boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin ikinci maddesi (Bilgilerimi diğer çalışma arkadaşlarıyla paylaşmanın zarar verici olduğunu

düşünüyorum.) olumsuz ifade içerdiği için model uyumunun sağlanabilmesi adına ters

kodlama yapılmıştır. Ölçeğin cronba alfa katsayısı yazarlar tarafından 2001 yılındaki çalışmalarında 0,87, 2005 yılındaki çalışmalarında ise 0,91 olarak hesaplanmıştır.

D. Etik İklim Algısı Ölçeği: Orijinal teoride etik iklim, çok boyutlu bir kavram

olarak ele alınmıştır. Victor ve Cullen (1988) yaptıkları çalışmada örgütlerde 9 farklı iklim tipinin olduğunu söylemişlerdir. Martin ve Cullen (2006) ise bu boyutları beşe indirmiştir. Ancak etik iklim teorisine ilişkin yapılan araştırmalarda kavramın farklı yönlerinin anlaşılmasına da odaklanılmıştır. Araştırma sonucunda Schwepker (2001), Arnaud ve Schminke (2007) ve Mayer (2014) gibi yazarlar etik iklimi Victor ve Cullen’nın aksine tek bir yapı olarak görmüşlerdir. Çalışmada da etik iklim algısı tek boyutlu olarak ele alınmıştır (Victor ve Cullen, 1988; Schwepker, 2001; Cullen vd., 2003; Martin ve Cullen, 2006; Arnaud ve Schminke, 2007; Babin vd., 2000; Mayer, 2014; Pagliaro, 2018).

137 Çalışmada kullanılmak üzere Schwepker (2001) tarafından geliştirilen ‘‘Etik

İklim Ölçeği (Ethical Climate)’’ kullanılmıştır. Schwepker (2001) söz konusu ölçeği

Qualls ve Puto (1989)’nun ölçeğini temel alarak geliştirmiştir. Ölçeğin geçerlilik ve güvenirlilik çalışması Schwepker vd., (1997) tarafından yapılmıştır. Ölçeğin Biçer (2005) tarafından Türkçe’ye uyarlanan hali kullanılmıştır. Ölçek 8 maddeden ve tek boyuttan oluşmaktadır.Ölçek 5’li likert tipi ölçüm düzeyindedir. Ölçek sorularına verilecek ifadeler 1= Asla Katılmıyorum, 2=Katılmıyorum , 3= Ne katılıyorum ne katılmıyorum,

4= Katılıyorum, 5=Kesinlikle Katılıyorum şeklinde düzenlenmiştir.Ölçeğin cronba alfa

katsayısı Schwepker (2001) tarafından 0,89, Biçer tarafından 0, 88 olarak hesaplanmıştır.

E. İş Çıktıları Ölçekleri

Çalışmamız da iş çıktıları olarak iş doyumu, işten ayrılma niyeti ve işgören performansı kavramları ele alınmış ve bu kavramlarla ilgili çalışmanın amacına uygun ölçekler kullanılmıştır.

- İş Doyumu Ölçeği: Çalışmada kullanılmak üzere Brayfield ve Rothe (1951)

tarafından geliştirilen ‘‘İş Doyumu Ölçeği (Index of Job Satisfaction)’’ kullanılmıştır.Ölçek, Yoon ve Thye (2002) tarafından yapılan çalışmalar ile kısaltılmıştır. Ölçeğin Türkçe geçerlilik ve güvenirlilik çalışması Dönmez (2014)tarafından yapılmıştır. Ölçek 5 maddeden ve tek boyuttan oluşmaktadır.Ölçek 5’li likert tipi ölçüm düzeyindedir. Ölçek sorularına verilecek ifadeler 1= Asla Katılmıyorum, 2=Katılmıyorum, 3= Ne

katılıyorum ne katılmıyorum, 4= Katılıyorum, 5=Kesinlikle Katılıyorum şeklinde

düzenlenmiştir. Ölçeğin beşinci maddesi (İşime karşı ilgimi kaybediyorum.)olumsuz ifade içerdiği için model uyumunun sağlanabilmesi adına ters kodlama yapılmıştır. Ölçeğin cronba alfa katsayısı yazarlar tarafından 0,70, 0,76, ve 0,84 olarak hesaplanmıştır (Yoon ve Thye, 2002: 106).

-İşten Ayrılma Niyeti Ölçeği: Çalışmada kullanılmaküzere Cammann vd., (1979)

geliştirdikleri “Michigan Örgütsel Değerlendirme Soru Formu”nda (The Michigan

Organizational Assessment Questionnaire),yer alan 3 maddeden oluşan‘‘İşten Ayrılma Niyeti Ölçeği kullanılmıştır. Ölçeğin Türkçe uyarlaması ve güvenirlilik çalışması Yapıcı

(2008) tarafından gerçekleştirilmiştir. Ölçek tek boyuttan oluşmaktadır.Ölçekte ters kodlanan ifade bulunmamaktadır. Ölçek 5’li likert tipi ölçüm düzeyindedir. Ölçek

138 sorularına verilecek ifadeler 1= Asla Katılmıyorum, 2=Katılmıyorum , 3= Ne katılıyorum

Ne Katılmıyorum, 4= Katılıyorum, 5=Kesinlikle Katılıyorum şeklinde

düzenlenmiştir.Ölçeğin cronba alfa katsayısı Yapıcı (2008) tarafından 0,88 olarak hesaplanmıştır.

-İşgören Performansı Ölçeği: Çalışmada kullanılmak üzere Staples vd.

(1999)’nin geliştirdiği, Rego ve Cunha (2008) tarafından kısaltılırak yeniden düzenlediği‘’Kişisel Beyana Dayalı Bireysel Performans Ölçeği (Self-Reported

Individual Performance Scale)’’ kullanılmıştır. Ölçeğin Türkçe uyarlaması ve geçerlilik

ve güvenirlik analizleri Dönmez (2014) tarafından gerçekleştirilmiştir. Ölçek 4 maddeden ve tek boyuttan oluşmaktadır.Ölçekte ters kodlanan ifade bulunmamaktadır. Ölçek 5’li likert tipi ölçüm düzeyindedir. Ölçek sorularına verilecek ifadeler 1= Asla Katılmıyorum,

2=Katılmıyorum , 3= Ne katılıyorum Ne Katılmıyorum, 4= Katılıyorum, 5=Kesinlikle Katılıyorum şeklinde düzenlenmiştir. Ölçeğin Rego ve Cunha (2008) tarafından test

edilen cronba alfakatsayısı 0,86, ölçeğin Dönmez (2014) tarafından test edilen cronba alfa katsayısı 0,91 olarak hesaplanmıştır.