Anibal Troilo stili orkestrasyon: Danzarin örneği

Şekil 5.20 : Danzarin Analiz Şeması (Ver. Troilo)

° ¢ { ° ¢ { ™™ ™™ ™™ Melodik Ögeler Kontrşan Ana Temalar f f Alleg roq = 126 mf p mf mf f q =112 mp p Meno mosso poco accel. Più mosso( q = 120) r it. 17 p p ( q = 92) mf f f p mf gliss. g liss. ‘ “ 1. rall. Alleg roq = 126 c c c &b b Bnds. ? Pn. & > > ? & > (Con 8 vb.) b b ” “ Pn. ? Pn. + Cb .- . -. Pn. & . .^ g liss. # 7 7 7 7 6 DANZARIN DANZARIN - 1 C Julian Plaza &b b b b &b b Soli Str. U , , b b Str. + Bnds. Röp.: Soli Str. Str. + Bnds. > - . -> . , .^ # & # ? > > > # > > > > > > -Pn. Pn. ? > & . gliss. . Bnds. B & Str. > Vlc. + Vln. > & # Str. + Bnds. .^.^.^.^ .^ .^^. ^. ^. .^ .^.^ ^. .^ .^ .. >. > > > . . Tutti .. > . > . > . > Soli Bnds. U m - -... >....>. . >....>. . >.... Solo Pn. > Ÿ ? -3 3 A ‰ œ œ œ œ # #œ œ œ œ œ œ n n œ œŒ ≈ œ™ œ#œ œ œ œ #œ œ œ n ˙ n Œ œ œ œœ œ œœ œ ˙ œœœœœœn#œ œœœœœnœ#œ œœœœœœœœœœœœnœ#œ œ œ Œ Ó Œ œbœnœœnœ œœ j‰ œ œ ˙ ‰ œ j œ ‰ œ j œ œ œ œ œ # œ œ ˙ ˙ Ó ‰ œœ jœ j œ œœw œ j œ œ jœ j œœœ w œ œœ œ J œ œœ ˙™ œ ˙™ œ œ™ œ j ˙ Œ œœ œ J œ œœw œ œœ œ J œœœ w œ J œ œ J œbœœ ‰ œ nœ œ™ nœ J œbœ ‰ œœœ™ bœ J œœ ‰ œœ ˙ œœ Œ #˙˙ ˙ ˙ # œœœœ ˙ ˙ ˙˙ # ˙ ˙ œœ ˙ ˙ n œœ#œœœœœœ J‰ ≈œ Rœ œ Œ ‰≈ œ r œ œ ‰ œ j œ œ œ j œ œ œ ™™ ™ œ J‰Œ Œ œœœnœb˙ ˙ œ ˙ b˙ ˙ b˙ w œ Œ ˙ ˙ b˙˙ ˙ ˙ n bb˙˙ ˙ ˙™™ œ œœ œ n n œ œ Œ œnœœ#œ œ bœnœ œ œnœnœ#œ œ bœ nœ J œ ##œœœœœ ‰ œ n J‰ œ n J‰#œ J œbœ ‰nœ J ‰ œ ##œœœœœ œ n œ œœ ‰ œœ œœ#œœ ≈ œ#œœœœ œ œœ J œ œœ# œœ œ™nœ J œbœœœœœ™ œ J œœœœ#œœ#œœnœœœœ#œœ™œbnœ‰ ‰ œ œ œ œœ œœœœ œ J‰‰ œ J œœœœœ J‰‰ œ J œœœœ‰œ J ‰œ J œ j ‰Œ Ó ˙ ˙ œ™œœ ˙ œœœœ#œœ#˙œœœœœn œ œ œ œ # # nœœœ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ ‰ œ j

138

Şekil 5.20’de görüldüğü üzere; Danzarin tangosu, Troilo versiyonunda C teması ile başlamaktadır. Parçanın devamına göre daha yavaş bir tempoda fermata ile başlayan kesit, M2 modelindeki sade eşlik ile birlikte adeta serbest gibidir. Bu serbestlik aynı zamanda kesite bir giriş (intro) havası vermektedir. Buna benzer bir anlayış, Troilo’nun diğer düzenlemelerinde de görülmektedir. Parça içerisinden bir başka kesit (Örn; Danzarin), ya da direkt parçanın A teması (Örn; Nostalgico) bir giriş (intro) kesiti havasında sunulur.

Öte yandan kimi zaman, orijinal basımda olmadığı halde versiyona eklenmiş olan geçiş, episod niteliğinde bazı ölçülere rastlanması da Troilo orkestrasyonunda görülebilecek özelliklerden biridir. Danzarin örneğinde de birinci kesitin tekrarından sonra gelen ikinci dolap, orijinal basımda olmayıp Troilo versiyonunda eklenmiş, gelecek olan C temasını duyuran, dört ölçülük bir geçiş episodudur.

Giriş melodisindeki renk, yaylıların orta-alt ses bölgesindeki koyu rengidir, ancak çokseslendirmeli bir doku ile duyulurlar. Temanın ikinci kısmında yine yaylılar, bu kez daha geniş bir doku ile tiz ses bölgesine çıkarlar ve onlara bandoneonlar da eklenir. Ancak bu durum aynı kesitin tekrarında değişir. Orkestrasyonda küçük de olsa bir değişiklik yapılarak aynı kesit bu kez saf yaylılar rengi ile duyurulmuştur. Bu kez öncesinde gelen kesit farklı bir renkte (solo viyolonsel) olduğundan bu yaylı grubu rengi yine bir kontrast yaratmaktadır.

Giriş kesitindeki birincil melodi bandoneonlar ve piyano eşliğinde duyulmaktadır. Piyano, cümleciğin ikinci yarısında kırık akor ve arpejlerle bir arka plan oluşturmaktadır. Uzunluğu itibariyle bir melodik etki yaratıyor olsa da kırık akorlardan ve arpejlerden oluşan bu yapı melodideki uzun seslerin aralarını doldurduğundan işleme olarak kabul edilmektedir. Piyanodan elde edilen bu arp benzeri etki, 60 ve 67. ölçülerde de duyulmakta ve Troilo stilinde piyano kullanımının tipik tınılarından birini oluşturmaktadır.

Temanın tekrarında tempo yükselmiş ve M4 eşlik ile parça bir dinamizm kazanmıştır. Buradaki melodi, her ne kadar bağlı olarak çalınıyor olsa da alt yapıdaki dinamik eşlik ve melodinin eş tartımlarla çalınıyor olması, daha önceki orkestralarda sözü edilmiş olan bağlı melodi anlayışına göre farklılık göstermektedir. Elbette bu durum, melodinin kendisinden de kaynaklanmaktadır. Kısa notalar her ne kadar marcato çalınsa da, melodideki uzun notalar yine melodinin bağlı karakterdeymiş gibi algılanmasına sebep olur. Her ne kadar bir sonraki tema net bir şekilde ritmik

140

karakterde olsa da, Troilo stilinde –temaların yapısı da etkili olmakla birlikte– ritmik-bağlı melodi ayrımı, diğer stillere göre daha az önem arz etmektedir.

14. ölçüdeki piyano ve kontrbasın bas yürüyüşü, tam olarak bir melodik özellik gösteriyor olmasa da icrada oldukça öne çıkartıldığından bir bas kontrşanı olarak nitelendirilmiştir. Cümle sonunda piyanodaki glissando ise Troilo’daki karakteristik piyano geçiş jestlerinden birisidir.

B temasına gelindiğinde, ana melodiyi yaylılar ve bandoneonların yürüttüğü görülmektedir. Burada yine piyanonun kontrtempo olarak yaptığı figüratif ögeler ve sonundaki tekrarlı figür, ana melodinin altında bir kontrşan etkisi oluşturmaktadır. Yine aynı tema içerisindeki hızlanma, yavaşlama ve duraklamalar, tempo değişiminin göstergeleridir. Bandoneon grubunun çaldığı melodiye karşılık yaylılar (orta-alt ses bölgesinde) unison olarak bir kontrşan yürütürler. Aynı temanın hemen arkasından gelen tekrarında yaylılar grubu yerini iki sesli olarak viyolonsel ve viyola soliye bırakmıştır. Bu da tekrar eden bir temanın aynı orkestral renk kullanılsa bile ton farkına yer vererek monotonluktan çıkarılmasına bir örnek teşkil eder.

Arkasından inici glissando ile başlayan piyano solo, Troilo stilinde tipik olarak yer aldığı üzere orta-alt ses bölgesinde ve tek sesli olarak başlar. Daha sonra gittikçe tizleşen solo yine inici bir glissando ile sona erer ve yerini bandoneonlar ve yaylıların oluşturduğu renge bırakır. Daha sonra solo piyanonun çaldığı tema bu kez yaylılara bandoneonun sol elinin eklendiği bir renk ile tekrar eder. Bu esnada piyano 3-3-2 tartımsal kurgusu içerisinde tekrarlı notalardan oluşan diğer temayı çalmaktadır. Orijinal basımda her iki tema da yer aldığından birini birincil melodi olarak nitelendirmek doğru olmaz. Ancak bu esnada yine kontrbas ve piyanonun birlikte yürüttükleri bas partisi öne çıkarak bir kontrşan oluşturmaktadır.

Daha sonra gelen tema ise bu kez yaylıların pizzicato rengi ile duyurulmaktadır. Bu esnada bandoneonlar blok akor, piyano ise tiz bölgede kırık akor ile armoniyi duyurmaktadır. Piyanodan elde edilen bu renk çelesta benzeri bir renktir. Ardından gelen kadans için ise bandoneon ve pizzicato yaylılar işlev değiştirirler. Böylelikle 16 ölçülük bir tema içerisinde ana melodinin dört kez renk ve ton değiştirdiği görülmektedir. Benzer şekilde ikincil melodiler ve eşlik işlevleri için de değişken bir orkestrasyon kullanılması Troilo stilindeki orkestrasyon zenginliğine bir örnektir.

141

Parçanın devamında viyolonsel solonun bir kez ana melodi, bir kez de kontrşan olarak duyulduğu görülmektedir. Toplamda ana melodilerde piyano, viyolonsel ve bandoneon M.I. olmak üzere üç solo yer almaktadır.

Parçayı finale taşıyan, temanın son tekrarındaki ana melodi için geniş bir dokuda yaylılar ve bandoneonlar rengi tercih edilmiştir. Oldukça yoğun olan bu ses renginin alt yapısını yalnızca piyano ve kontrbas oluşturuyor olmasına rağmen, piyanonun bu kesitteki dolgun kullanımı Troilo orkestrasının ses hacmine yaptığı katkı itibariyle önemlidir. Öncelikle, kontrbas ile birlikte arrastre ile senkop eşlik modeli, oldukça güçlü bir şekilde ritmik alt yapıyı oluşturmaktadır. Aynı zamanda bir ölçü içerisindeki bu modelde piyanonun en alt oktavından üst oktavlara kadar geniş ses alanı kullanılmış ve ana melodinin üstte geniş bir sonorite ile kullanılan rengine, alt yapıda oldukça geniş bir zemin oluşturulmuştur. Bu kesit, dolgun orkestra rengi itibariyle “senfonik tango” olarak nitelendirilen Troilo stilinin orkestral rengini özetlemektedir. Parçanın sonundaki varyasyon benzeri pasaj için ise bandoneonlar ve yaylılar rengi tercih edilmiştir.