• Sonuç bulunamadı

Avrupa ülkelerindeki kamu güvenliği örgütlenmesinin bir diğer modeli toplumdan çıkan Anglosakson polis modelidir. Bu sistem İngiltere’ de doğmuş, daha sonra Amerika ve Kanada’ yı etkilemiştir (Yılmaz, 2004:14). İngilizler, Fransızlar gibi kendi polis sistemlerini kendileri geliştirmiş, başka bir ülkeden örnek almamış ve etkisinde kalmamıştır (Kaptı, 2004: 60). Bu model Fransa’ dan farklı olarak milli ve merkezi bir yapıda olmayıp, yerel ve ademi merkeziyetçidir “decentralized” (Bozkurt, 1999: 16). İngilizlerin Fransa’ da uygulanan polisiye hizmetlere bakışları olumsuzdu. Kurumların ve bağımsızlıklarının üstünlüğüne inanan İngilizler, toplumdaki polis rolünü halkı alçaklığa iten bir olgu olarak görmekteydiler (Gleızal, Domenach and Yournes, 2000: 77, 78) Polisin merkezi idareye bağlı olması kişisel hakları ve özgürlükleri zedeleyebileceği düşünülmüş, yönetim ve denetimi mahalli idareler ve merkezi idare arasında dengeli bir şekilde paylaşılmıştır (Yılmaz, 1994: 23).

İngiliz polis sistemi daha liberal ve halka daha yakın bir politika izlemektedir. Polisin hemen hemen hiçbir yönetsel sorumluluğu yoktur. Kendi organizasyon ve örgütsel inisiyatifinden kaynaklanan sosyal hizmet yükü vardır (Yılmaz, 2004: 15). Vatandaşın günlük yaşantısına, bireysel özgürlüklerine müdahale hususunda polisin otoritesi sınırlandırılmıştır. Kamu düzenini korumak ve bu doğrultuda geniş yetki kullanmak daha çok suçların önlenmesine odaklanmıştır (Yılmaz, 2004: 17).

İngiltere’ de 1750’ li yıllarda yargıçlar ve bucak güvenlik görevlileri polisiye hizmetlikleri yapmaktaydı. 1820’ li yıllarda birleşik polis kuvvetleri içişleri bakanlığına bağlı olarak oluşturulur (Gleızal, Domenach and Yournes, 2000: 80-83). Fakat pratikte İçişleri Bakanlığının belirli bir özelliğe sahip Londra metropoliten polisi haricinde yaptırımı söz konusu değildir. Londra Metropolitan polisi doğrudan bakanlığa bağlıdır (Yılmaz, 1994: 24). Diğer kentlerdeki polisten farklı olarak biraz daha ayrıcalıklı ve bağımsızdır. Fosdick, Londra polisinin bu ayrıcalığının nedenini, Londra’ nın siyasi, ekonomik ve kültürel öneminden kaynaklandığını vurgulamaktadır. Başlangıcından beri Londra da kraliyet merkezi ve devlet kurumları bulunmaktadır. Ayrıca şehrin kozmopolit yapısından dolayı polis güçlerinin yerel yönetimlerce idare edilmesi yetersiz kalabilir. Merkezi idarenin söz sahibi olması gerekmektedir (Fodsick, 1915: 20). Emniyet Genel Müdürlüğü bulunmadığından Metropolitan Polisi, ulusal polisin genel karargah merkezidir (Kaptı, 2004: 70).

Bugün İngiltere ve Galler’ de toplam 43 eyalet vardır ve hepsinin başında bir Emniyet Müdürü bulunur. Polis yetkilerini Galler ve İngiltere dışında, Kuzey İrlanda ‘da kullanamaz. İrlanda kamu güvenliği örgütlenmesi İngiltere’den farklı olarak merkezi bir yapıya sahiptir (Kratz and Semerak, 1985: 55). Diğer 43 eyalette bakanlık sadece mahalli polis otoriteleri tarafından atanan emniyet müdürlerine onay verebilir veya görevinde başarılı olamayanları görevinden alabilir. Bunun haricinde emniyet müdürünün çalışmaları hakkında kimse işine karışamaz, denetleyemez ve emir veremez. Mahalli polis komite üyelerinin üçte ikisi secimle gelen belediye meclis üyelerinden üçte biri mahkeme tarafından atanan sulh hakiminden oluşmaktadır (Yılmaz, 1994: 24).

İngiltere’ de ayrıca 16 yaşını geçmiş polis öğrencileri ve eskiden aktif polislik yapmış memurlardan oluşan gönüllü yardımcı polis kuruluşu vardır. Genellikle

toplantılar, spor müsabakaları, trafiğin düzenlenmesi, tek kişilik polis devriyelerine eşlik edilmesi gibi hizmetlere yardımcı olurlar (Kratz and Semerak, 1985: 56). Görüldüğü gibi özel güvenlik sisteminden farklı olarak halkın güvenlik hizmetlerine katılımı bu sistemle sağlanmaktadır.

2.2.2. Amerika Birleşik Devletleri

19.yy başlarında Kuzey Amerika da, İngiltere’den kopyalanan “sheriff” ve “constable” sistemi güvenliği sağlamaktayken, güney kısımlarda ise köleleri kontrol altında tutan atlı muhafız sistemi uygulanmaktaydı. Ayrıca paralı bekçiler de kullanılıyordu. 1830’ lu yıllarda doğu sahillerine yakın devletlerde Londra polis sistemine benzer bir teşkilatlanma kuruldu. 1844 New York, 1854 Philadelphia, 1855 Boston gibi eyaletlerde yerel polis çekirdeği oluşturuldu. Bugünkü Federal Araştırma Bürosu olan FBI “Federal Bureau of İnvestigation” temeli ise 1890’ lı yıllarda ortaya çıkan şehirlerarası suç şebekesiyle mücadele etmek amacıyla 1908 yılında atıldı (Gleizal, Domenach and Yournes, 2000: 80-83). Amerikan polis sistemi İngiltere’den esinlenerek kurulmuş ve yerel bir girişim olarak ortaya çıkmıştır.

Ülkede en çok adı gecen ve her yerde görev yapabilen “FBI” federal güvenlik örgütlenmesidir. Adalet bakanlığına bağlı olarak federal olaylarla ilgilenir ve cumhuriyet başsavcısının emrinde hareket eder. Sosyal hakları yine federal hükümetçe düzenlenmektedir. Eyalet güvenlik örgütü olan eyalet polisi ise secimle gelen valinin emrinde görev yapar ve genellikle otoyol trafiğinden sorumludur. Mahalli polisçe yardım istenmedikçe suç araştırma ve kovuşturma yetkisi yoktur.

Diğer bir güvenlik örgütü ise mahalli teşkilatlanma olan Büyükşehir Polisi (metropolitan polis) ve ilçe, kasaba polisidir. Şehir polisi emniyet müdürüne bağlıdır. Emniyet müdürü secimle gelen belediye başkanı tarafından atandığı için mahalli bir yapısı vardır, federal hükümetle veya valiyle hiçbir şekilde ilişkisi yoktur. Amerikan polis sisteminin büyük bir çoğunluğunu mahalli güvenlik örgütü oluşturmaktadır. Suçların önlenmesinden suçların araştırılması, suç delillerinin elde edilmesi, suçluların yakalanması, dedektiflik hizmetleri ve federal polisle ilişkilere kadar bir çok hizmeti yürütürler. İlçe polisi örgütlenmesi ise kasabada görevli polis memurlarından en kıdemli

olanları arasından secimle iş başına gelen ilçe polis şerifidir. Genellikle kırsal alanlardaki güvenlikten sorumludurlar. Adli ve idari görevleri her eyalette farklı farklı düzenlenmiştir.

Ülkenin federal yapısından dolayı eyaletlere ve yerel yönetimlere önem verilmiştir. Bunun sonucu olarak bir çok polis örgütlerinin oluşumuna ve farklı polis metotlarının uygulanmasına neden olmuştur. Aynı anda toplum polisliğinin yanı sıra şehir merkezlerinde sıfır tolerans polislik anlayışını yansıtan sert uygulamalar da mevcuttur (Yılmaz, 2004: 17). Polislik hizmetleri federal güvenlik örgütü, eyalet güvenlik örgütü ve mahalli güvenlik örgütü olmak üzere üçlü bir yapıya sahiptir.