Anayasa Mahkemesi’nin Kararı

Anayasa Mahkemesi, Yargıtay Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya’nın, AK Parti’nin laiklik karşıtı eylemlerin odağı haline geldiği iddiasıyla 14 Mart 2008 tarihinde açtığı, Türkiye'nin gündemine aylardır damgasını vuran davayı 30 Temmuz 2008 günü karara bağlamıştır. AK Parti Kapatma Davası, açıldıktan sonra rekor süreyle 139 günde ve üç günlük karar oturumlarının sonunda tamamlanmıştır. Mahkeme’nin en hızlı karar verdiği dava sonrasında parti kapatılmamış, hazine yardımının yarısının kesilmesine karar verilmiştir.

Temelli Kapatılma İsteminin Oylanmasında 6 üye kabul oyu kullanmıştır. (Osman Alifeyyaz Paksüt, Fulya Kantarcıoğlu, Şevket Apalak, Zehra Ayla Perktaş, Mehmet Erten, Necmi Özler) Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç ve 4 üye (Sacit Adalı, Serruh Kaleli, Ahmet Akyalçın, Serdar Özgüldür) red oyu kullanmış, nitelikli çoğunluk sağlanamadığı için istem reddedilmiştir. Hazine Yardımının Kesilmesi Hakkında Oylamasında ise 10 üye kabul oyu kullanırken Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç red oyu kullanmış, partinin hazine yardımının 1/2 oranında kesilmesi kararına varılmıştır. (http://tr.wikipedia.org/wiki/AKP_Kapatma)

Haşim Kılıç, Anayasa Mahkemesi'nin 3 gündür süren görüşmelerinin ardından davayla ilgili kararı açıklamış ve şunları söylemiştir;

(...)“Ben bu sonucun çok iyi tahlil edileceğine, değerlendirileceğine, analiz edileceğine ve ilgili siyasi partinin buradan alması gereken mesajı alacağı temennisinde bulunmak istiyorum. Burada kapatma kararı çıkmamıştır Anayasa'daki bu sayıyı yani 7 sayısını tutturamamış olmasından dolayı kapatma kararı çıkmamıştır ama bu kararın sonucunda bu partiye bir ihtar kararı çıkmıştır, ciddi bir ihtar kararı çıkmıştır. Bu sonucun değerlendirileceğini ve gereğinin de yapılacağını umut ediyorum, tahmin ediyorum.”(...) (31.07.2008 tarihli Hürriyet Gazetesi)

Anayasa Mahkemesi üyelerinin çoğunluğunun AKP'nin "laiklik karşıtı eylemlerin odağı olduğu" şeklinde görüş birliğine karar vermesine karşın, partiyi kapatmaması 2001 yılında Bülent Ecevit Başbakanlığındaki 57. Hükümet döneminde Anayasa'da yapılan düzenlemesiyle mümkün olmuştur (www.sabah.com.tr 31.07.2008).

Uluslararası ajanslar ve medya kuruluşları, Anayasa Mahkemesi’nin kararını dünyaya anında duyurmuştur. İngiliz Reuters ve Amerikan AP ajansları, kararı flaş haber olarak abonelerine bildirirken, Fransız Basın Ajansı AFP de acil koduyla duyurmuş, AFP, haberinde, İslami kökenli iktidar partisinin (AKP) kıl payı kapatılmaktan kurtulduğunu yazmıştır. BBC’nin Arapça internet sitesi, manşet haberine, ‘Anayasa Mahkemesi, iktidar partisine para cezası verdi’ başlığını kullanmış. CNN’nin Arapça sitesinde ise “Türk mahkemesi, AKP’nin kapatılmasını reddetti, ancak ciddi olarak uyardı” (31.07.2008 tarihli Milliyet Gazetesi) ifadesini manşetine başlık yapmıştır.

Başbakan Erdoğan Anayasa Mahkemesi'nin kararını AK Parti genel merkezinde yaptığı konuşma ile değerlendirmiştir.

Başbakan konuşmasında önemli mesajlar vermiştir: (www.hurriyet.com.tr 30.07.2008)

(...)"Hiç bir zaman laiklik karşıtı hareketlerin odağı olmayan Ak Parti bundan sonra da Cumhuriyetimizin temellerini korumaya devam edecektir." Kazanan siyasi, sosyal ve ekonomik istikrarımız olacaktır. Kazanan milletimiz ve memleketimiz olacaktır. Türkiye'nin bir daha böyle bir ortama sürüklenmemesi için siyasiler başta olmak üzere herkese, her kesime, her kuruma sorumluluklar düşmektedir. Biz AK Parti olarak bu sorumlulukla hareket etmeye devam edeceğiz.” “Türkiye'nin yolu bellidir. Bu yol Atatürk'ün sözünü ettiği çağdaş uygarlık yoludur. AB yolundan bizi kimse döndüremez.”(...)

Karar AK Parti cephesinde sevinçle karşılanmış, karar tüm kesimlerde olumlu karşılanırken muhalefet cephesi kararı “AK Parti laikliğe karşı odak olmuştur” olarak değerlendirmiştir.

Karara tepkiler şöyle olmuştur;

Köksal Toptan TBMM Başkanı: Bu karar oh dedirten bir karar.

Devlet Bahçeli MHP Lideri: Karardan memnuniyet duyduk. AKP bu süreçten ders çıkarmalı

Deniz Baykal CHP Lideri: 10 üye AKP’nin laikliğe karşı odak olduğunu tespit etti. Bu çok ciddi bir krizdir. Anayasa Mahkemesi krizi çözmemiş, krizi ortaya koymuş, krizi tespit etmiştir.

Olli Rehn AB: "Reformlar kaldığı yerden devam etmeli"

Mesut Yılmaz Eski Başbakan: AKP için kurtuluş nedeni. Başkanın yaptığı açıklamaya göre ara çözüm aramışlar.

Ertuğrul Günay Kültür ve Turizm Bakanı: Birlik ve beraberlik içinde olmamız gereken bir dönemdeyiz. Karar, demokrasi için sağlıklı bir gelişme. Mustafa Said Yazıcıoğlu Devlet Bakanı: Sağduyulu bir karar çıktı.

Recep Akdağ Sağlık Bakanı: Türk demokrasisine hayırlı olsun

Fevzi İşbaşaran AK Parti Elazığ Milletvekili: Karşı görüşte olan kişilerin görüşlerini de göz ardı edemeyiz.

Vahit Erdem AK Parti Kırıkkale Milletvekili: Endişe duyan kişilere bir açıklama yapıp bunu uygulamalarımızda da göstermemiz gerekiyor.

Zeki Sezer DSP Genel Başkanı: Anayasa Mahkemesi Ak Parti'nin “laikliğe karşı fiillerin odağı haline geldiği tespitini yaptı.

Murat Yalçıntaş / İTO Yönetim Kurulu Başkanı: Bu kararla birlikte Türkiye'de siyasi istikrarsızlık sona ermiştir. (www.hurriyet.com.tr 30.07.2008) Sabih Kanadoğlu: "Bu karar bir ihtardır"

Yekta Güngör Özden Eski Anayasa Mahkemesi Başkanı: Azınlığın dediği oldu. AK Parti'nin kapatılmasını gerektiren eylemlerin olduğu açıktır.

Prof. Dr. Ergun Özbudun Anayasa hukukçusu: Devlet yardımının kesilmesi kararı, AK Parti'nin Anayasa'ya aykırı faaliyetlerin odağı olduğunu gösteriyor. (www.tumgazeteler.com.tr 31.07.2008)

Anayasa Mahkemesi’nin kararını gazeteler şu başlıklarla duyurmuştur; (www.byegm.gov.tr 31.07.2008)

HÜRRİYET: “Kapatma Yok Ağır İhtar Var… Uzlaşma Çağrısı” “Başbakan Erdoğan: Sorumlu Olmalıyız”

ZAMAN: “Kapatmaya Ret” Başkan Kılıç’tan Önemli Mesajlar” TÜRKİYE: “Herkes Rahatladı” ABD: AK Parti İle Çalışmaya Devam” SABAH: “Erdoğan’dan İlk Mesaj: Herkesi Kucaklayacağız” “Piyasa Çoştu…Dünya Memnun”

MİLLİYET: “Kapatma Yok Ciddi İhtar Var” “Borsa Kararı Önceden Verdi” Erdoğan: Tüm Toplumu Kucaklamayı Sürdüreceğiz”

CUMHURİYET: “AKP’ye Para Cezası” “Karar Alkışla Karşılandı” RADİKAL: “Türkiye Oh Dedi” “Erdoğan: Doğru Neyse Yapmaya Devam Edeceğiz”

VATAN: “Kapatma Yok Uyarı Sert” “Erdoğan: Sorumlulukla Devam Edeceğiz”

Yeni Şafak: “Türkiye Kazandı”

AKŞAM: “Karar 6’ya 5 Çıktı, AKP 1 Oy Farkla Kurtuldu” BUGÜN: “İstikrara Devam”

STAR: “Türkiye Kazandı” “Anayasa Değişmeli” POSTA: “Ciddi Bir İhtar”

VAKİT: “Anayasa Mahkemesi Kararı… Kötünün İyisi”

Davanın karara bağlanmasının ardından gelen tepkilerin CHP ve DSP hariç olumlu yönde olduğu söylenebilir. Karar hukukçuları böldüğü kararın, ara yol bulma formülü ile karara bağlandığı yolunda görüşlerin ağırlık kazandığı ifade edilebilir. Medyanın ise kararı olumlu karşıladığı manşetlerden anlaşılmakta iktidara yakın medya kuruluşları olumlu ve sevinçle karşılandığı izlemi doğuran başlıklar atarken, diğer medya kuruluşları olumlu tavrın yanı sıra kararın AK Parti için ihtar içerdiğini de vurguladıkları söylenebilir.

Anayasa Mahkemesi, AK Parti’nin kapatılması istemiyle ilgili açılan davada aldığı kararın gerekçesini 24 Ekim 2008 günü açıklamıştır.

Partinin laikliğe aykırı eylemlerin odağı haline geldiğine ancak bu eylemlerin kapatmayı gerektirmediğini hükmeden Anayasa Mahkemesi’nin laiklikle ilgili kırmızıçizgileri vurgulanmıştır. AKP’nin ağırlıklı olarak türban, imam hatipler ve Kuran kursları ile ilgili eylemleri nedeniyle odak haline geldiği belirtilmiştir. Kararda, sorunların toplumda ayrışma ve gerginliklere yol açacak düzeyde siyasetin temel sorunu haline dönüştürüldüğü ifade edilmiştir. Kararda, AKP’nin kapatılmaktan AB reformları, kadınlara yönelik pozitif ayrımcılığı anayasal hakka dönüştürmesi ve üniversitelerdeki türban yasağının kaldırılmasına yönelik anayasa değişikliğinin iptalinden sonra iktidar gücünü bu konuda eylem yapılması yönünde kullanmamasının kurtardığı vurgulanmıştır. (www.milliyet.com.tr 24.10.2008)

Anayasa Mahkemesi, AKP'ye verilen hazine yardımının yarısının kesilmesi cezasını 30 eyleme dayandırmıştır. Bu eylemlerin başında, türbanı üniversitelerde serbest hale getiren anayasa değişikliği geldi. İşte diğer 30 delilden Erdoğan'ın sözlerine dayananlardan bazıları şöyle: 2004'te Oxford Üniversitesi'nde yaptığı konuşmadaki "İslam ile laikliği yan yana tanım olarak getirmek yanlış olur. Kişiler laik olmaz" sözleri. "Kızlarım başlarını örttükleri için Türkiye'de okuyamadı. Biz ailece bu konunun mağduruyuz" sözleri. “İspanya gezisi sırasında söylediği, "Velev ki (türbanı) bir siyasi simge olarak taktığını düşünün. Bir siyasi simge olarak takmayı da suç kabul edebilir misiniz?". (www.sabah.com.tr 25.10.2008)

Anayasa Mahkemesi`nin gerekçeli kararında, aralarında, eski TBMM Başkanı Bülent Arınç, Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik, Cüneyd Zapsu ve bazı milletvekillerinin de bulunduğu partililerin `odak` kabul edilen eylemleri de sıralanmıştır. (www.tumgazeteler.com 25.10.2008)

2.4. AK Parti Kapatılma Davasının Kronolojisi

14 Mart 2008 Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya, “Laikliğe aykırı fiillerin odağı haline geldiği” iddiasıyla AK Parti'nin kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.

17 Mart 2008 AK Parti'nin kapatılması istemiyle açılan dava sürecinin resmen başladı.

18 Mart 2008 İddianame mahkeme üyelerine verildi. Raportör olarak Doç. Dr. Osman Can görevlendirildi.

29 Mart 2008 Raportör dosya ile ilgili analizini tamamladı.

31 Mart 2008 İddianamede herhangi bir eksiklik tespit edilmedi ve dava kabul edilip AK Parti'ye gönderildi.

7 Nisan 2008 AKP Yürütme Kurulu mahkeme sürecinin nasıl yürütüleceği konusunda kanaatlerini ve savunma stratejisi belirledi.

30 Nisan 2008 AK Parti ön savunmasını Anayasa Mahkemesi’ne sundu. 16 Haziran 2008 AK Parti esas savunmasını Anayasa Mahkemesi’ne sundu. 1 Temmuz 2008 Abdurrahman Yalçınkaya, Anayasa Mahkemesi'nde sözlü açıklamada bulundu. Sözlü açıklamasında iddianamedeki görüşlerini tekrarlayan Yalçınkaya, AK Parti’nin kapatılmasını ve 71 kişiye siyasi yasak getirilmesini istedi

3 Temmuz 2008 AK Parti Anayasa Mahkemesi'nde sözlü savunmasını yaptı 16 Temmuz 2008 Anayasa Mahkemesi raportörü Osman Can dava ile ilgili raporunu mahkemeye sundu.

22 Temmuz 2008 Anayasa Mahkemesi, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) kapatılması istemiyle açılan davayı 28 Temmuz günü esastan görüşmeye başlayacağını açıkladı.

28 Temmuz 2008 Bugün görüşülmeye başlanacak dava ile ilgili ilginç bir dış gelişme: İzmir’den Ali Sezer’in yaptığı "AKP kapatılmasın" başvurusunu işleme koyan AİHM davaya öncelikli olarak bakacak. Sezer’in avukatı, Başkan Kılıç, Başkanvekili Paksüt, üyeler Kaleli ve Özgüldür için reddi hakim talebinde bulunacak.