Akademik ve Dil Becerileri Eğitim Programının Uygulanması

Ön testler araştırmacı tarafından uygulandıktan sonra, 20 Şubat 2013 – 16 Nisan 2013 tarihleri arasında deney gruplarının kendi öğretmenleri tarafından deney grubunu oluşturan çocuklara “Akademik ve Dil Becerileri Eğitim Programı” uygulanmıştır. Eğitim programı uygulamaları 8 hafta boyunca haftada beş gün ve bir günde ortalama

30 dakika olacak şekilde gerçekleştirilmiştir. Bu süre zarfında kontrol grubunda yer alan çocuklar ise günlük eğitim programlarına devam etmişlerdir.

Uygulama öncesi, ebeveynlere eğitim programının içeriği, eğitim programının etkili olabilmesi için çocuklarının özellikle belirtilen gün ve saatlerde okula gelişlerinin aksatılmamasının önemi konusunda kısa bir bilgi notu gönderilmiştir.

Akademik ve Dil Becerileri Eğitim Programı uygulanmaya başlanmadan önce, araştırmacı tarafından deney grubunda yer alan öğretmenlere; uygulanacak olan Akademik ve Dil Becerileri Eğitim Programı’nın özellikleri, amaç ve kazanımları, amaçlara ulaşabilmek için ne gibi durumlar yaratılacağı, çocuklarla nasıl iletişim kurulacağı, bu iletişimin nasıl bir fiziki ortam içinde, hangi uyarıcılarla gerçekleşeceği, hangi yöntem ve tekniklerin kullanılacağı ile ilgili detaylı bir bilgi verilmiştir.

Eğitim uygulamaları çocukların eğitim gördükleri kendi sınıflarında gerçekleştirilmiştir. Ayrıca her gün için uygulanması planlanan etkinlik araştırmacı tarafından bir gün önceden deney grubundaki öğretmenlere anlatılmış ve araştırmacının gözleminde öğretmenler etkinlikle ilgili ön deneme yapmışlardır. Deneme çalışması yapılan etkinlik bir gün sonra, öğretmenler tarafından deney grubuna uygulanmıştır.

Öğretmenler, deney grubundaki çocuklara uygulayacağı Akademik ve Dil Becerileri Eğitim Programı’ndaki etkinlikten önce eğitim ortamını her etkinlik için uygun bir şekilde düzenlemiştir. Uygulama için gerekli masa ve sandalyeler ya da minderler uygun oturma pozisyonunda düzenlenmiş veya etkinliğe göre kenara çekilerek boş bir alan oluşturulmuştur. Daha önceden çocuk sayısı kadar hazırlanmış materyaller ise araştırmacı tarafından sınıfa getirilmiştir. Aynı gün içerisinde sabah ve öğleden sonra eğitim alan iki sınıfa Akademik ve Dil Becerileri Eğitim Programı ayrı ayrı uygulanmıştır. Eğitim programı saatine öğretmenlerle birlikte karar verilmiştir. Eğitim programı hafta içi beş gün sabah grubunda 10.30’da, öğleden sonra grubunda 14.00’da uygulanmıştır.

Ayrıca deney grubunda uygulanan yöntemler, kullanılan teknikler ve materyaller hiçbir şekilde kontrol grubunda kullanılmamıştır. Araştırmacı, deney ve kontrol grubu

etkinliklerini herhangi bir müdahalede bulunmaksızın gözlemlemiş ve deney grubunda Akademik ve Dil Becerileri Eğitim Programı kapsamındaki etkinlikleri kamera ile kayıt etmiştir.

Çocuklara, uygulamadan önce sekiz hafta boyunca haftanın her günü kendi öğretmenleri ile birlikte araştırmacının hazırladığı etkinliklerin yapılacağı ve oyunlar oynanacağı şeklinde bilgi verilmiştir. Çocuklara bu etkinlikler uygulanırken araştırmacı tarafından kamera kaydı yapılacağı açıklanmıştır. Akademik ve Dil Becerileri Eğitim Programı’na katılan çocukların etkinliklere katılımını belirlemek için yoklama listesi tutulmuştur. Etkinlik öncesi, değişiklikleri fark etmeleri için öğretmen tarafından çocukların dikkatleri çekilmiştir. Çocuklara o günkü etkinlik hakkında bilgi verilmiş, kendilerinden beklenen açık bir dille anlatılmıştır. Etkinlikle ilgili yönerge tüm gruba söylendikten sonra anlaşılmayan durumlar çocuklara tek tek yeniden açıklanmıştır.

Uygulamalara sınıfta bulunan tüm çocukların katılımları sağlanmıştır. Gerektiğinde, etkinlikler bireysel, küçük ve büyük gruplar halinde uygulanmıştır. Küçük grupların oluşturulmasında farklı gruplama yöntemleri, etkinliği başlatacak çocukların seçilmesinde de farklı seçme yöntemleri kullanılmıştır.

Her etkinliğin sonunda, çocukların etkinliklerden elde ettikleri kazanımlardan yeni çıkarımlara ulaşmalarını sağlamak için etkinliğin içeriği ile ilgili betimleyici ve kazanımlara yönelik, çocukların duygu ve düşüncelerini ifade edebilecekleri duyuşsal ve yaşamla ilişkili sorular sorularak değerlendirme yapılmıştır. Değerlendirme yapılırken her çocuğun söz alması, duygu ve düşüncelerini ifade etmesi için çocuklara yeterli süre verilmesine dikkat edilmiştir.

Dil ve okuma yazmaya hazırlıkla ilgili etkinliklerde çocukların dikkat, algı, bellek, problem çözme ve muhakeme becerilerini kullanabilecekleri, nesneleri ve olayları sınıflandırma, sınıflandırılmış nesnelerle ilgili kuralı bulma ve kurala bağlı olarak verilen nesneyi doğru kategoriye yerleştirme, verilen özellikleri karşılaştırma ve çıkarımda bulunma, verilen özelliklerine bağlı olarak istenilen kavramı bulma, iki durum arasında neden-sonuç ilişkisi kurma, algıladıklarını hatırlayabilme, oluş sırasına göre anlatılan bir öykü ile ilgili resimleri bulma, kavram ve sözcüklerin anlamını bilme

ve cümle içinde kullanma, akıl yürütmeye yönelik sohbet, tekerleme, bilmece, öykü anlatma, dilbilgisi yapılarına uygun cümle kurma, anlama, ifade etme, ses bilgisi farkındalığı, okuma ve yazma farkındalığı gibi etkinliklere yer verilmiştir. Örnek olarak; çocukların öykü kitaplarının içeriklerini tahmin etmeleri, farklı öykü kitaplarına ait resimleri ayırmaları ve sıralamaları ile ilgili bir çalışmada; ilk önce çocuklarla birlikte bir tekerleme söylenmiştir. Tekerlemenin son mısrası söylenirken çocuklara iki ayrı öykü kitabı dağıtılmıştır. Örümceğin kitaplarının bunlar olduğu söylenmiş ve çocuklardan öykülerin resimlerine bakmaları ve öykülerde ne anlatılmış olabileceğini tahmin etmeleri istenmiştir. Çocuklar öykü kitaplarını inceledikten sonra, öykü kitapları çocuklardan alınmıştır. Öykü kitapları tek tek çocuklara gösterilmiş ve çocuklardan öykü kitaplarında nasıl bir öykünün yazılmış olabileceği ile ilgili fikir yürütmeleri istenerek beyin fırtınası yapmaları sağlanmıştır. Dağıtılan öykü kitaplarından biri birinci, diğeri ikinci olarak belirlenmiştir. Çocuklara sadece birinci öykü kitabı anlatılmış, ikinci öykü kitabı anlatılmamıştır. Daha sonra çocukların görebileceği bir panoya birinci ve ikinci öykü kitaplarına ait resimler karışık olarak sıralanmıştır. Öğretmen tarafından birinci öykü kitabı çocuklara gösterilmeden anlatılmıştır. Çocuklardan anlatılan öyküye ait resimleri, panodan göstermeleri istenmiştir. Eğer çocuklar birinci öyküye ait resimlerin tamamını gösteremez ise öğretmen tarafından birinci öykü tekrar çocuklara anlatılmıştır. Öyküye ait tüm resimler diğer resimlerin arasından seçilerek ayrıldıktan sonra panodaki başka bir yere karışık olarak sıralanmıştır. Çocuklara, birinci öykünün yeniden anlatılacağı ve öyküyü anlatırken öyküdeki olayları gösteren resimleri, öyküde geçtiği sırada olacak şekilde sıralamaları gerektiği belirtilmiştir. Birinci öykü yeniden anlatılmaya başlanmış ve öykü anlatılırken anlatılan bölüme ait resmin bulunması için her resmin anlatıldığı bölümde durulmuş ve “Anlattığım bölümü hangi resim gösteriyor?” sorusu sorularak resmin bulunması sağlanmıştır. Birinci öyküye ait tüm resimler sıralandıktan sonra “Anlattığım öykü kitabının kapağında nasıl bir resim vardı?” ve “Öykümüzün adı ne olabilir?” soruları sorulmuştur. Çocukların öykü kitabının üzerinde ne resmi olduğu ve öykünün adının ne olduğu ile ilgili tartışmalarından sonra öykü kitapları çocuklara gösterilmiş ve “Anlattığım öykü hangi kitapta yazıyor?” sorusu sorularak çocukların tahminleri alınmış ve kitap bulunmuştur. Daha sonra iki öykü kitabı kaldırılarak çocuklara daha önceden okunmuş olan diğer dört öykü kitabı, kapakları görülebilecek şekilde masaya yerleştirilmiştir. Çocuklara, “Benim masada gördüğünüz öykü kitaplarının içindeki

karakterlerden birisi olduğumu düşünün. Öykü kitaplarının kapaklarındaki resimlere dikkat ederek benim kim olduğumu bulabilmek için bana sadece ne, nerede, niçin, ne zaman, nasıl ve kim ile başlayan sorular sorabilirsiniz” açıklaması yapılmıştır. Örnek olarak; “Nerede yaşarsın? Ne yersin? Kiminle arkadaşsın?” gibi. Çocukların bu tür soruları sormasıyla birlikte öğretmenin hangi karakter olduğunu bulmalarına rehberlik edilmiştir. Çocukların ilgilerine göre öğretmen başka karakter olarak etkinliğin devam etmesini sağlamış ve etkinlik tamamlandıktan sonra çocuklara; “Anlatılan öyküye ait resimleri diğer öyküye ait resimlerin arasından nasıl ayırdınız?, Anlatılan öykünün adı neydi?, Anlatılan öykünün sonunda ne oldu?, Öykü karakterlerinin birbirine benzeyen yönleri neler?, Öykü karakterlerinin birbirinden farklı yönleri neler?, Öykü kitaplarındaki hangi karakter olmak isterdin? Neden? Okuduğun öyküleri günlük yaşamında nerelerde ve nasıl kullanıyorsun?” soruları sorularak etkinlik sonunda değerlendirme yapılmıştır.

Matematikle ilgili etkinliklerde ise, öncelikle 1–10 arasındaki rakamlar, daha sonra 10–20 arasındaki sayıları tanıma, gösterilen belli sayıdaki nesneyi doğru olarak sayma, söylenilen sayı kadar nesneyi gösterme, nesneleri miktarlarına göre karşılaştırma, nesnelerle basit toplama ve çıkarma işlemleri yapma, karşılaştırma, sınıflama ve ayırma, sıralama, model alma ve ilişkiler, geometri ve uzaysal mantık, ölçme, veri toplama ve analizi gibi bilişsel işlemlere yönelik etkinliklere yer verilmiştir. Örnek olarak; çocukların yarım halka şeklinde oturmaları sağlanmıştır. Öğretmen çocuklardan birini seçerek yanına çağırmış ve çocuklara “Sizce hangimiz daha ağırız?” sorusunu sormuştur. Çocukların tahminleri alındıktan sonra baskül tüm çocukların görebileceği uygun bir yere yerleştirilmiştir. Çocuklara baskül gösterilerek daha önce hiç kilolarının tartılıp tartılmadığı sorulmuş ve insan kilolarının tartıldığı bu alete ne ad verildiği ile ilgili çocuklarla sohbet edilmiştir. Önce öğretmen ve daha sonra çocuklar tartılarak ölçüm sonuçları belirlenmiştir. Hangisinin daha ağır olduğu belirlenerek tahminlerin neden doğru ve neden yanlış olduğu ile ilgili tartışılmıştır. Daha sonra ağırlık çizelgesi çocukların boylarına uygun bir yere asılmıştır. Sırayla çocuklar tartıldıktan sonra çocuklardan ilk önce kendi adlarının yazılı olduğu sütunu bulmaları istenmiştir. Daha sonra ağırlık çizelgesi üzerinde kendi adlarının bulunduğu sütunda ağırlıklarının yazılı olduğu sayının yanına boya kalemiyle küçük bir işaret koymaları istenmiştir. Tüm çocukların doğru yere işaret koyup koymadıkları kontrol edildikten

sonra çocuklardan boya kalemlerinden birini alarak kendi adlarının olduğu sütunda çizelgede işaret koydukları rakamdan altta kalan yeri boyamaları istenmiştir. Çocuklara hazırlanan bu şekle ağırlık grafiği denildiği açıklanmıştır. Oluşturulan grafikte aşağıdaki satırda çocukların adları kenardaki sütunda ise ağırlıkları belirten rakamlar olduğu açıklanmıştır. Grafiğin nasıl kullanıldığı anlatılarak grafiğe göre en az, en çok ve eşit kiloya sahip olan çocukların kim olduğu vb. grafik sonuçları ile ilgili tartışılmıştır. Etkinlik tamamlandıktan sonra çocuklara, “İnsanların ağırlıklarını ölçtüğümüz makineye ne ad veriyorduk? Sınıfımızdaki en ağır arkadaşlarınız kimler? Sınıfımızdaki en hafif arkadaşlarınız kimler? Sınıfınızda eşit ağırlıkta olan arkadaşlarınız kaç kilogram? Pazardan aldıklarımızı tarttığımız makinene ile bu aynı mı? Dünyadaki en ağır obje ne olabilir? Dünyadaki en hafif obje ne olabilir?” soruları sorularak çocuklarla birlikte etkinlik sonunda değerlendirme yapılmıştır.