Aile ĠĢletmelerinin Sahip Oldukları Avantajlar

Aile iĢletmelerinin karĢı karĢıya olduğu pek çok problem olmasına rağmen, aile iliĢkileri iyi yönetildiği takdirde, bu tür iĢletmeler aile iĢletmesi olmayan iĢletmelerin sahip olmadığı ve hiçbir zaman olamayacağı pek avantaja sahip olacaktır. Aile iĢletmelerinde iĢletmeye karĢı bireysel ilginin varlığı ve ailenin uzun dönemli yaĢamak konusundaki amaçlarının iĢletmeye de yansıtılması gibi oldukça önemli avantajlar ortaya çıkmaktadır. Aile onuru kimliği ve gelenekleri ile güçlendirilmiĢ olmak pek çok aile iĢletmesinde önemli bir baĢarı faktörüdür. Bunlar ayrıca aile iĢletmelerinin sahip oldukları diğer amaçlarında temelini oluĢturan unsurlardır. Aile iĢletmelerinin sahip olduğu temel avantajlar aĢağıdaki gibidir:

1.4.1.1. Kültür

Aile üyeleri yaĢamları boyunca ebeveynlerinden aile değerlerini öğrenmektedirler. Bir aile iĢletmesinde ise bu aile değerleri, örgütsel kültürün unsurlarına dönüĢmekte ve aile üyeleri bu değerlerden aile dıĢı üyelere nazaran çok daha fazla etkilenmektedirler.

Barney (1986) sürdürülebilir rekabet üstünlüğü sağlamanın yolunun taklit edilemez bir örgüt kültürü oluĢturmaktan geçtiğini belirtmektedir.³⁷ Dolayısı ile baĢarı odaklı değerlere sahip bir ailenin sahip olduğu aile iĢletmesinde, aile olmaktan kaynaklanan örgüt kültürü önemli bir rekabet üstünlüğü sağlayabilmektedir. Aile üyeleri kendilerini aile iĢletmeleri ile özdeĢleĢtirmekte ve rekabet üstünlüğünü artırmaya yarayacak bir aile-iĢletme ağının ortaya çıkmasını sağlamaktadırlar.

Her iĢletme amaçlarını ve yeteneklerini sağlamlaĢtırmaya yönelik bir takım değerlerin ve mitlerin olması için çaba göstermektedir. Eğer iĢletmede aile yönetimi geleneği var ise o zaman bu değerler ve mitlerin daha güçlendiği görülmektedir. ĠĢletmenin kuruluĢundan itibaren rehberlik eden temel prensipler, aileden gelen bir yöneticinin Ģirketin geçmiĢi ile içinde bulunduğu zaman arasında bağlantı kurmak konusundaki çabaları sayesinde geçerliliğini kaybetmemektedir. Ayrıca aile iĢletmelerinde, aileden gelen yöneticiler Ģirketlerindeki büyük çaplı operasyonel değiĢiklikler sırasında bile Ģirketin temel değerlerinin ve mevcut dayanıĢma ortamının zarar görmemesi için çaba göstermektedirler.

37 Jay B. Barney. “Organizational Culture: Can It Be a Source of Sustained Competitive Advantage?”, Academy of Management Review, Jul86, Vol. 11 No. 3, pp. 656-665.

1.4.1.2. KiĢisel Olarak Kendini ĠĢletmeye Adamak

Bazı aile iĢletmelerinde ailenin iĢletme ile olan etkileĢimi zaman zaman finansal açıdan zayıflığa neden olmakla beraber, çoğunlukla aile ile olan etkileĢim bu tür iĢletmelerde finansal gücün en önemli kaynağı olarak ortaya çıkmaktadır. Pek çok aile iĢletmesinde aile geleneği olarak hisselerin minimum düzeyde bölünmesine dikkat edilmekte ve aile kendini iĢe adamaya devam etmektedir. Bunun yanında zor zamanlarda ailenin onurunu korumak ve sadakatsizlik yapmamak adına aile tüm varlığını iĢletme için harcayabilmektedir.

Ailenin kimliği ve onurunun zaman zaman yasal sorumlulukların bile ötesine geçtiği görülmektedir. Örneğin pek çok aile iĢletmesinde, iflastan sonraki borçlar sırf bu nedenle ödenmekte ya da finansal açıdan sıkıntılı zamanlarda aile, çalıĢanlarının maaĢlarını kendi cebinden ödemektedir. Aile, iĢletmeye yönetsel anlamda da destek vermektedir. Örneğin ailenin sahip olduğu baĢka bir iĢletme, zor zamanlarda sıkıntıda bulunan iĢletmeye destek olabilmektedir.

1.4.1.3. Ailenin Sahip Olduğu Ġtibar ve TanınmıĢlık Düzeyi

Ailenin sahip olduğu itibar ve tanınmıĢlık düzeyi, iĢletmenin sadece toplumsal anlamda kabul edilmesi açısından fayda sağlamaz aynı zamanda iĢletmenin faaliyetleri üzerinde de doğrudan ve önemli bir etkide bulunarak, iĢletmeye zaman ve para tasarrufu sağlar.

Ailenin itibarı, özellikle güven telkin edilmesi gereken iĢlerde önem arz etmektedir.

Örneğin dolandırıcılık ihtimalinin fazla, yasal korumaların ise yetersiz olduğu durumlarda iĢ anlaĢmaları yaparken iĢletmenin sahibi olan ailenin itibarı önem kazanmaktadır. Aile itibarı, baĢka türlü gerçekleĢmesi mümkün olmayan önemli iĢ anlaĢmaları ve bağlantılarının kurulmasına olanak sağlamaktadır. Belirli bir unvana sahip, güvenilir ve saygın bir aile adı, iĢletmenin kredi sağlamasından, hammadde teminine ve pazarlama faaliyetlerine kadar birçok alanda kolaylıklar yaratabilmektedir.

1.4.1.4. Güven ve ÇalıĢanların Bağlılığının Yüksek Olması

Aile iĢletmelerinde ailenin rolü sadece itibar kazandırmak ve kamuoyunda olumlu imaj yaratmakla sınırlı değildir. Aile iĢletmesi sahipleri iĢletmelerini uzun dönemde ayakta tutmaya istekli oldukları için yönetici ve çalıĢanlarını da uzun dönemli düĢünmek adına

motive ederler. Aile iĢletmelerinde örf-adet-ahlâk-vefa duygularına daha çok önem verilmektedir. Bu tür bir sorumluluğa sahip aile üyeleri, aile dıĢı yöneticilere ve çalıĢanlarına, iĢletme için ne denli önemli olduklarını hissettirmektedirler. Dolayısı ile bu tür iĢletmelerde çalıĢanlara daha çok güven verilmektedir ve herhangi bir krizde çalıĢanların iĢten çıkarılması en son baĢvurulan yöntem olarak görülmektedir.

Ayrıca özellikle küçük iĢletmelerde aile yönetimi, iĢletmede üst kademelerde yüksek devir hızından kaçınırlar ve iĢletmenin rekabet yeteneğinin devam etmesinin buna bağlı olduğunu düĢünürler. Üst kademe yöneticilerinin iĢten ayrılması durumunda, rakip iĢletmelerde çalıĢmaya baĢlamaları sonucu kendi iĢletmeleri açısından riskli bir durumun ortaya çıkması ihtimalinin de yüksek olduğunun farkında olan aile iĢletmeleri, kendileri için faydalı olacağına inandıkları üst düzey çalıĢanlarının iĢletmelerinde uzun yıllar kalmasını sağlamak adına önemli bir çaba göstermektedirler.

Bu tür bir yaklaĢımın sonucu olarak ta çalıĢanların ve yöneticilerin iĢletmeye bağlılıkları artmakta, iĢletmeyi kendi iĢletmeleri gibi görmekte ve bu Ģekilde performans göstermektedirler. Sonuçta da bu durum aile iĢletmeleri için önemli bir avantaj haline gelmektedir.

1.4.1.5. Süreklilik ve Amaçlara Odaklanma

Aile iĢletmelerinde kâr dağıtımından daha ziyade ailenin gelecek kuĢaklarına bırakılabilecek bir iĢ hedeflendiğinden, aile iĢletmeleri iĢletmenin sürekliliğini sağlamak konusuna daha fazla odaklanmaktadırlar.

ĠĢletmeler açısından önemli bir sorun iĢletmenin yöneticilerinin sık sık değiĢmesi ve kurumsallaĢma düzeyinin düĢük olması nedeniyle her giden yönetici ile yönetim felsefelerinin de değiĢmesidir. Aile iĢletmelerinde ise, aileden gelen ve baĢarılı bir aile üyesinin yönetimi devralması durumunda iĢletmenin sürekliliği ve amaçlarına odaklanmak konusunda istikrar sağlanmaktadır. Özellikle hedeflerini doğru belirlemiĢ aile Ģirketlerinde bu istikrar çalıĢma hayatında önemli bir avantaj sağlamaktadır.

1.4.1.6. Sosyal Hassasiyet

Aile onuru ve kimliği, aile iĢletmelerinde yönetimin sosyal sorumluluklar konusunda daha hassas olmasına neden olmaktadır. Bütün iĢletmeler için kâr elde etmek temel

amaçtır ancak bu amaç her zaman toplumun beklentileri ile uyuĢmayabilir. Oysa aile iĢletmelerinde ailenin adını ve onurunu korumak adına, genel ahlak kuralları uygun olmayan hareketlerden uzak durulur ve sosyal sorumluluk duygusu içerisinde hareket edilir. Bunun sonucunda da iĢletmenin uzun dönemli rekabet gücü artmaktadır.

1.4.1.7. Güven

ĠĢ hayatında karĢılıklı iliĢkilerin en önemli belirleyicileri liderlerdir. Bazı iĢletmeler bağlılık, sadakat ve güven geliĢtirmeye yönelik politika ve uygulamalar ortaya koymak konusunda yetersiz kalabilmektedir. Aile iĢletmeleri ise kararlara ve uygulamalara iliĢkin temel değerlerin var olmasının bir sonucu olarak iĢ hayatında güven arz etmektedir. ĠĢ hayatında hızlı bağlantılar kurmakta ve bu bağlantıları uzun süre koruyabilmektedirler. ĠĢ ortaklıkları ile ilgili problemler daha az oranda ortaya çıkmaktadır. Bunun sonucu olarak ta aile iĢletmeleri iĢ hayatında tercih edilen iĢ ortaklarına dönüĢmektedirler.

1.4.1.8. Hızlı Kararlar Alabilme, Esneklik ve Dinamizm

Aile iĢletmelerinin yönetiminde aileye mensup üyelerin bulunması ayrıca aile dıĢından olsalar bile genellikle üst kademe yöneticilerin uzun süreli olarak bu tür iĢletmelerde çalıĢıyor olması nedeniyle yönetsel avantajlar ortaya çıkmaktadır. Karar verme yöneticilerin yaptığı en önemli iĢtir ve kararlarda gecikme olması iĢ hayatında en önemli sorunların baĢında gelir. Aile iĢletmelerinde, üst kademedeki aileden ve aile-dıĢı yöneticilerin sürekli bir arada olabilmesi ve karĢılıklı olarak birbirlerinin davranıĢlarını anlayabilmeleri, iĢletme yönetiminde uyum yaratmaktadır. Böylelikle yöneticiler, daha hızlı hareket ederek bürokrasi yaratmadan karar verebilme yeteneğine sahip olabilmektedir. Bunun sonucu olarak ta aile iĢletmeleri daha esnek olabilmekte ve dinamizm kazanmaktadır.

1.4.1.9. Aile ġirketlerinin Ülkelerine Olan Bağlılıkları

Aile Ģirketleri, ülke ve dünya konjonktüründe yaĢanan kötü dönemlerde bile yatırımlardan vazgeçmemekte, daha yeni ve daha çok iĢ yaratma imkânını zorlamaktadırlar. Kriz zamanlarında bile yatırımlarından vazgeçmemeleri sonucunda da aile iĢletmeleri beklenmedik fırsatlar yakalayıp, yüksek performans gösterebilmektedirler.