Afetle İlgilenen Bazı Uluslararası Kuruluşlar

4.8.1. Birleşmiş Milletler kuruluşları

Gelişen teknoloji ve artan şehir yaşamı içerisinde teknolojik ve doğal afetlerin tehdit ettiği topluluklar gittikçe büyümektedir. Bu artış yoksulluğun azaltılmasına ilişkin girişimleri de doğal olarak tehdit etmekte ve sürdürülebilir kalkınma üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Yaşanan can kayıpları ve afet sonrası süreçte yapılan çalışmaların maliyetlerinin ülke ekonomisi üzerindeki olumsuz etkileri hem hükümetler ile sivil toplum örgütlerini hem de uluslararası kuruluşları afet zararlarının azaltılması ve risk yönetimi konularında harekete geçirmiştir. Bu konuya duyulan hassasiyet, Uluslararası Doğal Afet Zararlarının Azaltılması Onyılından (IDNDR, 1990-1999, International Decade for Natural Disaster Reduction) çıkan önerilerin takip edilmesi ve uygulanması amacıyla, Uluslararası Afet Zararlarının Azaltılması Stratejisinin (ISDR – International Strategy for Disaster Reduction) hükümetlerce benimsenmesini sağlamıştır. Birleşmiş Milletler afet zararlarının azaltılmasında konusunda İnsani İşler Müsteşarlığının doğrudan yetkisi altında görev yapacak olan Uluslararası Afet Zararlarının Azaltılması Sekreterliği (UN/ISDR)’ni ISDR’nin geliştirilmesi ve koordinasyonu sağlaması amacıyla kurmuştur(D.B.U.Ö.E., 2007).

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile afet zararlarının azaltılması, önleme ve afet hazırlık programları ile ilgili çalışmaların merkezi olarak görev yapmaktadır. Bu amaç ile İnsani Yardım Ofisi (OCHA), Dünya Sağlık Örgütü (WHO/PAHO), Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Dünya Gıda Fonu (WFP) gibi birçok birimiyle işbirliği içerisinde bu çalışmalarını yürütmektedir. Birleşmiş Milletler (BM) Kalkınma Programı aynı zamanda Kızılhaç ve Kızılay gibi uluslararası sivil toplum kuruluşları (STK) ile de aynı amaç doğrultusunda işbirliği çalışmalarını sürdürmektedir. Birleşmiş Milletler şemsiyesi altında yer alan ve gayri resmi global bir ağa sahip olan bir diğer kuruluş ise Uluslararası Arama ve Kurtarma Danışma Grubu (INSARAG) dır. INSARAG, yardım gereklilikleri ve yardımlar sırasındaki koordinasyonun standartlarını geliştirmek amacıyla kurulmuştur. INSARAG’a üye ülkeler BM değerlendirme ve koordinasyon sistemi (UNDAG) ve yerinde operasyonlar merkezi (OSOCC) oluşturulmasını desteklemektedirler. 1999 sonrası Türkiye ve bazı ülkelerde ardarda yaşanan depremler sonrasında OSOCC’nin güncellenerek web tabanlı bilgi yönetim sisteminin geliştirilmesine neden olmuştur. (Gülkan ve diğ., 2003).

Afetle ilgili bir diğer sistem ise yine Birleşmiş Milletler Afet Değerlendirme ve Koordinasyon Sistemi (UNDAG) tır. UNDAC afetten etkilenen ülkenin isteği doğrultusunda en geç 24 saat içerisinde faaliyete geçebilecek uzmanlardan oluşan hazır bir ekiptir ve yerinde koordinasyon, bilgi yönetimi ve değerlendirmesi konularında yetkililere destek verir (Akyel, 2007).

4.8.2. NATO

Üye ülke vatandaşlarının korunması amacıyla Sivil Koruma Komitesi (CPC) 1951 yılında kurulmuştur. Bu komitenin kuruluşun amaçları ilerleyen yıllarda doğal ve teknolojik afetlerden korunma çalışmaları üzerine de yoğunlaşmıştır. Sivil koruma ve afet yardımları Sivil Acil Durum Planı (CEP)’nın en önemli unsurlarından biridir. Avrupa-Atlantik Ortaklık Konseyi (EAPC), uluslararası afet yardımları konusunda Birleşmiş Milletlere destek sağlamaktadır (Gülkan ve diğ., 2003).

4.8.3. Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu

Merkezi İsviçre’de olan Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) özel ve bağımsız insani yarım örgütüdür. Kızılhaç ve Kızılay örgütleri birçok çalışma alanı dışında uluslararası ve ulusal seviyede insan ve doğal kaynaklı afetler sonrası afet kurbanlarına acil yardım ve iyileştirme çalışmalarını yürütürler. Federasyon afet yardım ve müdahale faaliyetlerinin geliştirilmesi çalışmalarında ulusal derneklere de destek vermektedir. Federasyon doğal afetlerin yanında özellikle salgın hastalara müdahale çalışmalarında ve afet planlarının hazırlanmasında da aktif görevler alır. (IRC, 2009).

4.8.4. Uluslararası Sivil Korunma Örgütü (ICDO)

Merkezi Cenevre’de olan Uluslararası Sivil Korunma Örgütü (ICDO), afetlerin önlenmesi ve afet sonrası müdahale faaliyetlerinde sivil savunma yapılanmaları arasında uzman değişimi faaliyetlerinin koordinasyonunu sağlamaktadır. Bu nedenle, müdahale ve hazır olma aşamalarında devletler arası işbirliğini teşvik etmek amacı ile 2000 yılında bir çerçeve anlaşma yayınlamıştır (Gülkan ve diğ., 2003).

4.8.5. Japon Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA)

Afet zararlarının azaltılmasına yönelik faaliyetleri yürütmek, danışmanlık yapmak ve maddi destek amacıyla kurulmuş olan Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA), ülkemizde ve diğer ülkelerde birçok proje ve eğitim programları yürütmektedir. Özellikle 1999 depremleri sonrasında Türkiye’de deprem zararlarının azaltılması konusunda birçok projede başarıyla yer alarak birçoğunu tamamlamıştır. Bir deprem ülkesi olan Japonya yaşadığı deneyimleri, çıkardığı dersleri, afetlerden korunma yöntemlerini ve sismoloji alanındaki deneyimlerini JICA aracılığı ile başta Türkiye olmak üzere dünya ülkeleri ile paylaşmakta ve işbirliği geliştirmektedir. JICA ülkemizde 40 yıla yakın bir süredir hizmet vermektedir. Türkiye-Japonya ilişkilerine paralel olarak 1995 yılında 52. yurt dışı temsilciliğini ülkemizde açmıştır. Ülkemizde JICA tarafında yürütülen projelerden bazıları şunlardır:

• Seyhan nehri havzasında “Taşkın Kontrol ve Uyarı Sistemi”, • Deprem Zararlarını Önleme ve Araştırma Merkezi Kurulması, • İstanbul’da sismik mikro bölgeleme çalışmaları,

• Üçüncü Ülke Eğitim Programı,

• Afetten Korunma Ülke için Eğitim Programı (JICA, 2004).

4.8.6. Dünya Bankası

Uluslararası alanda kalkınma kredisi sağlayan en büyük kuruluş olan Dünya Bankasının ana amacı yoksullukla mücadele etmektir. Dünya Bankası bu amacının yanı sıra, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde meydana gelen doğal ve teknolojik afetlerden kaynaklanan zararların azaltılmasına yönelik çalışmalarda da yer almaktadır. Kalkınmanın doğal afetlerle doğrudan ilişkili olduğu ve bunu dikkate almadan uygulanan kalkınma planlarının doğal olayları afete dönüştüreceğinin kaçınılmaz olacağı düşüncesiyle, 1993 yılında Dünya Bankası içerisinde bir afet yönetim birimi kurulmuştur (JICA, 2004).

Dünya Bankası bu birim ile, doğal afetlerden kaynaklanan kayıplarla mücadele konusunda stratejilerin belirlenmesinde etkin rol oynamaktadır. Ayrıca bölgesel kalkınma bankaları da buna ilave olarak doğal afet kayıplarının azaltılması için politikalar geliştirmektedirler (Freeman, 2007b).