NEHİRLER, BARAJLAR VE GÖLLER
2.3.2.3. İmalat Sanayinin Yapısı
2.3.2.3.3. Adana İmalat Sanayi Profili
Sanayi Sicil Belgeli İşletmeler Açısından Adana14
T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Sanayi Genel Müdürlüğü tarafından tutulan kayıtlara göre 2014 yılı itibarıyla sanayi sicil belgesi almış ve işletme cetveline ekli (güncel) sanayi işletmeleri, başta İstanbul(%31) olmak üzere, Bursa(%8), Ankara(%7), İzmir(%5), Konya(%4), Gaziantep(%3), Denizli(%3), Kocaeli(%2), Adana(%2), Tekirdağ(%2), Kayseri(%2 ), Mersin(%2) olmak üzere; toplam %71’i 12 ilde yoğunlaşmaktadır. Bölgelere göre bir değerlendirme yapıldığında; sanayi işletmelerinin %48’i Marmara Bölgesinde, %17’si İç Anadolu Bölgesinde,
%14’ü Ege Bölgesinde, %8’i Akdeniz Bölgesinde, %6’sı Karadeniz Bölgesinde, %5’i Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, %2’si Doğu Anadolu Bölgesindedir.
2014 yılı itibarıyla Adana ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1.832’dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde %2’lik bir oran ile sanayisi gelişmiş 12 il arasında yer almaktadır.
Akdeniz Bölgesi’ndeki illerin sanayi bakımından değerlendirmesi yapıldığında, %25’lik bir oran ile Adana ilk sırada yer almaktadır. Adana ilini takip eden iller sırasıyla; Mersin(%19), Antalya(%16), Hatay(%13), Kahramanmaraş(%11), Burdur(%6), Isparta(%6) ve Osmaniye(%4) olarak görülmektedir.
Adana sanayisi tarıma dayalı imalat sanayi ekseninde gelişmiştir. Gıda, tekstil (hazır giyim) ve metal eşya gibi geleneksel sektörler ile birlikte kimyasal ürünler sektörü de gelişmiştir. İlde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına bakıldığında, işletmelerin
%20’si gıda ürünleri imalatı, %10’u Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, %9’u Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç), %8’i başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı sektörlerinde yer almaktadır. Daha sonra sırasıyla; %7 tekstil ürünleri imalatı, %5 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, %5 Kimyasalların ve kimyasal ürünleri imalatı, %4 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı(mobilya hariç), %4 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, %4 Ana metal sanayi, %4 Mobilya imalatı, %3 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı imalatı sektörleri gelmektedir.
14Bu alt bölüm Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayınlanan 81 İl Sanayi Durum Raporu’ndan yararlanılarak yazılmıştır.
İl sanayisinde çalışanların %17’si tekstil ürünleri imalatı sektöründe, %16’sı gıda ürünlerinin imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayi istihdamının %70’i işçi, %4’ü mühendistir.
Adana ilinde bulunan sanayi işletmelerinin %45’i mikro ölçekli, %44’ü küçük ölçekli, %9’u orta ölçekli, %2’si büyük ölçekli işletmelerdir.
İstanbul Sanayi Odası tarafından açıklanan “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu”
araştırmasına göre Adana’da listeye girebilen sanayi firması sayısı 13’ten 15’e yükselmiştir.
Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2014 Araştırması” sonuçlarına göre, Adana sanayi firmaları Sasa Polyester 66’ncı, Temsa Global 126’ncı, Beyteks Tekstil 132’nci, Marsa Yağ 169’ncu, Elita Gıda 224’ncü, Adana Çimento 228’nci, Bossa 254’ncü, Amylum Nişasta 287’nci, Indorama Ventures Adana Pet 319’nci, Akyem 352’nci, Karteks Tekstil 394’nci, Güney Çelik Hasır 406’ncı, Özmaya 449’ncu, geçen yıl İkinci 500’de bulunan Gürsoy Yem 479’ncu ve Oğuz Tekstil 484’ncü sırada yer aldı. İSO’nun araştırmasında, Türkiye’nin en büyük ikinci 500 sanayi kuruluşları sıralamasında ise Adana’dan 9 firma yer aldı. İlk 500 sanayi kuruluşu listesinden 6, ikinci 500 listesinden ise 8 firma Adana Hacı Sabacı Organize Sanayi Bölgesi’nde (AOSB) bulunmaktadır.
Kapasite Raporları Açısından Adana
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından tüm Türkiye’de sanayi sektörlerindeki işletmelerin kapasite bilgileri toplanmakta ve istatistiki olarak yayınlanmaktadır. Buna göre 2014 yılı itibarıyla TOBB bilgi sisteminde Türkiye’de 71,825 kapasite raporu ve rapor bildiren işletmelerde 2.8 milyon çalışan mevcuttur. Adana’da ise 1,586 kapasite raporu ve 56,119 çalışan bulunmaktadır. Türkiye’de en fazla kapasite raporu sırasıyla İstanbul, Bursa, Ankara, İzmir, Konya, Gaziantep ve Kocaeli’nde bulunmaktadır. Adana Türkiye’de en çok kapasite raporuna sahip 8’nci, Akdeniz Bölgesinde ise 1’nci il konumundadır.
126 Tablo 65: Kapasite Raporlarındaki İlk 5 Faaliyet ve Ürün
Sıra Kodu İlk 5 Faaliyet Rapor Sayısı
1 25.11 Metal yapı ve yapı parçaları imalatı 89
2 13.10 Tekstil elyafının hazırlanması ve bükülmesi 79
3 10.41 Sıvı ve katı yağ imalatı 72
4 22.22 Plastik torba, çanta, poşet, çuval, kutu, damacana, şişe, makara vb.
paketleme malzemelerinin imalatı 70
5 10.39 Meyve ve sebzelerin işlenmesi ve saklanması 67
Sıra Kodu İlk 5 ürün Rapor Sayısı
1 38.32.33.00.01 Plastik ikincil hammaddeler 47
2 23.63.10.00.00 Hazır beton 38
3 10.41.41.90.02 Pamuk tohumu yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar 36
4 10.71.11.00.01 Ekmek - normal 34
5 82.92.10.00.01 Gıda maddelerinin ambalajlanması ve dolumu 33
Girişimci Bilgi Sistemi Verileri Açısından Adana
T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Sanayi Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan Girişimci Bilgi Sistemi projesi kapsamında farklı kamu kurum ve kuruluşların idari kayıtlarında bulunan işletmelere ait ekonomik faaliyetlere ilişkin veriler, ortak standartlar çerçevesinde bir veri tabanında toplanmaktadır. Bu kayıtlar sanayi sicil belgesi almış işletmelerin tutulduğu sanayi sicil kayıtlarına göre çok daha fazla işletmeyi kapsaması ve bu işletmelerin net satışlarını ve aktif büyüklüklerini de vermesi bakımından daha işlevsel ve güvenilir niteliktedir. Buna göre Girişimci Bilgi Sistemi kayıtlarına göre Türkiye’de imalat sanayide yaklaşık 197 bin işletmede yaklaşık 3.5 milyon kişi istihdam edilmektedir. Bu işletmelerin toplam net satışları ve aktif büyüklükleri yaklaşık olarak 1 trilyon TL düzeyinde olup tüm sektörlerin toplamından %25 pay almaktadırlar. Türkiye’de iamlat sanayi net satışları ve cirosu, tüm sektörlerden 4’te 1 pay almaktadır. Adana imalat sanayide ise 2014 yılı itibarıyla Girişimci bilgi Sisitemi veri tabanına 3,724 işletme kayıtlı olup, bu işletmelerde 63,163 kişi istihdam edilmektedir. İlin imalat sanayi cirosu ve aktif büyüklüğü 22 milyar TL olup, ildeki cironun %25’ini, aktif büyüklüğünün de %24’ünü oluşturmaktadır.
Net Satışlara Göre Büyüklük, Başatlık, Uzmanlık ve Kümelenme Analizi
Adana’da faaliyette bulunan işletmelerin 2014 yılı itibarıyla yaptıkları net satışların alt sektörlere göre analizi, sektörlerin ciro bakımından durumunu verecektir. Aşağıdaki tabloda Girişimci Bilgi Sistemi verilerine göre Adana ilindeki işyerlerinde bulunan imalat sanayi işletmelerinin işyeri sayısı, istihdamı, net satışları ve aktif büyüklükleri verilmektedir. buna göre ilde yapılan satışlar/cirolar bakımın ilk sırada gıda ürünleri imalatı gelmektedir. Gıda
127 sektörünü sırasıyla, kimyasal ürünler, tekstil ürünleri, kauçuk&plastik ürünleri ve metal ürünleri imalatı izlemektedir.
Tablo 66: Adana’daki İmalat Sanayi İşyerleri Göstergeleri
SEKTÖR İşyeri
Kaynak: Girişimci Bilgi Sistemleri Not: Sıralama Net Satış büyüklüğüne göre yapılmıştır.
Aşağıda yer alan tabloda “Büyüklük” bir sektörün ne kadarının ilde olduğunu (Adana’nın o sektörde Türkiye’den aldığı payını), “Başatlık” ise herhangi bir sektörün Adana toplam net satışları içerisindeki payını göstermektedir. İlk oran bir sektörün illere göre dağılımını göstermesi, ikinci oran ise Adana’daki faaliyetin faaliyet kollarına dağılımını göstermesi açısından anlamlıdır. Bir sektörün bir il/bölgenin değerinden aldığı pay kadar bu payın ülke genelindeki görüntüden farklılaşma oranı da önemli bir bilgi sağlamaktadır. Sektörün bir ildeki payının, aynı sektörün ülke genelindeki payına oranı bir “uzmanlaşma” göstergesi olarak kullanılmaktadır. Buna göre net satışlara göre Adana’daki işyerleri 11- İçeceklerin imalatı sektöründeki cironun %7.3’ünü, 20- Kimyasal ürünlerin imalatı sektöründeki cironun
%5.5’ini 32- Diğer imalatlar sektöründeki cironun %4.3’ünü gerçekleştirmektedir. Büyüklük 126
Tablo 65: Kapasite Raporlarındaki İlk 5 Faaliyet ve Ürün
Sıra Kodu İlk 5 Faaliyet Rapor Sayısı
1 25.11 Metal yapı ve yapı parçaları imalatı 89
2 13.10 Tekstil elyafının hazırlanması ve bükülmesi 79
3 10.41 Sıvı ve katı yağ imalatı 72
4 22.22 Plastik torba, çanta, poşet, çuval, kutu, damacana, şişe, makara vb.
paketleme malzemelerinin imalatı 70
5 10.39 Meyve ve sebzelerin işlenmesi ve saklanması 67
Sıra Kodu İlk 5 ürün Rapor Sayısı
1 38.32.33.00.01 Plastik ikincil hammaddeler 47
2 23.63.10.00.00 Hazır beton 38
3 10.41.41.90.02 Pamuk tohumu yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar 36
4 10.71.11.00.01 Ekmek - normal 34
5 82.92.10.00.01 Gıda maddelerinin ambalajlanması ve dolumu 33
Girişimci Bilgi Sistemi Verileri Açısından Adana
T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Sanayi Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan Girişimci Bilgi Sistemi projesi kapsamında farklı kamu kurum ve kuruluşların idari kayıtlarında bulunan işletmelere ait ekonomik faaliyetlere ilişkin veriler, ortak standartlar çerçevesinde bir veri tabanında toplanmaktadır. Bu kayıtlar sanayi sicil belgesi almış işletmelerin tutulduğu sanayi sicil kayıtlarına göre çok daha fazla işletmeyi kapsaması ve bu işletmelerin net satışlarını ve aktif büyüklüklerini de vermesi bakımından daha işlevsel ve güvenilir niteliktedir. Buna göre Girişimci Bilgi Sistemi kayıtlarına göre Türkiye’de imalat sanayide yaklaşık 197 bin işletmede yaklaşık 3.5 milyon kişi istihdam edilmektedir. Bu işletmelerin toplam net satışları ve aktif büyüklükleri yaklaşık olarak 1 trilyon TL düzeyinde olup tüm sektörlerin toplamından %25 pay almaktadırlar. Türkiye’de iamlat sanayi net satışları ve cirosu, tüm sektörlerden 4’te 1 pay almaktadır. Adana imalat sanayide ise 2014 yılı itibarıyla Girişimci bilgi Sisitemi veri tabanına 3,724 işletme kayıtlı olup, bu işletmelerde 63,163 kişi istihdam edilmektedir. İlin imalat sanayi cirosu ve aktif büyüklüğü 22 milyar TL olup, ildeki cironun %25’ini, aktif büyüklüğünün de %24’ünü oluşturmaktadır.
Net Satışlara Göre Büyüklük, Başatlık, Uzmanlık ve Kümelenme Analizi
Adana’da faaliyette bulunan işletmelerin 2014 yılı itibarıyla yaptıkları net satışların alt sektörlere göre analizi, sektörlerin ciro bakımından durumunu verecektir. Aşağıdaki tabloda Girişimci Bilgi Sistemi verilerine göre Adana ilindeki işyerlerinde bulunan imalat sanayi işletmelerinin işyeri sayısı, istihdamı, net satışları ve aktif büyüklükleri verilmektedir. buna göre ilde yapılan satışlar/cirolar bakımın ilk sırada gıda ürünleri imalatı gelmektedir. Gıda
sektörünü sırasıyla, kimyasal ürünler, tekstil ürünleri, kauçuk&plastik ürünleri ve metal ürünleri imalatı izlemektedir.
Tablo 66: Adana’daki İmalat Sanayi İşyerleri Göstergeleri
SEKTÖR İşyeri
Kaynak: Girişimci Bilgi Sistemleri Not: Sıralama Net Satış büyüklüğüne göre yapılmıştır.
Aşağıda yer alan tabloda “Büyüklük” bir sektörün ne kadarının ilde olduğunu (Adana’nın o sektörde Türkiye’den aldığı payını), “Başatlık” ise herhangi bir sektörün Adana toplam net satışları içerisindeki payını göstermektedir. İlk oran bir sektörün illere göre dağılımını göstermesi, ikinci oran ise Adana’daki faaliyetin faaliyet kollarına dağılımını göstermesi açısından anlamlıdır. Bir sektörün bir il/bölgenin değerinden aldığı pay kadar bu payın ülke genelindeki görüntüden farklılaşma oranı da önemli bir bilgi sağlamaktadır. Sektörün bir ildeki payının, aynı sektörün ülke genelindeki payına oranı bir “uzmanlaşma” göstergesi olarak kullanılmaktadır. Buna göre net satışlara göre Adana’daki işyerleri 11- İçeceklerin imalatı sektöründeki cironun %7.3’ünü, 20- Kimyasal ürünlerin imalatı sektöründeki cironun
%5.5’ini 32- Diğer imalatlar sektöründeki cironun %4.3’ünü gerçekleştirmektedir. Büyüklük
128 bakımından öne çıkan diğer sektörler 22 - Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, 16 - Ağaç, ağaç ürünleri imalatı ile 10 - Gıda ürünlerinin imalatı sektörleridir.
Adana’da gerçekleştirilen cironun sektörel dağılımına bakıldığında sırasıyla 10 - Gıda ürünlerinin imalatı (19.6), 20- Kimyasal ürünlerin imalatı (%12.8), 13 - Tekstil ürünlerinin imalatı (%12), 22 - Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı (%9.8) pay almaktadır.
Tablo 67: Net Satışlara Göre Büyüklük, Başatlık, Uzmanlık Analizi (2014)
SEKTÖRLER Büyüklük Başatlık Uzmanlık Teknoloji
Düzeyi
20 - Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı 5,5% 12,8% 2,6 Orta Yüksek
21 - Eczacılık ürünleri imalatı 0,2% 0,1% 0,1 Yüksek
22 - Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 3,7% 9,8% 1,8 Orta Düşük
23 - Mineral ürünlerin imalatı 1,9% 4,9% 0,9 Orta Düşük
24 - Ana metal sanayii 0,9% 4,6% 0,4 Orta Düşük
25 - Fabrikasyon metal ürünleri imalatı 1,4% 5,9% 0,7 Orta Düşük
26 - Bilgisayarlar, elektronik ve optik ürünleri 0,6% 0,4% 0,3 Yüksek
27 - Elektrikli teçhizat imalatı 0,4% 0,7% 0,2 Orta Yüksek
Kaynak: Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Girişimci Bilgi Sistemleri İstatistikleri
Adana’nın ciro bakımından Türkiye’ye göre uzmanlaştığı sektörler ise sırasıyla 20- Kimyasal ürünlerin imalatı (%2.6), 32 - Diğer imalatlar (2.1), 22 - Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı (%1.8), 16 - Ağaç, ağaç ürünleri imalatı (1.5), 10 - Gıda ürünlerinin imalatı (1.4), 13 - Tekstil ürünlerinin imalatı (1.4), 17 - Kâğıt ve kâğıt ürünlerinin imalatı (1.1) sektörleridir.
129 Tablo 68: Net Satışlara Göre Başatlık ve Teknoloji Düzeyi Analizi (2014)
ADANA MERSİN
İmalat Sanayi 100,0 İmalat Sanayi 100,0
TEKNOLOJİ DÜZEYİ DAĞILIMI TEKNOLOJİ DÜZEYİ DAĞILIMI
Düşük Teknoloji Payı - (İl Sırası) %47.5 - (46) Düşük Teknoloji Payı - (İl Sırası) %42.2 - (53) Orta Düşük Teknoloji Payı - (İl Sırası) %30.4 - (50) Orta Düşük Teknoloji Payı - (İl Sırası) %41.2 - (32) Orta Yüksek Teknoloji Payı - (İl Sırası) %21.7 - (12) Orta Yüksek Teknoloji Payı - (İl Sırası) %16.4 - (20) Yüksek Teknoloji Payı - (İl Sırası) %0.4 - (24) Yüksek Teknoloji Payı - (İl Sırası) %0.1 - (40) Teknoloji Skoru (1-4 arası) - (İl Sırası) 2 - (25) Teknoloji Skoru (1-4 arası) - (İl Sırası) 2 - (26) Kaynak: Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Girişimci Bilgi Sistemleri İstatistiklerinden hareketle hesaplamamız.
Adana’da faaliyette bulunan işyerlerinin net satışlarına göre (ciro) 3 yıldız analizi yapılmıştır.
Böylece ilde net satışlara göre olgun küme, potansiyel küme ve aday küme olan sektörler belirlenmiştir. Analiz sonuçları aşağıdaki tabloda özetleniştir. Buna göre Adana’da net satışlara göre 4 adet olgun küme (10-Gıda imalatı, 13-Tekstil ürünleri, 20-Kimyasal ürünler imalatı ve 22-Kauçuk&plastik ürünlerin imalatı) bulunmaktadır. Ciroya göre yapılan kümelenme analizinde Adana’da 8 adet potansiyel küme ve 4 adet de aday küme bulunmaktadır.
128
128 bakımından öne çıkan diğer sektörler 22 - Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, 16 - Ağaç, ağaç ürünleri imalatı ile 10 - Gıda ürünlerinin imalatı sektörleridir.
Adana’da gerçekleştirilen cironun sektörel dağılımına bakıldığında sırasıyla 10 - Gıda ürünlerinin imalatı (19.6), 20- Kimyasal ürünlerin imalatı (%12.8), 13 - Tekstil ürünlerinin imalatı (%12), 22 - Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı (%9.8) pay almaktadır.
Tablo 67: Net Satışlara Göre Büyüklük, Başatlık, Uzmanlık Analizi (2014)
SEKTÖRLER Büyüklük Başatlık Uzmanlık Teknoloji
Düzeyi
20 - Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı 5,5% 12,8% 2,6 Orta Yüksek
21 - Eczacılık ürünleri imalatı 0,2% 0,1% 0,1 Yüksek
22 - Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 3,7% 9,8% 1,8 Orta Düşük
23 - Mineral ürünlerin imalatı 1,9% 4,9% 0,9 Orta Düşük
24 - Ana metal sanayii 0,9% 4,6% 0,4 Orta Düşük
25 - Fabrikasyon metal ürünleri imalatı 1,4% 5,9% 0,7 Orta Düşük
26 - Bilgisayarlar, elektronik ve optik ürünleri 0,6% 0,4% 0,3 Yüksek
27 - Elektrikli teçhizat imalatı 0,4% 0,7% 0,2 Orta Yüksek
Kaynak: Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Girişimci Bilgi Sistemleri İstatistikleri
Adana’nın ciro bakımından Türkiye’ye göre uzmanlaştığı sektörler ise sırasıyla 20- Kimyasal ürünlerin imalatı (%2.6), 32 - Diğer imalatlar (2.1), 22 - Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı (%1.8), 16 - Ağaç, ağaç ürünleri imalatı (1.5), 10 - Gıda ürünlerinin imalatı (1.4), 13 - Tekstil ürünlerinin imalatı (1.4), 17 - Kâğıt ve kâğıt ürünlerinin imalatı (1.1) sektörleridir.
Tablo 68: Net Satışlara Göre Başatlık ve Teknoloji Düzeyi Analizi (2014)
ADANA MERSİN
İmalat Sanayi 100,0 İmalat Sanayi 100,0
TEKNOLOJİ DÜZEYİ DAĞILIMI TEKNOLOJİ DÜZEYİ DAĞILIMI
Düşük Teknoloji Payı - (İl Sırası) %47.5 - (46) Düşük Teknoloji Payı - (İl Sırası) %42.2 - (53) Orta Düşük Teknoloji Payı - (İl Sırası) %30.4 - (50) Orta Düşük Teknoloji Payı - (İl Sırası) %41.2 - (32) Orta Yüksek Teknoloji Payı - (İl Sırası) %21.7 - (12) Orta Yüksek Teknoloji Payı - (İl Sırası) %16.4 - (20) Yüksek Teknoloji Payı - (İl Sırası) %0.4 - (24) Yüksek Teknoloji Payı - (İl Sırası) %0.1 - (40) Teknoloji Skoru (1-4 arası) - (İl Sırası) 2 - (25) Teknoloji Skoru (1-4 arası) - (İl Sırası) 2 - (26) Kaynak: Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Girişimci Bilgi Sistemleri İstatistiklerinden hareketle hesaplamamız.
Adana’da faaliyette bulunan işyerlerinin net satışlarına göre (ciro) 3 yıldız analizi yapılmıştır.
Böylece ilde net satışlara göre olgun küme, potansiyel küme ve aday küme olan sektörler belirlenmiştir. Analiz sonuçları aşağıdaki tabloda özetleniştir. Buna göre Adana’da net satışlara göre 4 adet olgun küme (10-Gıda imalatı, 13-Tekstil ürünleri, 20-Kimyasal ürünler imalatı ve 22-Kauçuk&plastik ürünlerin imalatı) bulunmaktadır. Ciroya göre yapılan kümelenme analizinde Adana’da 8 adet potansiyel küme ve 4 adet de aday küme bulunmaktadır.
130
Tablo 69: Net Satışlara Göre Üç Yıldız/Kümelenme Analizi (2014) Kriterler Yıldız Aldığı Kriter SEKTÖRLERBüyüklük (ei/Ei) (%) Başatlık (ei/en) (%) Uzmanlık ((ei/en)/Ei/En)) BüyüklükBaşatlıkUzmanlıkYıldız Sayısı Küme Durumu 10 - Gıda2,9819,601,43* * * 3 Olgun Küme 11 - İçecek7,29 3,49* * 2 Potansiyel Küme 13 - Tekstil 2,9111,951,39* * * 3 Olgun Küme 15 - Deri1,37 * 1 Aday Küme 16 - Ağaç ve Ürünleri 3,24 1,55* * 2 Potansiyel Küme 17 - Kâğıt 2,29 1,10* * 2 Potansiyel Küme 20 - Kimyasallar 5,5112,792,64* * * 3 Olgun Küme 22 - Kauçuk&Plastik3,739,771,79* * * 3 Olgun Küme 23 - Mineral 1,854,88 * * 2 Potansiyel Küme 24 - Ana Metal 4,57 * 1 Aday Küme 25 - Metal Eşya 1,405,87 * * 2 Potansiyel Küme 28 - Makine Ekipman1,87 * 1 Aday Küme 29 - Kara Taşıtları 1,364,87 * * 2 Potansiyel Küme 31 - Mobilya1,80 * 1 Aday Küme 32 - Diğer İmalat4,30 2,06* * 2 Potansiyel Küme 33 - Kurulum&Onarım1,894,58 * * 2 Potansiyel Küme Tek Yıldız Aldığı Sektör Sayısı (Aday Küme)4 İki Yıldız Aldığı Sektör Sayısı (Potansiyel Küme) 8 Üç Yıldız Aldığı Sektör Sayısı (Olgun Küme)4 Kaynak: Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Girişimci Bilgi Sistemleri İstatistiklerinden hareketle hesaplamamız.
131 2.3.2.3.4. Adana İmalat Sanayinin Üçlü Sektör Kırılımında Kümelenme Analizi
Bu bölümde Adana için, il bazında olması ve güncel olması nedeniyle SGK işyeri sayısı ve istihdam verileri ile imalat sanayi sektörlerini kapsayan kümelenme analizi yapılacaktır. “Üç Yıldız Tekniği” kullanılarak yapılan kümelenme analizi daha önceki bölümde ayrıntılı olarak anlatıldığından burada sonuçlar üzerinden değerlendirme yapılmış ve analizin kuramsal çerçevesine değinilmemiştir.
Üç yıldız tekniği hemen tüm uygulamalarda sektörel istihdamlar (kısıtlı sayıdaki bazı çalışmalarda işyeri sayısı) temel olarak alınmaktadır. Adana için yapılacak analizde ise hem istihdam hem de işyeri sayısı verileri kullanılacak ve üç yıldız tekniği uygulanacaktır. Üç yıldız analizinde üç temel kriter seçilmekte ve her sektör (bölge) için bu kriterlerin değerleri hesaplanmaktadır. Bu kriterleri ifade etmek gerekirse;
Büyüklük (Size) (ei/Ei): İldeki sektör verisinin, sektörün toplam (Türkiye) verisine oranı, Baskınlık (Dominance) (ei/en): İldeki sektör verisinin, il toplam verisine oranı,
Uzmanlaşma (Specialization) [(ei/en) / (Ei/En)]: Sektörün ildeki payının, sektörün ülkedeki payına oranını göstermektedir. Burada;
ei: İldeki i sektörü değerini,
Ei: i sektörünün Türkiye toplam değerini, en: İlin toplam değerini,
En: Türkiye toplam değerini, ifade etmektedir.
Üç yıldız analizinde, her bir kriter (büyüklük, baskınlık ve uzmanlaşma) için bir eşik değer belirlenmekte ve kriterin hesaplanan değeri bu eşik değerini aşarsa, ilgili sektör bu kriterden bir yıldız almaktadır. İller bazında analiz edilen sektörler eşik değeri aştığı her kriter bazında bir yıldız aldığından, herhangi bir kriterin eşik değerini aşan sektör bir yıldız, herhangi iki kriterin eşik değerini aşan sektör iki yıldız, üç kriterde de eşik değerini aşan sektör üç yıldız almaktadır. Üç yıldız alan sektörün o bölgede “kümelenme” gösterdiği kabul edilmektedir.
Adana ili için yapılacak bu değerlendirmede eşik değerleri şu yöntemle belirlenmiştir:
130
130
Tablo 69: Net Satışlara Göre Üç Yıldız/Kümelenme Analizi (2014) Kriterler Yıldız Aldığı Kriter SEKTÖRLERBüyüklük (ei/Ei) (%) Başatlık (ei/en) (%) Uzmanlık ((ei/en)/Ei/En)) BüyüklükBaşatlıkUzmanlıkYıldız Sayısı Küme Durumu 10 - Gıda2,9819,601,43* * * 3 Olgun Küme 11 - İçecek7,29 3,49* * 2 Potansiyel Küme 13 - Tekstil 2,9111,951,39* * * 3 Olgun Küme 15 - Deri1,37 * 1 Aday Küme 16 - Ağaç ve Ürünleri 3,24 1,55* * 2 Potansiyel Küme 17 - Kâğıt 2,29 1,10* * 2 Potansiyel Küme 20 - Kimyasallar 5,5112,792,64* * * 3 Olgun Küme 22 - Kauçuk&Plastik3,739,771,79* * * 3 Olgun Küme 23 - Mineral 1,854,88 * * 2 Potansiyel Küme 24 - Ana Metal 4,57 * 1 Aday Küme 25 - Metal Eşya 1,405,87 * * 2 Potansiyel Küme 28 - Makine Ekipman1,87 * 1 Aday Küme 29 - Kara Taşıtları 1,364,87 * * 2 Potansiyel Küme 31 - Mobilya1,80 * 1 Aday Küme 32 - Diğer İmalat4,30 2,06* * 2 Potansiyel Küme 33 - Kurulum&Onarım1,894,58 * * 2 Potansiyel Küme Tek Yıldız Aldığı Sektör Sayısı (Aday Küme)4 İki Yıldız Aldığı Sektör Sayısı (Potansiyel Küme) 8 Üç Yıldız Aldığı Sektör Sayısı (Olgun Küme)4 Kaynak: Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Girişimci Bilgi Sistemleri İstatistiklerinden hareketle hesaplamamız.