Ġkinci AĢama: Yıldız Teknik Üniversitesi (2007-2008)

Bu aĢamada, önerilen erken tasarım evresi modelinin irdelemesini yaparak, erken tasarım evresinde elde edilen bilginin nasıl bir dönüĢüme uğrayarak ilk tasarım kararlarını içeren mimari temsilleri oluĢturduğunun belirlenmesi amaçlanmıĢtır.

Ġkinci aĢamaya 10 öğrenci katılmıĢtır. Bu katılımcı grubu, erken tasarım evresi boyunca gözlenmiĢtir. Ayrıca, erken tasarım evresinin baĢında, katılımcılara kendi öz değerlendirmelerini yapmalarına olanak sağlayacak anket soruları yöneltilmiĢtir. Erken tasarım evresinin sonunda ise, katılımcıların düĢüncelerini stüdyodan bağımsız bir ortamda alarak nasıl bir geliĢme gösterdiklerini incelemek amacıyla, her biriyle bir görüĢme gerçekleĢtirilmiĢtir.

Ġkinci aĢama, 2007-2008 Bahar Yarıyılında YTÜ Mimarlık Bölümü Mimari Tasarım 3 (MT3) stüdyosunda gerçekleĢtirilmiĢtir. Ġkinci aĢamanın kurgusu, tezin amacı doğrultusunda birinci aĢamadan elde edilen bulgular göz önüne alınarak oluĢturulmuĢtur.

Bu bulgular Ģu Ģekilde özetlenebilir:

 Ġlk mimari temsillerin iki boyutlu olarak gerçekleĢtirilen temsiller olması,

 Ġlk mimari temsil olarak “plan temsili” nin kullanılması,

 Ġlk tasarım düĢüncelerinin serbest el eskizleri ile aktarılması. Ġkinci aĢamada aĢağıdaki araĢtırma yöntemleri kullanılmıĢtır (ġekil 6.7):

1. Gözlem: Bilgi toplama, analiz, sentez baĢlıkları altında erken tasarım evresinin geliĢiminin irdelenmesi, katılımcılar tarafından kullanılan temsil biçimlerinin belirlenmesi,

2. GörüĢme: Erken tasarım evresinde ilk mimari temsillerin düĢünsel ve biçimsel geliĢiminin belirlenmesi,

3. Anket: Erken tasarım evresinde kullanılan bilgi kaynaklarının belirlenmesi, erken tasarım evresinde yararlanılan bilgi gruplarının belirlenmesi, erken tasarım evresinde kullanılan mimari ifade tekniklerinin belirlenmesi, erken tasarım evresinde kullanılan çalıĢma yöntemlerinin belirlenmesi, erken tasarım evresinde kullanılan eğitim yöntemlerinin belirlenmesi,

4. Plan Temsillerinin Analizi: Erken tasarım evresinde kullanılan plan temsillerinin geliĢtirilen model aracılığıyla irdelenmesi.

Gözlem, görüĢme ve anket araĢtırma tekniklerinin birlikte kullanılmasıyla elde edilen verilerin güvenilirliğinin sınanması ve ayrıca katılımcıların belirttiği görüĢlerin tutarlılığının belirlenmesi mümkün olmuĢtur.

ġekil 6.7. Ġkinci aĢamada kullanılan araĢtırma teknikleri ve birbirleriyle olan iliĢkisi. 6.3.1 Ġkinci AĢama: Stüdyoda Gözlem

Katılımcı gözlem, fiziksel izleri takip etmek ve davranıĢsal gözlem teknikleri kullanılmıĢtır. Bu aĢamanın amacı, bilgi toplama, analiz, sentez baĢlıkları altında erken tasarım evresinin geliĢiminin irdelenmek, katılımcılar tarafından kullanılan temsil biçimlerini belirlenmek, yürütücü ve öğrenci iliĢkisinin proje değerlendirmesi sırasında nasıl geliĢtiğini ortaya çıkarmaktır (ġekil 6.8). GÖZLEM GÖRÜġME ANKET PLAN TEMSĠLLERĠNĠN ANALĠZĠ

ġekil 6.8. Stüdyoda kurulan gözlem düzeneği. 6.3.2 Ġkinci AĢama: GörüĢme

GörüĢme, odaklı görüĢme olarak düzenlenmiĢtir. Odaklı görüĢmede, katılımcıların ne düĢündüğünü, ne hissettiğini, ne yaptığını, ne bildiğini, neye inandığını ve ne beklediğini öğrenmek için sistemli sorular sorulmaktadır. Odaklı görüĢmeler, insanların somut bir durumu nasıl tanımladıklarını, neyi önemli kabul ettiklerini, eylemlerini neyin etkilediğini ve bununla ilgili ne hissettiklerini ortaya çıkarmak için, birey ve grup araĢtırmalarında kullanılmaktadır (Zeisel, 1995).

Bu aĢamanın amacı, erken tasarım evresinin sonunda katılımcıların düĢüncelerini alarak nasıl bir geliĢme gösterdiklerini irdelemektir.

Katılımcılardan atölye çalıĢması hakkında detaylı irdeleme yapabilmek için hazırlanan soruları cevaplamaları istenmiĢtir (ġekil 6.9).

GörüĢmede katılımcılara üç ayrı grup halinde düzenlenen sorular yöneltilmiĢtir (Bakınız EK 4).

 1. grup sorular erken tasarım evresinin düĢünsel hazırlık safhasına yönelik olup, ilk tasarım kararları ile ilgili düĢüncelerin neler olduğunu, bu düĢüncelerin hangi yaklaĢımlar ile oluĢturulduğunu ve ifade ortamlarına (kağıt, bilgisayar vb.) nasıl aktarıldığını belirlemeye yöneliktir.

 2. grup sorular, erken tasarım evresinde oluĢturulan plan temsillerine yöneliktir. Bu temsilleri oluĢtururken kullanılan biçimlerin ve biçimlendirme yaklaĢımlarının neler olduğunu, plan organizasyonlarında kullanılan düzenlerin hangileri olduğunu, mekan-

SABĠT SÜRÜCÜLÜ VĠDEO KAMERA (GÖRÜNTÜLÜ KAYIT)

DĠGĠTAL FOTOĞRAF MAKINASI (ANLIK BELGELEME)

C V

SES KAYIT CIHAZI (SESLI KAYIT) PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ ARAġTIRMACI ÖĞRENCI GÖZLEM DÜZENEĞĠ

iĢlev uygunluğunun nasıl sağlandığını belirlemek amaçlanmıĢtır.

 3.grup sorular, erken tasarım evresinde ön tasarımın nasıl oluĢturulduğunu belirlemeye yöneliktir.

ġekil 6.9. GörüĢme düzeneği.

6.3.3 Ġkinci AĢama: Stüdyoda Öz Değerlendirme Anketi Uygulama

Bu aĢamanın amacı, katılımcıların erken tasarım evresi boyunca nasıl bir geliĢim gösterdiklerini kendi öz değerlendirmelerini yapmalarına olanak sağlayacak sorular yönelterek belirlemektir. AraĢtırmacı tarafından hazırlanan anket atölye çalıĢmasının baĢladığı 1. hafta katılımcılara ulaĢtırılmıĢtır.

Anket, toplam 20 adet sorudan oluĢmakta olup, anketin tamamı EK 3’te yer almaktadır. Soru grupları aĢağıdaki gibi sınıflandırılmıĢtır:

 1. grup sorular: Katılımcıların demografik bilgilerini ölçmeye yönelik sorulardır. 1-4. sorular 1.grup soruları oluĢturmaktadır.

 2. grup sorular: Genel olarak tasarım stüdyosunun eğitim sistemi içindeki konumunu sorgulayan sorulardır. 5, 6, 7 ve 8. sorular 2. grup soruları oluĢturmaktadır.

 3. grup sorular: Tasarım stüdyosunda erken tasarım evresinde katılımcıların düĢünsel ve biçimsel yaklaĢımlarının neler olduğunu, bu evrede nasıl çalıĢtıklarını tespit etmeye yönelik sorulardır. 9.-16. sorular 3. grup soruları oluĢturmaktadır.

SABĠT SÜRÜCÜLÜ VĠDEO KAMERA (GÖRÜNTÜLÜ KAYIT)

C V

SES KAYIT CIHAZI (SESLI KAYIT)

ARAġTIRMACI ÖĞRENCI

 4. grup sorular: 17-20. sorulardan oluĢan 4. grup sorular, katılımcıların tasarım stüdyosunda geliĢtirdikleri iliĢkileri sorgulamaya yöneliktir.

6.3.4 Ġkinci AĢama: Plan Temsillerinin Analizi

Birinci aĢamadan elde edilen bulgular, en sık olarak kullanılan tasarım yaklaĢımının plan temsili ile tasarım yapmaya baĢlamak olduğunu göstermiĢtir. Plan temsilleri, erken tasarım evresinde ortaya konan model aracılığıyla bilgi toplama, analiz, sentez ve değerlendirme baĢlıklarına göre irdelenmiĢtir.

“Erken tasarım evresinde bilginin dönüĢümü sonuç tasarım ürününün oluĢumunda etkilidir” savını sorgulamak için bazı katılımcıların sonuç ürünlerinin plan temsilleri ayrıca irdelenmiĢtir.