Üçüncü Parti Lojistik (3PL) Şirketlerinin Öneminin Artması

Sanal ağların etkin olarak işleyebilmesi için, arka planda sağlam bir bilgi sistemleri altyapısının olması gerekmektedir. Şirketlerinin tek başlarına bu tür büyük yatırımların altına girmeleri finansal açıdan büyük risk taşımaktadır. Bu nedenle de hâlihazırda bu yatırımları yapmış ve bilgi sistemlerinde uzman olan 3PL firmalarıyla çalışmayı tercih edeceklerdir. 3PL firmaların kullanımı bir yandan ölçek ekonomi fırsatlarından yararlanmayı sağlarken, bir yandan da stok ve temin süresi

62

performansında önemli artışlar sağlayacaktır, imalatçı işletmeler açısından bakıldığında lojistiğin gelişimindeki temel faktörlerden biri de 3PL hizmet sağlayıcılarının kullanımıdır. Avrupa, Kuzey Amerika ve Avustralya’da imalatçı firmalar büyük ölçüde 3PL hizmetlerinden/firmalarından yararlanmaktadırlar (Bhatnagar ve diğerleri, 2005).

63 3. KENTSEL LOJİSTİK

3.1. Giriş

Şehir yük taşımasının, şehirlerin sürdürülebilir gelişmesinde taşıdığı önemli rol çoktan beridir bilinmektedir. Ancak, şehir yük taşıması, yüksek derecede trafik sıkışıklıkları, negatif çevresel etmenler, yüksek enerji tüketimi, işgücü kıtlığı gibi pek çok önemli sorunla karşı karşıyadır. Bu güç koşullar altında yük taşıyıcılardan daha düşük maliyetlerle yüksek bir servis seviyesi beklenmektedir.

Bu sorunları çözmek üzere, ulaştırma planlamasında Kentsel Lojistik denen yeni bir alan ortaya çıkmıştır. Kentsel Lojistik, şehir taşıma hareketleri üzerindeki sosyal, çevresel, ekonomik, mali ve enerji etkilerini dikkate alarak kentsel lojistik faaliyetlerinin optimizasyonu sürecidir.

Çalışmanın bu bölümü, Kentsel Lojistiğin temel kavramlarını ve yaklaşımlarını ele almaktadır. Kentsel Lojistik ölçütleri tarafından yaratılan etkilerin tahmini ve değerlendirilmesi bunların uygulamasından önce gerekli olduğu için modelleme çok önemlidir. Bu kısımda, önemli ölçüde zaman pencereleri modelleri ile araç rotalama ve çizelgeleme, lojistik terminallerin yerleştirme modelleri ve Kentsel Lojistik üzerindeki etkileri gibi ağ modelleme konuları üzerinde durmaktadır.

Akıllı Ulaştırma Sistemleri (ITS-Intelligent Transportation Systems) alanındaki son gelişmeler pek çok Kentsel Lojistik insiyatifinin uygulanmasını hızlandıracaktır. Günümüzde gelişmiş telekomünikasyon sistemleri, araç filolarını verimli bir şekilde işletmek için güçlü araçlar sağlamaktadır. Global İşaretleme Sistemleri (GPS) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (GIS) ile bağlantılı uygulama yazılımlarını entegre ederek karmaşık Lojistik Sistemler geliştirilebilmektedir. Bu nedenle Akıllı Ulaştırma Sistemleri’ne dayalı Kentsel Lojistik pek çok endüstriyel ülkede daha gerçekçi hale gelmiştir. Bu bağlamda Akıllı Ulaştırma Sistemleri’ne dayanan Kentsel Lojistiğin modellenmesinde pratik ve teorik bir yaklaşım sunulmuştur.

64

Kentsel Lojistik, şehirleşmiş alanlarda hayat kalitesini iyileştirmek için yeni çözümler icat etmek için bir fırsat sunmaktadır. Bu çalışmada tarif edilen modelleme yaklaşımları göreceli olarak yenidir ve şehir planlamasında yaygın olarak kullanılmamaktadır. Bazı kentler, bazı Kentsel Lojistik girişimlerini uygulasalar bile, bu şemaların sonuçlarını değerlendirecek değerlendirme araçları sınırlı sayıdadır. Ama bu çalışmada bahsedilen modeller, Kentsel Lojistik politikalarını değerlendirmek ve şehir taşıma problemlerini çözmek için uğraşan araştırmacılar ve şehir plancıları için yararlı araçlar sunmaktadır.

Kentlerde yük taşıma işlemleri hem çok önemli, hem de rahatsızlık verici faaliyetlerdir. Şehir merkezlerinde yük taşımacılığının kontrolü de, ölçülmesi de giderek zorlaşmaktadır. Crainic’in (2003) yapmış olduğu çalışmada, model şehir olarak Roma seçilmiş ve bu çalışmada kent lojistiği yönetimi organizasyonel ve teknolojik açılardan incelenmiş, önemli planlama ve uygulamaya dair konu ve modelleri belirlenmiştir. Daha sonra bu problemlerden biri olan lojistik yapısının tasarımı için formülasyon tanımlanmış, algoritmaya ve uygulamaya ait konular irdelenmiştir (Crainic ve diğ., 2003).

Hesse (1995) kent lojistiği ile ilgili yapmış olduğu çalışmada, çevre dostu lojistik stratejileri için temel amaçlar; ekonomik açıdan yük trafiği verimliliğinin, sosyal açıdan yük trafiğinin kabul edilebilirliğinin ve çevresel açıdan yük trafiği iyileştirilmelerinin sürdürülebilirliğinin arttırılmasıdır şeklinde belirtmiştir. Çalışma, bu amaçlar çerçevesinde kent lojistiği kavramını ve uygulamalarını incelemektedir. Muller (1992) kent lojistiği isimli makalesinde; daha önceleri, eskiden otomobil montaj tesisi olan bir binanın daha sonra bir ilaç firmasının deposu olarak kullanılabileceği mümkün görünmezdi şeklinde bir giriş yaparak, incelemedeki Smith-Kline örneği artık bunun mümkün olduğunu göstermektedir şeklinde görüşünü bildirmektedir. Makalesinde, eski bir binayı kent lojistiği alanında kullanmaya geçiş aşamaları, bu geçişin maliyetinin ne olduğu ve avantajları anlatılmaktadır. Tez içerisinde ilgili bölümde bu çalışmaya ilişkin detaylar geniş olarak ele alınacaktır. Ambrosini ve Routhier (2002) yapmış oldukları çalışmada, son yıllarda sanayileşmiş ülkelerde, kentsel taşımacılık alanında yapılan çalışma ve araştırmaların sayısı gözle görülür derecede arttığını dile getirmektedirler. Bu çalışmada, sektörde yer alan amaç, metot ve sonuçları kıyaslamakta; Avrupa, Amerika ve Asya’daki 9

65

sanayileşmiş ülkeye eğilmektedir. Bu dar kapsamlı inceleme, çeşitli çerçevelerdeki yöntem ve metotlara karşın, ekonomik ve çevresel seviyelerde benzer eğilimlerin su yüzüne çıktığını göstermektedir. Kent lojistiği kavramını en geniş anlamıyla düşünmek gerekir. Kooperatif faaliyetler, bilgi ve diyalog uzun dönemde tüm işletmelerin dahil olmasıyla gerçekleşeceğinden dolayı umut vaat etmektedir. Akıllı taşıma sistemlerinin gelişimi ve kent hizmetlerinin daha iyi yönetilmesi bu girişimleri ilerletecektir. Sürdürülebilir kent lojistiği yönetimi konusundaki araştırmalara katkıda bulunmak amacıyla, düşüncelerine yer verdikleri makaleden aşağıda yer alan Kent Lojistiği bölümünde geniş ölçüde faydalanılacaktır.

Munuzuri ve diğ. (2004) çalışmalarında, kentsel çevrelerde yük taşımacılığının iyileştirilmesi için yerel yönetimlerce uygulanması mümkün olan çözüm veya girişimlerin bir derlemesini sunmaktır. Bu inceleme, lojistik şirketlerine sağlanacak avantajlara değinmek amacıyla değil de, daha ziyade kent toplumunu ve yük taşımacılığı ve ulaşım trafiği ile bunların birbirlerine etkilerini irdelemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada belirtilen sonuçlar farklı şehirlere, o şehirlerin özellikleri göz önüne alınarak uygulanabilmektedir.

Anderson ve diğ. (2005)’nin yapmış oldukları çalışmanın amacı, kentte yük taşıma hizmetlerinin kentin gelişim politikasına paralel ve destekleyici olarak nasıl sürdürülebileceğini incelemektir. Çalışma öncelikle, lojistik hizmetlerinin kentin ekonomik canlılığına katkılarını ve kente olumsuz etkilerini incelemekte, daha sonra kentin gelişiminin sürdürülebilirliğiyle lojistiğin ilişkisini irdelemekte ve İngiltere’de üç farklı yerleşim alanında yedi farklı lojistik şirketinin yük taşıma operasyonlarını inceleyen bir proje sunmaktadır.

Doty (2002) yapmış olduğu çalışmada kent lojistiğini, lojistik hizmeti veren şirketler açısından değerlendirmektedir. Çalışmasında, bu hizmetlerin planlanması, iyileştirmeler ve rekabet konularına eğilmektedir.

Bir başka faydalanacağım kaynak ise, Imran ve Low (2005) tarafından yapılmış çalışmadır ve bu çalışma, sürmekte olan “Pakistan’da sürdürülebilir kent taşımacılığının önündeki engellerin belirlenmesi” araştırma projesinin bir parçasıdır. Amacı, Pakistan’daki taşıma politikalarının ve bunların sürdürülebilir kent taşımacılığına etkilerinin incelenmesidir.

66

Rien ve Roggencamp (1995)’ın yapmış oldukları çalışma, kargo tramvay projesi tasarım ve trafik planlamasını, disiplinler arası takım çalışması yöntemiyle bir araya getiren bir projedir. Tasarımın görünmezliği, bu projede şehir ulaşım ağı olan tramvayın taşımacılıkta da kullanılmasında etkindir. Makale, şehirdeki tüm ağların entegre edilebilirliğini incelemektedir.

Sheu (2005) çalışmasında talebe dayalı kent lojistiği operasyonları için dinamik bir müşteri grubu bazlı lojistik kaynakları tahsisi yöntemi sunmaktadır. Bahsedilen yöntem şu beş gelişim süreci üzerine kurulmuştur: talep eğilimlerini belirleme, müşteri gruplama, müşteri gruplarını sıralama, konteynır tahsisi ve araç tahsisi... Bir vaka çalışmasında, operasyon maliyetleri ve ortalama teslim süreleri % 8.7 - % 27.4 arasındaki oranlarda düşmektedir.

Ljunberg ve Gebresenbet (2005) taşımacılığı, şehir merkezlerinin ekonomik yaşamlarının önemli öğelerinden biri olarak değerlendirmektedirler. Gerekli hizmet sağlanırken, aynı zamanda sıkışıklık, hava kirliliği ve güvenlik açısından istenmeyen durumlar oluşabilir. Çalışmanın amacı, şehir merkezlerinde bu durumları en aza indirgemeyi sağlayacak dağıtım yönteminin bulunmasıdır. Bu makalede, anket, görüşme ve ölçümler yoluyla niceliksel ve niteliksel veri toplanmış, analizler sonucunda dağıtımların sıklık ve miktarı konusunda yöntem belirlenmiştir.

Nemoto ve diğ. (2005), kentsel lojistik üzerinde önemli etkiler doğurabilecek bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişimini ve kentsel lojistiği ne oranda ve nasıl etkilediğini analiz eden bir çalışma gerçekleştirmişlerdir.

Guildhall (2003) şehirlerde yük taşımacılığının ve dağıtımının etkin yönetimi için sanayiciler, operatörler ve yerel yönetimdeki görevlilerin ortak çabası gereklidir der. Yapmış olduğu çalışma, her grubun amaçlarını belirlemesi, olası çözümlerin paylaşımı ve tartışılması amacıyla gerçekleştirilmiştir.

Joubert (2003)’in yapmış olduğu çalışmanın amacı, 23 Temmuz 2003’te yapılmış olan Cities Network – Transport Working Group buluşmasında ele alınan “Kent Lojistiği” konularını irdelemektir.

Kent lojistiği şehirlerdeki yük taşımaların toplam maliyetlerini en küçüklemeye çalışır. Bu amaçla birçok yaklaşım ve yöntem geliştirilmiştir. Bu çalışma, kent lojistiği şemalarının planlanması ve değerlendirilmesinde kullanılan bilgisayar

67

tabanlı matematiksel modellerin gelişimi ve uygulamalarını incelemektedir (Taniguchi ve diğ., 2003).

Taniguchi ve diğ. (2000) yapmış oldukları bir diğer çalışmada, kent lojistiği faaliyetlerini optimal rotalama ve planlama içeren bir dinamik trafik simülasyonuyla değerlendiren bir metot sunmaktadırlar. Metot test amacıyla uygulanmış, yalnız maliyetleri değil, karbondioksit atık miktarını da azalttığı görülmüştür. Metot, kent planlamacılarına lojistik faaliyetlerini nicel olarak değerlendirme imkanı sunmaktadır.