ùube PerformansÕnÕn BoyutlarÕ

Performans ölçüm ve denetimleri yönetime planlama ve karar almada yön verecek ve sisteme nerede müdahale edilmesi gerekti÷ini sa÷layacak sinyalleri belirleme görevini yüklenen bir araçtÕrlar. Bu görevleri ve yapÕlarÕnda taúÕdÕklarÕ özellikler nedeniyle iúletmelerde performansÕn artÕrÕlmasÕnda önemli bir rol oynarlar. Performans ölçüm ve denetimlerinin iúletme performansÕnÕn arttÕrÕlmasÕnda sa÷lÕklÕ ve sürekli bir rol oynayabilmesi çok fazla veri ve bilgi üretmesinden çok, çok yönlü bilgi sa÷layabilme yetene÷ine ba÷lÕdÕr (Akdemir, 1999).

ùube performansÕnÕn arttÕrÕlmasÕ ve süreklili÷inin sa÷lanmasÕ için yapÕlacak ölçüm ve denetim sistemlerinin baúarÕsÕnÕn sa÷lanmasÕnda performans boyutlarÕnÕn iyi anlaúÕlmÕú olmasÕ önemlidir.

ùube performansÕnÕn boyutlarÕ, banka yönetimine planlama, karar alma ve uygulamada yön çizecek ve nerede ve ne zaman müdahale edilmesi gerekti÷i noktasÕnda sinyaller verecektir.

PerformansÕn boyutlarÕ ise; etkenlik, verimlilik, kalite, karlÕlÕk ve yenilik olarak sÕralanabilir.

3.4.1 Etkenlik

Etkenlik amaçlara ulaúmaya yönelik bir kavramdÕr. Bir baúka deyiúle, amaçlarÕn gerçekleúme düzeyi ile fiili durum sonuçlarÕnÕn iliúkilendirilmesidir. ³Türkçe yayÕnlarda etkenlik için yeterlilik derecesi kavramÕ da kullanÕlabilmekte, hatta bazen formül tersine çevrilerek ( fiili miktar / standart miktar ) bu gösterge ³çalÕúma derecesi´ olarak da anÕlmaktadÕr´ (Baú ve Artar, 1991). Bu özelli÷i nedeniyle etkenlik iúletme düzeyinde toplam performansÕ yansÕtan en önemli performans boyutudur. Çünkü bir iúletmede elde edilen sonuçlar, yöneticilerin ve çalÕúanlarÕn davranÕú bilgi ve becerilerinden, kullanÕlan teknolojik kapasite ve yöntemlere hatta dÕú çevre ile etkileúime ba÷lÕ toplam bir çabanÕn ürünüdür (Akdemir, 1999).

Etkenlik ile daha çok iúletmenin uzun dönemde büyüme ile ilgili hedefler amaçlanmaktadÕr. Etkenlik, üretim süreci sonunda elde edilen çÕktÕnÕn, elde edilmesi beklenen standart çÕktÕya oranÕdÕr.

Etkenlik, ³YararlÕ çÕktÕ sa÷lamak için kaynaklarÕn ne ölçüde etkili kullanÕldÕ÷Õ´ (Prokopenko, 1995) úeklinde de tanÕmlanabilir. Etkenlik ölçümü, iúletmenin nerede

oldu÷unu görmesine olanak sa÷lar. Eldeki girdilerle maksimum ne kadar çÕktÕ üretilebilece÷ini göstermenin yanÕ sÕra, mevcut kapasitenin kullanÕlma düzeyine iliúkin bir göstergeye ulaúmayÕ sa÷lar.

BankacÕlÕk sisteminde etkenlik, tasarruflarÕn toplanarak üretken yatÕrÕmlara dönüútürülmesidir. Etkin bir sistemde tasarruflarÕn tümü bankacÕlÕk sisteminden geçerek verimli yatÕrÕmlara dönüúecektir. øúlevsel etkinlik çeúitli yollarla ölçülebilir;

1. Mevduat ve kredi faizleri arasÕndaki fark,

2. Verilen hizmetlerin çeúitlili÷i,

3. Ödemelerin hÕzÕ ve maliyeti,

4. FonlarÕn yatÕrÕmlara tahsisi,

Etkenli÷i ölçen çok sayÕda finansal oran vardÕr. øúlevsel etkinli÷in en iyi ölçütü mevduat faizi ile kredi faizi arasÕndaki farktÕr (Çapo÷lu, 1989). Dikkat edilecek olursa yukarÕda ki oranlarÕn ço÷unlu÷u personelin ne kadar yo÷un ve verimli çalÕútÕ÷ÕnÕ göstermektedir. YukarÕdaki oranlardan elde edilecek sonuçlar büyüdükçe etkinlik derecesi de artmaktadÕr (Uçak, 2007).

3.4.2 Verimlilik

Verimlilik bir iúletmede; iúgücü, hammadde teknik donanÕm gibi temel üretim kaynaklarÕnÕn yanÕnda, sermayenin kullanÕmÕ, teknolojik seçim, örgütlenme ve yönetim, çalÕúma ve yaúam koúullarÕ, bilgi ve zaman gibi kaynaklar arasÕndaki etkileúimlerin sonucudur (Nabio÷lu, 1999). Verimlilik, çÕktÕnÕn girdiye oranÕdÕr. KaynaklarÕn ne ölçüde etkili kullanÕldÕ÷ÕnÕ gösteren bir orandÕr. Verimlilik olabildi÷ince en düúük harcama ile en yüksek sonuca ulaúmaktÕr. Baúka bir ifade ile verimlilik, mümkün olan en düúük kaynak harcamasÕ ile en yüksek sonuca ulaúmadÕr. Verimlilik, harcanan kaynak ile elde edilen sonuç arasÕndaki iliúkiyi gösteren bir kavramdÕr.

Baúka bir ifade ile verimlilik, mümkün olan en düúük kaynak harcamasÕ ile en yüksek sonuca ulaúmadÕr. Verimlilik, harcanan kaynak ile elde edilen sonuç arasÕndaki iliúkiyi gösteren bir kavramdÕr.

3.4.3 Kalite

Kalite asla úans eseri yakalanacak bir olgu de÷ildir; her zaman yo÷un bir çaba, zeka, baúarÕlÕ bir yönetim ve liderlik, bilgi, teknolojide üstünlük, derin bir dünya görüúü gerektirir (Fikirkoca, 2003).

Kalite; mevcut kaynaklarÕn verimli kullanÕlmasÕ, banka müúterilerinin ihtiyaçlarÕna uygun ürün ve hizmetlerin sunulmasÕ ve iúletmenin sorumluluk anlayÕúÕnÕn geliúmesine katkÕ sa÷layan performans boyutudur (Uçak, 2007).

Kalite, kaynaklarÕn verimli kullanÕmÕnÕ sa÷layan, ürün ve hizmetlere kullanÕm uygunlu÷unu kazandÕran, müúteri gereksinimlerine uygun üretim ve hizmet anlayÕúÕnÕ egemen kÕlan ve böylece iúletmelerin kamusal sorumluluklarÕnÕ da olumlu olarak gerçekleútirmelerine olanak hazÕrlayan bir performans boyutudur. Kalite bu anlayÕú çerçevesinde gerçekleútirildi÷inde, iúletme performansÕna elbette büyük katkÕlarda bulunacaktÕr. Bu katkÕlarÕn ölçülmesi ve bu alanda sa÷lanan geliúmelerin bilinmesi gerekir (Akdemir, 1999).

Etkin ve verimli bir kalite anlayÕúÕ ile, problemlerin daha ortaya çÕkmadan önce tahmin edilerek önlenmesi ve uygun çözümler geliútirilmesi sa÷lanÕr. KÕsacasÕ aktif kalitesi, bankanÕn mali açÕdan sa÷lamlÕ÷ÕnÕ ölçmede kullanÕlan önemli bir göstergedir. Aktif kalitesi ile ilgili rasyolar sonucu elde edilen rakamlar banka yönetiminin baúarÕsÕ hakkÕnda bankanÕn ortaklarÕna, müúterilerine, ilgili kurum ve kuruluúlara önemli bilgiler verecektir (Uçak, 2007).

3.4.4 KârlÕlÕk

KarlÕlÕk bir iúletmede toplam gelirler ve toplam giderler arasÕnda kurulan bir sonuç iliúkisidir. Bu sonuç olumlu ise kar, olumsuz yani eksi ise zarardan söz edilir. Kar bir iúletmenin baúarÕsÕnÕn en önemli göstergesidir. Bu nedenle birer iúletme olan ve kendilerine belirli miktarda sermaye yatÕrÕmÕ yapÕlan banka úubelerinde kar oluúturma, di÷er amaçlarÕn yerine getirilmesi için öncelikle gereklidir. KarlÕlÕk; úube sayÕsÕnÕn arttÕrÕlmasÕ, hizmet çeúitlendirme, istihdam ve di÷er büyüme elemanlarÕ için bankaya kolaylÕk sa÷lar. øúletmelerin karlÕlÕklarÕnÕn ölçülmesi yöneticilerin tek amacÕ olmuú ve yönetim muhasebeleri karlÕlÕk üzerinde durmuútur (Akdemir, 1999). Kar ya da karlÕlÕ÷Õn özellikle uzun dönemde bir performans göstergesi olarak alÕnamayaca÷Õ ancak kÕsa dönemli bir gösterge olarak kullanÕlabilece÷i görüúü yaygÕndÕr. Bunun sebebi ise, iúletme yönetimlerinin kÕsa dönemde kar etmeyi hedef kabul edip buna yönelmeleri, uzun dönemde karlÕlÕ÷Õ ihmal etmeleri olasÕlÕ÷ÕdÕr.

øúletmenin belli bir dönemde elde etti÷i karÕn, o dönemde iúletmede kullanÕlan sermayeye oranÕna karlÕlÕk (rantabilite) denir.

Bu ölçü iúletmenin faaliyetlerinin baúarÕsÕnÕ devamlÕ ölçmeye olanak sa÷lar. Sermayenin gelecekteki kullanÕmÕndan beklenen gelir üzerinden tahminler yapmaya olanak verir ve farklÕ sanayi kollarÕndaki iúletmelerin durumlarÕyla karúÕlaútÕrmaya yardÕmcÕ olur (Genç, 1998).

3.4.5 Yenilik

Yenilik, mal ve hizmet üretim süreçlerinde yeni teknikler geliútirme veya mevcut mal ve hizmetleri yeni pazarlara ulaútÕrmaktÕr (Uçak, 2007).

Yenilik, herhangi bir fonksiyon olarak da karúÕmÕza çÕkabilir. Pazarlama tekni÷i olarak on-line hizmetler, internet ve telefon bankacÕlÕ÷ÕnÕ kullanmaya baúlamak gibi yeni teknikleri kullanmak úeklinde de olabilir. Örne÷in, yeni projelerin fayda/ maliyet oranÕ, yenilik projelerinin yüzde kaçÕ istenen seviyede gerçekleúmiú gibi yenili÷i içeren göstergeler yönetim baúarÕsÕnÕ göstermesi açÕsÕndan önemlidir.