Özel Okullar ve Diğer Eğitim Merkezleri

“İkinci Dalga” toplumlarının bir özelliği olan zorunlu eğitim,¹²⁷ toplumun tüm katmanlarını harmanlayarak tek tip insan yetiştirmeyi amaç edinmiştir.¹²⁸ Bu nedenle top-lumun farklı ekonomik seviyeye ve farklı kültürel anlayışa sahip çevreleri devlet eliyle gerçekleştirilen zorunlu eğitime olumsuz anlam yüklemiş ve çeşitli alternatifler üretmiş-lerdir. Günümüzde küçük gruplar yerine kitlelerin, çizgidışılığın bir biçimi olduklarını ifade eden Michel De Certeau, çizgidışılığı, “kültür üretmeyenlerin kültürel bir etkinliği”

şeklinde tanımlamaktadır.¹²⁹ Egemen kültürün içinde küçük bir parçayı oluşturan kitleler, zaman içerisinde fırsat arayışına girmekte; hâkim kültürün stratejilerine karşılık taktiksel davranışlarla kendileri için bir yer edinme gayretinde bulunmaktadırlar.¹³⁰

Türkiye tarihinde zaman zaman gündem olan yabancı okullar ya da özel okullar gibi konular bu minvalde değerlendirilebilir. Etnik azınlıklar, hâkim kültürden ayrılan farklı çevreler, fırsat bulduklarında nasıl okullaşma yoluna gitmişlerse, araştırmamıza konu olan dini gruplar da çoğunlukla aynı anlayışı benimsemişlerdir. Grupların eğitim faaliyetlerinin temelinde, eğitimin, karakter şekillendirmedeki öneminin etkili olduğu söylenebilir. Çünkü eğitim, insana hem bir bakış açısı kazandırmakta hem de duyguları istendik bir şekilde harekete geçirerek anlam dünyası inşa etmektedir.¹³¹

Faaliyetlerini eğitim alanında yoğunlaştıran Süleymancılık’a ait birçok eğitim ku-ruluşu bulunmaktadır. İstanbul’un Sarıyer ilçesinde bulunan Boğazhisar Eğitim Kurum-ları, 2008 yılında kurulmuş olup, bulunduğu muhite hitap eden bir görünüme sahiptir.

126 http://www.alemdagkurankursu.com/tarihce/, (23.04.2019).

127 Toffler, Üçüncü Dalga, s. 39.

128 John Taylor Gatto, Eğitim Bir Kitle İmha Silahı: Zorunlu Eğitimin Karanlık Dünyasında Bir Yolculuk, çev. Mehmet Ali Özkan, İstanbul: Edam, 2016, s. 34.

129 Michel De Certeau, Gündelik Hayatın Keşfi-I: Eylem, Uygulama, Üretim Sanatları, çev. Lale Arslan Özcan, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2008, s. 51.

130 De Certeau, Gündelik Hayatın Keşfi-I: Eylem, Uygulama, Üretim Sanatları, s. 54.

131 Mill, Özgürlük Üzerine, s. 132.

Okulun resmî web sitesinde ismini Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sindeki “Boğaz Hi-sarı” anlatısından aldığı yazmaktadır. Bu tamlama, grubun kurumsal markalarından biri olan “Hisar”a da gönderme yapmakta ve diğer araçlarındaki tarihi angajmanı devam et-tirmektedir. “Dünya Ölçeğinde Nitelikli İnsan Yetiştirme Eğitim Modeli” ismiyle ken-dine ait patentli eğitim modeline sahip olan okul, modern eğitim anlayışını benimse-mekte; maddi ve manevi kazanımları birleştiren bir program sunmaktadır.¹³²

Yine Süleymancılık’a ait ve daha geniş bir eğitim ağına sahip olan İsabet Okulları, İstanbul’daki şubelerinin yanı sıra Kayseri, Konya, İzmir ve Aydın’da varlık göstermekte-dir. Önceden dershane olarak faaliyet gösterdiği görülen kuruluşun yasa değişikliğiyle okula dönüştürüldüğü, isminin de dershane mantığıyla “İsabet” olarak konulduğu anlaşıl-maktadır. Boğazhisar’da olduğu gibi, kendine özgü bir eğitim modeline sahip olan kuruluş, karakter eğitimine daha çok vurgu yapmaktadır. “Dünyayı yeniden tanımlayan eğitim-öğ-retim sistemi” ile kendi anlam dünyasına göre bir eğitim sunduğunu vurgulamaktadır.¹³³

İsabet Okulları’nın çözüm ortakları arasında da yer alan Marathon School, grubun İngiltere’de varlığını sürdürmesini sağlayan aracıdır. Eylül 2009 yılında kurulan kuruluş,

“24 Saat Eğitim” anlayışıyla yatılı eğitim hizmeti vermekte, Doğu ile Batı’yı bir araya getiren bir eğitim anlayışı sunmaktadır. Grubun karakter eğitimine olan vurgusu burada da devam etmekte, “taze, doğal, sağlıklı ve helal gıda” açıklaması grubun kimliğini ortaya koymaktadır.¹³⁴ “Neden Marathon School Seçilmeli?” başlığında, “akademik yeterlik, karakter gelişimi, kültürel ve dini inançların gelişimi, yüksek kaliteli ve sade bir yatılı ortam” içeriğiyle kuruluşun ayırt edici özelliklerine dikkat çekilmekte, kurumsal kimliği ortaya konulmaktadır.¹³⁵

Aslında bir dernek olan fakat tamamen eğitim amacıyla kurulduğu için bu başlık altında ele alınan Tüm Üstün Zekalılar Derneği (TÜZDER), Süleymancılık’ın kendi an-layışını net bir şekilde ifade ettiği sivil toplum örgütlerinden biridir. “Çocuğunuzu keşfe-din” sloganıyla, ilhamını “Enderun”dan ve “Gulamhane”lerden aldığını ifade eden der-nek, Osmanlı’yla tarihi bağını sürdürmekte, milli ve kültürel değerler ekseninde gönüllü-lük esasına dayanan çalışmalarda bulunmaktadır. Üstün zekalı çocukların yanı sıra tüm

132 https://bogazhisar.com.tr/hakkinda/, (20.03.2019).

133 https://www.isabetokullari.com.tr/hakkimizda, (20.03.2019).

134 http://marathonschool.com/about-us/our-mission/, (20.03.2019).

135 http://marathonschool.com/about-us/why-choose-marathon/, (20.03.2019).

öğrencilere potansiyellerini kullanabilmeleri amacıyla dernek tarafından kurumsal danış-manlık hizmeti verilmektedir.¹³⁶ TÜZDER faaliyetlerini Dahi Park (Zekanın Uzay Çağı) ile iş birliği içinde yürütmekte, çocuklara sunulan farklı içerik ve tasarımdaki atölyelerde bilimsel faaliyetlerde bulunmaktadır.¹³⁷

Fotoğraf 11 ve 12: TÜZDER bilim sınıfı

TÜZDER ve Dahi Park’ın çalışmalarına ortaklık eden bir de şirket bulunmaktadır.

“Zekayı Görünür Kılar” sloganıyla çocuk gelişimine yönelik ürünler hazırlayan Zetzeka adlı şirket, “Oyun Sadece Oyun Değildir” sloganın gereği Family Games, Maranda Ga-mes, Robotron (Robot is My Friend) markaları aracılığıyla çocuklara eğlenerek öğrenme metodunu sunmaktadır.¹³⁸

Çamlıca Library, Çamlıca İlim Kültür ve Tarih Araştırmaları Merkezi bünyesinde hizmet eden bir kütüphanedir. Diğer kuruluşlarının aksine marka yanındaki ifadenin İn-gilizce olması, grubun küresel ifadeleri benimseyen kültürel melezliğini ortaya koymak-tadır. Dergide Enderun Mektebi’ni ele alan bir makalede “Kütüphanesiz Âlim Olunmaz”

başlığının kullanılması, neden böyle bir yapıya gerek duyulduğunu ifade etmektedir. Kü-tüphane tarih, kültür, İslami ilimler, biyografi, mimari, sanat tarihi, eğitim gibi alanlara ait eserlerden oluşmaktadır. Bağış, mübadele ve satın alma yoluyla koleksiyonunu büyüt-meyi amaçlayan kütüphane, elektronik veritabanı da oluşturmayı planlamaktadır.¹³⁹

Menzil Cemaati’ne ait olan Biltek Okulları 2002 yılında faaliyet göstermeye baş-lamıştır. Kademeli olarak gelişim kaydeden kuruluş önce anaokulu ve ilkokul, sonra or-taokul ve lise düzeyinde eğitim vermeye başlamıştır. Kurumsal bilgilerinde değerler eği-timine öncelik verdiği görülen kuruluş, “bilginin sevgiyle nakşedildiği”ni ifade ederek

136 http://www.tuzder.org/biz-kimiz, (20.03.2019).

137 https://dahipark.org/dahi-park-nedir/, (20.03.2019).

138 https://zetzeka.com, (20.03.2019).

139 https://www.camlicalibrary.org/hakkimizda/, (20.03.2019).

grubun kimliğini ortaya koymaktadır. Ancak markanın düsturunu ifade eden asıl argü-man, okulların genel müdürünün ziyaretçilere hitaben kaleme aldığı yazıdır. Resmi ko-nuşma üslubundan uzak bir biçimde kaleme alınan yazı, sohbet havasında diyaloğa açık bir metin olup, kurumsal kimliğe dair önemli anekdotlar barındırmaktadır. Bir özel okul-dan neler bekleneceğini üç madde halinde ortaya koyan yazıda “İyi ödev insanı yetiş-tirme” ile Protestan ahlakını yansıtan bir düşüncenin benimsendiği görülmektedir. Gru-bun temel sloganı olan “Hizmet nimettir” ifadesi ile “hayır”, “iyi niyet” gibi kavramların çokça kullanılması okulların gruba aidiyetinin bir işaretidir.¹⁴⁰

Okulun İstanbul’da Üsküdar, Halkalı ve Pendik ilçelerinde, Ankara ve Bursa’da kampüsleri bulunmaktadır. Kuruluş eğitim faaliyetlerini Akademik Eğitim, Değerler Eği-timi, Sosyal Etkinlikler, Rehberlik ve Destek Hizmetleri şeklinde sıralamaktadır. Eğitim programında Süleymancılık’taki gibi bir eğitim modeli iddiası bulunmamaktadır. Değer-ler eğitiminde ise Siyer-i Nebi, Hz. Muhammed’e Şiir ve Mektup gibi yarışmalar düzen-lendiği görülmekte, peygamber merkezli bir değerler eğitimi verildiği anlaşılmaktadır.

Okul, Beşir Derneği ve farklı kuruluşlar ile müşterek olarak Ağaç Dikme, Ni’yetim Beni Cennete Götürür, Kardeş Okul, Mavi Kapak, Atık Pil Projesi gibi projelerle sosyal so-rumluluk faaliyetlerinde bulunmaktadır. Ni’yetim Beni Cennete Götürür projesi, grubun

“Niyet” düsturunu ifşa eden bir isimlendirmeye gidilmesiyle dikkat çekmektedir.¹⁴¹ Yeni Asya ise eğitim alanına özel okul yerine bir araştırma merkeziyle dahil ol-maktadır. Risale-i Nur Enstitüsü olarak isimlendirilen kuruluşun amacı, Risale-i Nur Kül-liyatı’nı ve müellifi Said Nursi’nin tanıtılmasını ve daha iyi anlaşılmasını sağlamaktır. Bu nedenle kuruluş, çeşitli ilmi faaliyetlerde bulunmakta, yayınlar ve sempozyumlar aracılı-ğıyla mesajını iletmektedir. Enstitü’nün İstanbul ve Ankara’da olmak üzere iki şubesi bulunmaktadır.

Erenköy Cemaati, Yeni Asya grubuna benzer bir şekilde okullaşma yerine ilim merkezleri ile eğitim faaliyetlerinde bulunmaktadır. Grubun İstanbul Tasavvuf Araştır-maları Merkezi (İSTAM), Hüdayi Uzaktan Eğitim Merkezi (HUZEM) ve Çilehane İlmi Araştırmalar Merkezi (İLAM) eğitim alanındaki kuruluşlarıdır. Erenköy Cemaati,

140 http://www.biltekokullari.com/tr/kurumsal/genel-mudur, (20.03.2019).

141 http://www.biltekokullari.com/tr/kurumsal/sosyal-sorumluluk, (20.03.2019).

men kendi kuruluşları ile iş ortaklığı yapan Süleymancılık’tan farklı olarak çeşitli üniver-site ve araştırma merkezleri ile iş birliği yapmakta, faaliyetlerini bilhassa akademik sa-hada sürdürmektedir. Sabahattin Zaim Üniversitesi’nde Temel İslam Bilimleri alanında yüksek lisans yapan öğrencilere özel bir sınav yapılarak başarılı öğrencilere burs, destek dersleri ve kütüphaneden faydalanma, ücretsiz yemek gibi imkanlar sunulmaktadır.

“İLAM Araştırmacıları” Aranıyor sloganından anlaşıldığı üzere grup seçilen öğrenciler-den kendi araştırmacı kadrosunu oluşturmayı amaçlamaktadır.¹⁴² Grup, kendi kurumsal faaliyetlerinin yanı sıra grup üyelerinin ilgisini çekecek konularda farklı kuruluşların du-yurularını da üyelerine aktarmaktadır. Bu faaliyetlerin de genellikle akademik saha ile ilgili olduğu göze çarpmaktadır.¹⁴³

Eğitim faaliyetlerinin genel olarak Temel İslam Bilimleri ile ilgili olduğu görülen grup, Hüdayi İlahiyat Halkaları, İslami İlimler Medresesi: Suffe Meclisi isimleriyle bu alanda çalışmalar yapmaktadır. İlahiyat Halkaları, İstanbul’da ilahiyat öğrenimi gören öğrencilere mahsus olup eğitim faaliyetleri Anadolu yakasında Küçük Çamlıca’da, Av-rupa yakasında Gazanfer Ağa Medresesi’nde sürdürülmektedir. Gazanfer Ağa Medre-sesi’ne ait bir internet sitesi bulunmakta, logosundaki çiçek sembolünden Hüdayi Vakfı’na aidiyeti anlaşılmaktadır. İslami İlimler programında ise el-Edebü’l-Müfred, Ri-yazü’s-Salihin, el-Hediyyetü’l-Alaiyye gibi klasik kitaplar okutulmakta, klasik Arapça, tashih-i huruf, tefsir, fıkıh, akaid, tasavvuf derslerinin yanı sıra İslam Tarihine Müslü-manca Bakış, Kültür-Sanat Okumaları gibi seminerler düzenlenmektedir.¹⁴⁴ Burada alan seçimine uygun ihtisas programları yapılmakta, böylece öğrenciler yüksek lisans ve dok-tora programlarına hazırlanmaktadırlar. Osmanlı medrese geleneğini devam ettirmeyi amaç edinen grup, İslami İlimler programının yanı sıra tarih, medeniyet ve kültürle ilgili seminerler düzenlemekte, hedef kitlesini “modern dünyanın dağınık gündemi”nden uzak tutmayı gaye edinmektedir.¹⁴⁵

Eğitim alanına oldukça yoğunlaşan grup, ortaöğretim seviyesinde okullara sahip olmasa da liselilere özel oluşturduğu “Şahsiyet Akademisi” ile öğrencilerin okul dışında kalan zamanlarını değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Grup bu faaliyetlerini de İstanbul

142 http://www.islamveihsan.com/burslu-ilam-arastirmacilari-araniyor.html, (20.03.2019).

143 http://www.islamveihsan.com/lisansustu-uzman-arastirmaci-egitim-programi-basliyor.html, (20.03.2019).

144 http://gazanferagamedresesi.org/duyrular, (20.03.2019).

145 http://gazanferagamedresesi.org/hakkimizda.html, (20.03.2019).

özelinde gerçekleştirmekte, kuruluşun Üsküdar ve Fatih’te olmak üzere iki şubesi bulun-maktadır. Kendisini öğrenciler için ikinci bir okul olarak tanımlayan kuruluş, Osman Nuri Topbaş’ın “Hiç şüphesiz insanlar karakter ve şahsiyete hayran olur, karakter ve şahsiyetin peşinden giderler.” sözünü düstur edinerek “sekülerleşen toplumda firaset sahibi” kişiler yetiştirmeye odaklandığını ifade etmektedir.¹⁴⁶ Kuruluşa ait internet sitesinde “Şahsiyet Başkanlığı” şeklinde isimlendirilen buton ile sloganik bir iletişim dili benimsendiğinden akla Goebbels’in propaganda tekniklerini getirmektedir.¹⁴⁷ Ders müfredatına bakıldı-ğında, burada sanattan tarihe, dilden siyasete pek çok alanla ilgili dersler verildiği görül-mektedir. Sosyal etkinlik olarak tiyatro faaliyetlerinde de bulunan grubun oyuncu kadro-sunun Şahsiyet Akademisi’nden çıktığı anlaşılmaktadır. Zira müfredatta Tiyatro ve Skeç Atölyesi adında bir uygulama da bulunmaktadır.¹⁴⁸ Kuruluşun bir de kadrosu gençlerden oluşan Araf adında bir edebiyat ve fikriyat dergisi vardır.¹⁴⁹ Henüz şahsiyet oluşum aşa-masındaki gençlerin arada kalmış halini ya da İslam ümmetinin küreselleşen dünyadaki mevcut konumunu anlatması maksadıyla bu ismi almış olabileceği düşünülmektedir.

Erenköy Cemaatinin eğitim faaliyetinde bulunan bütün kuruluşlarında dikkat çe-ken husus, faaliyetlerin tamamının erkek öğrencilere özel olmasıdır. Bu nedenle hocalar da erkeklerden oluşmakta, medrese tarzı bir eğitim anlayışı sürdürülmektedir.