Örgütsel Bağlılık Kavramı

Literatürde örgütsel güvenin aksine örgütsel bağlılıkta bağlılığın kime yönelik olduğu sorusu üzerinde pek durulmamıĢtır. Bu açıdan örgütsel bağlılıktan kasıt, çalıĢanların örgüte/kuruma karĢı geliĢtirdikleri bağlılık duygusu olmuĢtur. Bununla birlikte 1956‟dan beri sürdürülen araĢtırtmalar iĢgörenlerin çalıĢmaya bağlılıkları ile ilgili 25‟in üzerinde farklı kavram olduğunu göstermektedir. Bunların örgütsel bağlılıktan sonra en sık kullanılanları ise mesleğe önem verme (bir mesleğin kiĢinin hayat bütününde önemli bir yerinin olması), iĢe sarılma (bir iĢin kiĢinin günlük yaĢamını iĢgal etme derecesi) ve iĢ arkadaĢlarına bağlılık (iĢ arkadaĢları ile kurulan duygusal iliĢkiler) olmuĢtur (Balay, 2000).

Örgütsel bağlılık kavramı ile yakından iliĢkili bir diğer kavram ise “sadakat” kavramıdır. Kavramların bir birleriyle iliĢkisinde dile özgün durumlar olduğundan bu çalıĢma kapsamında sadakat kavramının TDK Sözlüğünde (2008) olduğu Ģekliyle; samimi, içten bağlılık Ģeklinde, kullanılması uygundur. Bu tanımdan hareketle sadakat bağlılığın daha duygusal ve güçlü hali olarak ifade edilebilir(Koç, 2009). Ġstenende daha güçlü bağlılık ise örgütler için bazı olumsuz sonuçları beraberinde getirmektedir.

Örgütsel bağlılık genel olarak çalıĢanlar tarafından örgütün amaçlarının kabulü ve bu amaçlara güçlü bir inanç gösterme, örgütün lehine olacak Ģekilde önemli bir çaba harcama istekliliği ve örgüt üyeliğini devam ettirme kararlılığı olarak tanımlanmaktadır. Bununla birlikte yazarlar arasında örgütsel bağlılık tanımı konusunda bir fikir birliğine varılmıĢ değildir. Bunun baĢlıca sebebi ise örgütsel bağlılığın yapısına iliĢkin modellerdeki çeĢitlilik ve yazarların farklı bilimsel geçmiĢleridir (Balay, 2000; Çekmecelioğlu, 2006; Uygur, 2007).

Örgütsel bağlılığa iliĢkin literatür, bağlılık kavramının farklı biçimlerde kullanıldığını ve buna bağlı olarak bu konuda farklı tanımların ortaya çıktığını göstermektedir. Bu tanımlardan bazıları tablo 2.6‟da görülmektedir.

YAZAR ÖRGÜTSEL BAĞLILIK ĠLE ĠLGĠLĠ TANIMLAMA

Sheldon, 1971 KiĢinin kimliğini örgüte iliĢtiren, örgüte karĢı takınılan bir tutum veya yöneliĢtir

Mowday vd., 1982

ĠĢgörenlerin örgüt amaç ve değerlerine yüksek düzeyde inanması ve kabul etmesi, örgüt amaçları için yoğun gayret sarf etme isteği ve örgütte kalmak ve örgüt üyeliğini sürdürmek için duydukları güçlü bir arzudur.

Weiner, 1982 Örgütsel çıkarları karĢılayacak Ģekilde hareket etmek için içselleĢtirilmiĢ normatif baskıların bir toplamıdır.

Morrow, 1983

ĠĢgörenin iĢyerine psikolojik olarak bağlanmasını ifade eden örgütsel bağlılık, iĢgörenin örgütte kalma ve onun için çaba gösterme arzusu ile örgütün amaç ve değerlerini benimsemesi olarak da tanımlanabilmektedir.

Reichers, 1985 Bir örgütün çoklu öğelerinin (üst yönetimi, müĢterileri, iĢgörenleri vb.) amaçlarıyla özdeĢleĢme sürecidir

Balay, 2000

Örgütsel bağlılık bireysel çıkar ve kazanımlara ulaĢmayı hedefleyen uyum, diğerleriyle yakın iliĢkiler kurarak kendini ifade etmeye özendiren özdeşleşme, ve örgütsel ve bireysel değerler sisteminin uygunluğuna dayanan içselleştirme boyutlarından oluĢan bir kavramdır.

Meyer &

Herscovitch, 2001

Bireyi belli bir amaca uygun olan doğrultuda davranmaya iten güçtür.

Çekmecelioğlu, 2006

Örgütsel bağlılık, iĢgörenlerin örgüte karsı hissettikleri psikolojik bağlılıktır. Bağlılık ise duyulan ilgi, sadakat ve örgütsel değerlere karĢı duyulan güçlü inançtan kaynaklanmaktadır.

Uygur, 2007

En çok kabul gören tanıma göre örgütsel bağlılık;

örgütün amaçlarının kabulü ve bu amaçlara güçlü bir inanç gösterme, örgütün lehine olacak Ģekilde önemli bir çaba harcama istekliliği ve örgüt üyeliğini devam ettirme kararlılığıdır.

Reichers (1985) örgütsel bağlılık tanımalarındaki çeĢitliliğin sebep ve niteliğini tanımların özelliklerine göre üç farklı kriter kullanarak açıklamıĢtır. Bunlar;

 Yatırımları temel alan tanımlara göre; örgütsel bağlılık, örgüt tarafından

sunulan ödül ve maliyetlerin bir fonksiyonu olup, örgütsel hizmet süresi ile birlikte artar.

 Davranışlar ve özellikleri temel alan tanımlara göre; örgütsel bağlılık, çalıĢanların isteyerek, açık ve geri dönülemez davranıĢları sonrasında tutumsal bağlılıkla sonuçlanacak olan davranıĢsal eylemlere bağlılığıdır.

 Birey-örgüt amaç uygunluğunu temel alan tanımlara göre; örgütsel bağlılık, bireyin örgütsel amaç ve değerle özdeĢleĢip, onlar adına çaba sarf ettiğinde gerçekleĢen örgütle özdeĢleĢme olgusudur.

Tablo 2.6 incelendiğinde, örgütsel bağlılık tanımlarının çeĢitli ortak noktalarının da bulunduğu görülmektedir. Bunlar; örgüt amaçlarını benimseme ve bu amaçlara ulaĢma doğrultusunda gönüllü çaba, örgütsel öğelerle özdeĢleĢme, örgüt üyeliğini devam ettirme kararlılığı, psikolojik ve davranıĢsal nitelikler taĢıma ve çalıĢanlarca örgütsel değerlerin benimsenmesi Ģeklindedir. Bu ortak noktalardan hareketle örgütsel bağlılık kısaca “çalıĢanların davranıĢsal ve psikolojik olarak kendilerini çalıĢtıkları örgüte yakın hissetme olgusu ve bu doğrultuda davranıĢlar geliĢtirmesi” olarak tanımlanabilir.

Örgütsel bağlılık kavramı dahil herhangi bir kavram tanımlanırken kavramın yapısına iliĢkin bilgiler/modeller kısaca ifade edilmektedir. Bu durum dikkatleri kavramın tanımından ziyade kavramın ifade ettiği olguların yapısına çekmektedir. Bu bağlamda yazarlar, örgütsel bağlılık kavramının da yapısının tam olarak anlaĢılması için çeĢitli modeller/sınıflamalar ortaya koymuĢlardır. Zamanla kavramın yapısına iliĢkin model veya modellerde sağlanacak görüĢ birliği benzer tanımların yapılmasını sağlayacaktır.