Öneriler

Yaptığımız çalışmada Azerbaycan’ın Kuzey bölgesinde yaz aylarında düzenlenen Kur’an kurslarında sınıf içi, sınıf dışı bazı problemlerin var olduğu ve eğitim materyali yetersizliği tarafımızca tespit edilmiştir. Yaz Kur’an kurslarındaki eğitim-öğretim faaliyetlerinin daha başarılı ve verimli olması, var olan problemlerin de çözümü için ilgililerin dikkatine sunduğumuz bazı öneriler şunlardır:

1. Azerbaycan Cumhuriyetinde din eğitimiyle alakalı kurslar ülkedeki mevcut dini kurum ve icmaların müracaatları üzerine açılmaktadır. Bu nedenle açılacak olan kurslar DKİDK kararlarına uymak zorundadır.

180

Azerbaycan’da yaygın İslam din eğitim faaliyetlerinin yürütülmesi ve denetlenmesiyle Kafkas Müslümanları İdaresi sorumluluğunda devam etmektedir. Kafkas Müslümanlar idaresi yaz aylarında faaliyette bulunmak isteyen tüm icmalardan yapacakları eğitim-öğretim ile alakalı palan ve programlarını istemektedir. Bu tür bir sistem kanaatimizce talep aslında yaz Kur’an kurslarındaki eğitimi karmaşık bir hale sokmaktadır. Bu karışıklığın giderilmesi ve yaz Kur’an kurslarına katılan öğrencilerin değişik müfradatlarla eğitilmesi yerine Kafkas Müslüman idaresinin düzenleyeceği sabit bir müfredat ve programın izlenmesinin verimliliği artıracaktır.

İkinci aşamada, yaz Kur’an kursu müfredatının öğrencilerin yaş durumu, bilgi seviyesi ve yaşadığı cevre gözetilerek hazırlanması gerekir. Müfradatta son aşama olarak cami, cami çevresi ve bu özelliği taşıyacak mekânlardaki faaliyetlerin hedef ve amaçları belirlenmeli, öğretilmek istenen dersler en ince ayrıntılarına kadar metodik ilke ve yöntemlerle, yeniden yazılmalı ve yaz Kur’an kursları için yeni bir eğitim-öğretim planlamasına gidilmelidir.

2. Yaz Kur’an kurslarında müfredat, derslik sıkıntısının yanında yardımcı ders kitap sıkıntısı da yaşanmaktadır. Bu nedenle yaz kurslarıyla alakalı müfredat yeniden hazırlanmalı ve ders kitaplarda bu müfradata göre yeniden düzenlenmelidir. Aynı zamanda yaz kursuna katılan öğrenciler, ders dışında da kitap okumaları ve dini bilgiler edinmeleri için yaş gelişimlerinin dikkate alınarak hazırlandığı, başka kitaplara ihtiyaç duymaktadırlar. Bu nedenle Kafkas Müslümanları İdaresi’nin bünyesinde sırf yaz kurslarının kitap ihtiyaçlarının giderilmesi için bir komisyon oluşturulması gerekmektedir.

3. Yaz kursunda derslerin amacı, içeriği, kullanılacak teknikler, dersin süresi ve değerlendirilmesi birer müfredat çerçevesinde belirlenerek önce yıllık plan hazırlanmalı ve daha sonra da kurs öğreticilerinin derslere, belirlenen plan ve programlara göre girmeleri sağlanmalıdır. Yaz kurslarında Kur’an-ı Kerim ağırlık olmak kaydıyla (Tablo10. 16) siyer ve ilmihalle (Tablo 16) beraber, gençlerin milli değerleri öğrenmeleri için Azerbaycan kültürünü anlatan derslerin işlenmesi sağlanmalıdır.

181

4. Yaz Kurslarının isteğe bağlı ve katılımı gönüllü olması nedeniyle sınıflarda yoklama yapılmaması bazı öğrencilerin kursa devam konusunda cidiyyetsiz davranmalarına sebep olmaktadır. Bu durumun giderilmesi için öğretici tarafından hem öğrenciye hem de öğrencinin velisine Kur’an öğrenmenin değerleri konusunda bilgi verilmeli, bunun yanında normal okullarda olduğu gibi yoklama alınmalı ve derslere gelmeyen öğrencilerin velilerine haber verilmelidir. Tablo 8’de de görüldüğü gibi ebeveynlerin %48,2-si çocuklarını takip için kursa gelmektedirler. İşin ciddiyeti, üzerinde durularak her velinin haftada en az birkaç kez fiilen ya da telefonla arayrak öğrenci hakkında bilgi almayı alışkanlık haline getirmesi sağlanabilir. Kursa devam teşvik amacıyla, yoklama çizelgesi hazırlanarak, kursu en çok takip eden öğrencilere hediyeler/ödüller verilebilir. Kısacası eğer yaz kurslarında öğrencilerin başarılı olması isteniyorsa kurs öğreticisi öğrenci velisi ile sürekli iletişim halinde olmalıdır.

5. Yaz kurslarına öğrencilerin ciddiyetsiz yaklaşmalarının veya zihinlerinde olumsuz bir imaj oluşmasının nedenlerinden biri de kursu bitiren öğrencilere yaz kursuna katıldığını gösteren veya kursta geldiği aşamaları gösteren bir belgenin ya da bir sertifikanın verilmemesidir. Böyle bir belge öğrencilerin kursa katılım heveslerini artıracağı gibi bir başarı ödülü olarak görülecek, hatta yaz kursundan kalan bir hatıra olarak da algılanacaktır. Aynı zamanda bu belge öğreticinin, öğrencinin, en son neler neler öğrendiğini görmesi ve nereden başlaması gerektiğine karar vermesini kolaylaştıracaktır. Bu davranış, kursa katılan öğrencinin her sene aynı bilgileri tekrar etmesi yerine, aksine yeni bilgiler öğrenmesine yardımcı olacaktır. Bu bir anlamda yaz Kur’an kursuna katılan öğrencinin yaz kursundan bıkkınlık duymasına engel olmaktır. 6. Kutsal kitapları okumak veya öğrenmek adına düzenlenen yasal uygulamada gençlik yaşı olarak belirtilen durumun, bireylerin milli ve dini değerleri öğrenmesi bakımından dini ibadet ve inanç serbestliğinin yaş sınırı olmadan yasal olarak tanındığı gibi kutsal kitapları öğrenme de yaş sınırlaması olmayacak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Yani yaş sınırlaması kaldırılarak, isteyen yaş grubundaki bireylere normal eğitim-öğretim hayatını etkilemeyecek şekilde düzenlenen kurslara katılıma serbestliği tanınmalıdır.

182

7. Bir diğer mesele, Kuzey bölgesindeki yaz kurslarında deslik için kullanılabilecek mekân ve araç-gereç yetersizliği ve bu durumun eğitim-öğretimi olumsuz etkilemesi meselesidir. Özellikle kurs yerlerinin eski cami ve cami çevrelerinde yapılması bu durumu hayli zorlaştırmaktadır. Çünkü camilerin sınıf ortamına çevrilmesi için cami içine sıra, yazı tahtası ve diğer eğitim materyallerinin yerleştirilmesi hayli sıkıntılı bir durumdur. Bu nedenle yaz kurslarının düzenlemek için sınıf sistemine uygun mekânlar tercih edilmelidir.

8. Eski kurs binalarının istenen şekilde sınıf formatına çevrilmemesi ve materyallerle donatılamamasından dolayı, yapılacak olan yeni camiler bu eksikliklerin dikkate alındığı ve milli mimariye uygun şekilde çizilen planlara göre inşa edilmelidir.

9. Özellikle dersliğe dönüştürülemeyen yerlerde İl Milli Eğitim yöneticileriyle görüşükerek, tatilde olan ortaöğretim sınıflarının yaz kurusu için tahsis edilmesi sağlanmalıdır. Bu durumun öğrencileri camilerden uzaklaştırmaması için haftanın belli günlerinde ve özellikle Cuma günü öğrencilerin namaza katılmaları sağlanmalıdır. Çünkü öğrencinin camide namaza katılması, cami terbiyesini/eğitimini alması ve camide nasıl davranması gerektiği konusunu öğrenmesi açısından çok önemlidir.

10. Yaz kurslarında öğrencilerin kurs dışında kendilerini geliştirmeleri için yeterli yardımcı kitapların ve her kursta yeterli araç-gereçin olmaması sebebiyle, bölgede tüm kurs öğretici ve öğrencilerinin yararlana bilemesine yönelik bir kütüphane veya bir araç- gereç deposu kurulmalıdır. Amaç camisinde, sınıfında ve hücresinde yeterli donanım olmayan kurs öğreticisi bu yerlerden, öğrencilerin ihtiyacına yönelik teknolojik güçten faydalanrak kurs eğitimine rek katmayı sağlamaktır.

11. Yaz kurslarında dini bilgi ve milli değerlerle beraber bilgisyar da öğrenmelidir. Haftanın belli günlerine konacak olan bu derslerle öğrenci teknolojinin günlük gelişimi takip edip onu verimli bir şekilde kullanmayıda öğrenecektir. Bu ders kurs öğrencilerinin çoğu tarafından istenmektedir.

12. Yaz kurslarında sınıfların mevcudunun sınıflar 30’u aşması durumunda kurs öğreticisine mutlaka bir yardımcı öğretici verilmelidir. Sınıfların kalabalık (30 ve üstü) olması eğitim-öğretimi olumsuz etkilemekle beraber bu durum aynı zamanda kurs

183

öğreticisinin verimliliğini de düşürmektedir. Nitekim sıcak havaya bir de kalabalık sınıflar eklenince, bu durumun öğrencinin derse olan motivesini ve ilgisini bozması kaçınılmaz bir durum olur.

13. Yaz kurslarında ders süresini iyi değerlendirmek ve öğrencilere yeterli zaman ayırabilmek için dikkat edilmesi gereken bir diğer husus, öğrenciler arasındaki seviye farkının tespit edilip ona göre bir sınıf ve ders programı yapılması gereklidir. Bu duruma bir çözüm olarak Türkiye’de uygulanmakta olan Kur sistemi denenebilir.

14. Kurs başarısını etkileyen nedenlerden bir diğeri kurs öğreticisinin yetersiz

pedagojik formasyon bilgisi ve kendisini yeni teknolojik gelişime göre

yenileyememesidir. Bu nedenle yaygın din eğitiminden sorumlu kurum ve kuruluşlar, her yıl yaz kurslarının eğiticilerine yönelik pedagojik formasyon düzeylerinin geliştirilmesi için hizmet içi eğitim seminerleri, plaketleri ve oturumları düzenlemelidir. Eğitim içi bu tür faaliyetlerin verimliliğini artırabilmek ve daha etkili olmasını sağlamak için alanında uzman kişilerden yararlanılmalıdır. Yine kurs eğiticilerinin mesleki ve öğreticilikle ilgili yeterliliklerini artıracak kaynak ihtiyacının giderilmesine yardımcı olunmalıdır.

14. Cami çevresi öğrencilerin dinlenebilecekleri ve günlük ihtiyaçlarını giderebilecekleri şekilde düzenlenilmelidir. Aynı zamanda kantin ve oyun yerleri gibi sosyal alanlarla çocukların kurs çevresinden fazla uzaklaşmaları önlenmelidir. Bu durum aynı zamanda öğrencinin motivesini ve başarısını olumlu yönde etkileyecektir.

Yukarıda ifade etmeye çalıştığımız tekliflerin hepsi bir öneriden ibarettir. Dikkate alınıp yetkililer ve kurs öğreticileri tarafından kullanılmaya çalışıldığında Yaz Kur’an kurslarında var olan problemlerin çözümünde başarılar sağlanacağını umut ediyoruz.

184 BİBLİYOGRAFYA

KİTAPLAR:

Azerbaycan Cumhuriyeti Dini Kurumlar İşi Üzere Devlet Komitesi, “Dini İtikat Azatlığı Hakkında Azerbaycan Respublikasının Kanunu”, Bakü, 2009.

ABBASLI, Nazile, Azerbaycan Özgürlük Mücadelesi, Beyaz Balina yay, İstanbul, 2001. ABBASOV, Namik, Muasır Şeraitte Azerbaycan Devletinin Medeniyet Siyaseti Ve

Manevi Değerlerin İnkişaf Amilleri, Bakü, 2008.

ABDULBAKİ, Muhammed Fuad, el-Mu’cemu’l Müfehres Lialfazil-Kur’an, İstanbul, 1982.

AHMUDOV, Mehman, Bağımsızlığından Sonra Azerbaycan’da Dini Gelişim, Dokuz Eylül Üniversitesi, S.B.E., Yüksek Lisans Tezi, 2004.

AKINER, Shirin, Sovyet Müslümanaları, (Trc; Tufan Buzpınar, Ahmet Mutu), İnsan yay, İstabul 1995.

ALBAYRAK, Ahmet, “Ergenlerin Dini Gelişiminde Sevgi ve Korku Motifinin

Etkinliği”, Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi, Ankara Okulu, Ankara, 2002.

ALBAYRAK, Halis, Azerbaycan’da Din, Türk dünyasının Dini Meseleleri (Kutlu Doğum Haftası 1997), TDV Yayınları, Ankara, 1998

ALESKEROV, Alesker, Azerbaycan Anayasasındaki Devlet Sistemi ve Temel Öğeleri, M.Ü, SBE, Yayınlanmamış Y.L, Tezi, İstanbul, 2000.

ALGAR, Hamid, “Molla”, DİA, c. XXX, İstanbul, 2005.

ALIŞOVA, N, Azerbaycan Respublikası Medeniyet ve Turizm Nazırlığı, Milli-Manevi

değerlerin Kütüphanelerin Rolü, Bakü, 2011.

ALİYEV, Rafik Şeyhülislam, Bakü, 1999.