Lise müfredatı içerisine sosyal becerilerin geliştirilmesine yönelik etkinlikler dâhil edilip, öğretmenler bu konunun önemi hakkında bilgilendirilmelidir. Bu amaçla, hizmet içi eğitim kapsamında, öğretmenlere sosyal beceri eğitimi konusunda grup uygulamaları yapılabilir. Böylece öğretmenler öğrencilere olumlu kişilerarası ilişkiler kazandırmada ve devamını sağlamada etkili olabilirler. Böylelikle sınıf ortamında da sosyal beceri eğitimi verilmiş olup, öğrencilerin sosyal gelişimleri desteklenebilir.
Okullarda öğrencilerin özellikle sosyal beceri yetersizliği gösterenlerin; sosyal ilişki kurma, sürdürme ve karşılaştıkları kişilerarası problemlerini çözebilme bağlamında kendilerini sosyal olarak yetkin görme inançlarını geliştirmek için okul aile işbirliğinin sağlanmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. Bunun için ebeveynlerin sosyal beceri eğitimine de önem verilmelidir. Okulların rehberlik servisleri ve sınıf öğretmenleri tarafından ergenlik çağında olan çocukların velilerine yönelik düzenlenecek olan seminerler, anne-babaların kendi tutum ve davranışları konusunda bilinç kazanmalarına katkıda bulunarak, sosyal beceri açısından duyarlı hale gelmelerini sağlayacaktır. Ayrıca okullarda sürdürülen öğretimin yanı sıra sosyal, kültürel ve sportif etkinliklerin yapılmasına olanak veren alanlar da oluşturulabilir.
Bu konuda bir birikime sahip olmak için yeni araştırmalara gereksinim vardır. Bu gereksinimlerle ilgili şu öneriler sunulabilir:
Olanaklar ve zaman nedeniyle kesitsel bir çalışma yapılması tercih edilmiştir. Ancak sosyal beceri konusunda boylamsal çalışmalarla daha detaylı, bütünlüklü, aydınlatıcı sonuçlar elde edilmesi mümkündür.
Bu araştırmanın sonuçlarında genellemeye gidebilmek için farklı yaş gruplarında benzer araştırmaların yapılmasında fayda vardır. Bu araştırma lise ikinci sınıf öğrencileriyle yürütülmüştür. Araştırmanın farklı örneklem gruplarında tekrarlanmasının yararlı olacağı düşünülebilir.
Bu araştırmada öğrencilerin sosyal becerilerini yordamak amacı ile anne-baba tutumları ve liselerdeki farklı öğrenim programı değişkenleri alınmıştır. Ancak bazı noktalarda bu değişkenlerin açıklayıcı olmadığı görülmüştür. Bu da göstermektedir ki sosyal beceriyi etkileyen başka faktörler de bulunmaktadır. Bu nedenle sosyal becerinin açıklanabilmesi için farklı değişkenleri inceleyen araştırmalar yapılmalıdır.
KAYNAKÇA
Akbaba, S. (1988) Ana-Baba Tutumlarının Bazı Kişilik Özellikleri Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Akbağ, M. (1994) Liseli Ergenlerin Anne-Baba Tutumlarını Algılamaları İle Uyum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri A.B.D.
Akkök, F. (1999) İlköğretimde Sosyal Becerilerin Geliştirilmesi Öğretmen El Kitabı. İstanbul: Özgür Yayınları.
Akkök, F. (2003) İlköğretimde Sosyal Becerilerin Geliştirilmesi Ana-Baba El Kitabı. İstanbul: Özgür Yayınları.
Akkuş, Z. (2005) İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Becerilerinin Özsaygı ve Denetim Odağı İle İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana Bilim Dalı.
Albükrek, İ. (2002) Anne, Baba ve Çocuk Tarafından Algılanan Babanın Çocuğuna Karşı Tutumu İle Çocuğun Benlik Kavramı Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri A.B.D.
Alisinanoğlu, F. (2003) Çocukların Denetim Odağı İle Algıladıkları Anne Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Çocukların Denetim Odağı İle Anne Tutumları). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 97-106.
Allen, J.P.; Kilmer, S.L.; Land, D.J.; Kuperminc, G.P.; Moore, C.W.; O’beirne-Kelly. H. and McElhaney, K.B. (2003) A Secure Base in Adolescence: Markers of Attachment Security in the Mother-Adolescent Relationship. Child Development, V.74(1), 292-307.
Allen-Meares, P. v and Fraser, M.W. (2004) Intervention With Children and Adolescents. New York: Pearson-Allyn and Bacon.
Altunbaş, G. (2002) Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Destek Düzeylerinin Bazı Kişilik Özellikleri ve Sosyal Beceri Düzeyleri İle İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Arı, M., Bayhan, P ve Artan, İ. (1994) Farklı Ana-Baba Tutumlarının 4-11 Yaş Grubu Çocuklarında Görülen Problem Durumlarına Etkisinin Araştırılması. 10. YA-PA Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri. İstanbul: YA-PA Yayınları.
Atılgan, G. (2001) Okulöncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden ve Etmeyen İlköğretim I. Kademe ve I. Devre Öğrencilerinin Sosyal Beceri Özelliklerinin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri A.B.D.
Atili, G. (1990) Successful and Disconfirmed Children in the Peer Group: Indices of Social Competence Within an Evolutionary Perspective. Human Development, V.33, 238-249.
Avcıoğlu, H. (2005) Etkinliklerle Sosyal Beceri Öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
Avşar, Z. (2004) Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Sosyal Beceri Düzeylerinin Belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 111- 130.
Aysan, F. ve Uzbaş, A. (2005) İlköğretim 4. ve 5. Sınıflarda Okuyan Öğrencilerin Sosyal Becerileri ve Okul Uyumu İle Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 91-107.
Bacanlı, H. (1999) Sosyal Beceri Eğitimi. İlköğretimde Rehberlik. Kuzgun, Y. (Ed.)Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Bacanlı,H. (2003) Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Bahadır, A. (2002) Ergenlik Dönemi Kişilik Gelişiminde Temel Kavramlar. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, 57-65.
Balcı, S. ve Kalkan, M. (2001) Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Beceri Düzeylerinin Utangaçlık Düzeyleri ile İlişkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Eylül, 1-12
Başpınar, H. (1996) Lise ve Endüstri Meslek Lisesi Son Sınıf Öğrencilerinin Genel Yetenek Düzeylerinin Karşılıklı Olarak İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Baykal, T. (1996) Lise Öğrencilerinin Ruh Sağlığının Çocuk Yetiştirme Biçimi ve Başa Çıkma Mekanizmaları ile İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji A.B.D.
Baymur, F. (1994) Genel Psikoloji. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Bell, N.J.; Avery, A.W.; Jenkins, D.; Feld, J. and Schoenrock, C.J. (1985) Family Relationships and Social Competence During Late Adolescence. Journal of Youth and Adolescence, V.14(2), 109-120.
Bilen, M. (1994) Ailede Toplumsallaşma. Yayına Hazırlayan: Sabri Koç. Türk Eğitim Derneği 18. Eğitim Toplantısı. Ankara: Şafak Matbaacılık.
Bilir, Ş. (1994) Ana ve Çocuk Sağlığı. Ankara: Alkım Yayınevi
Bilir, Ş. ve Dabanlı, D. (1981) Ergenlik Çağındakinin Sosyal Gelişimine Aile Tutumlarının Etkisinin Araştırılması. Aile Yazıları III. Dikeçligil, B. ve Çiğdem, A. (Ed.) TC Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Bilim Serisi, (1990), 5/11.
Black, B. and Logan A. (1995) Links Between Communication Patterns in Mother-Child, Father-Child and Child-Peer Interactions and Children’s Social Status. Child Development, V.66, 255-271.
Caldarella, P. and Merrell, W. (1997) Common Dimensions of Social Skills of Children and Adolescents: A Taxonomy of Positive Behaviors. School Psychology Review, V.26(2), 264-278.
Christoff, K.A.; Scott, W.O.N.; Kelley, M.L.; Schlundt, D. Baer, G. and Kelly, J. A. (1985) Social Skills and Social Problem- Solving Training for Shy Young Adolescents. Behavior Therapy, V.16, 468-477.
Cohen, S.; Sherrod,D.R. and Clark, M.S. (1986). Social Skills and the Stress- Protective Role of Social Support. Journal of Personality and Social Psychology, V.50, 963-973.
Çağatay, E. (2003) Alt ve Üst Sosyoekonomik Düzeydeki 6, 9, 12 Yaş Çocuklarına Verilen Fiziksel Cezanın Ana-Baba Tutumlarını Algılamalarını ve Çocuk Yetiştirme Tutumlarını Etkileyip Etkilemediğinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi A.B.D.
Çağdaş, A. (2002) Anne-Baba-Çocuk İletişimi.Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Çağdaş, A. ve Seçer-Şahin, Z. (2002) Çocuk ve Ergende Sosyal ve Ahlak Gelişimi. Ankara: Nobel Yayınevi.
Çakmaklı, K. (2007) Çocuk ve Gençte Sosyal Gelişim. İstanbul: Yağmur Yayınları.
Çetin, F., Bilbay, A.A. ve Kaymak, D.A. (2003) Araştırmadan Uygulamaya Çocuklarda Sosyal Beceriler. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
Çıngı, H. (1994). Örnekleme Kuramı. Ankara: H.Ü. Fen Fakültesi Basımevi.
Çiftçi, İ. ve Sucuoğlu, B. (2005) Bilişsel Süreç Yaklaşımıyla Sosyal Beceri Öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık
Çivitçi, A. (2000) Lise Öğrencilerinin Kendini Kabul Düzeyleri İle Çocukluk Dönemlerine İlişkin Algıladıkları Anne-Baba Davranışları Arasındaki İlişki. Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 74-87
Çok, F. (1993). Gençlikte Arkadaşlık İlişkileri, Eğitim ve Bilim, 17, 27–35
Çopur, F. (1996) Ana-Baba Tutumlarının Kız Öğrencilerin Kullandıkları Stresle Başa Çıkma Yollarına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Deniz, M.E. (2002) Üniversite Öğrencilerinin Karar Verme Stratejileri ve Sosyal Beceri Düzeylerinin Ta-Baskın Ben Durumları ve Bazı Özlük Niteliklerine Göre Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri A.B.D.
Deniz, M.E. (2003) Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Beceri Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 501-522.
Dicle, A.N. (2006) Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Beceri Düzeylerinin Duygusal Zekâ Düzeyleri ve Bazı Kişilik Özelliklerine Göre İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri A.B.D.
Dilek, H. (2007) Farklı Eğitim Programlarına Devam Eden Lise II. Sınıf Öğrencilerinin Benlik Saygısı İle Anne-Babalarının Benlik Saygısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi A.B.D.
DiTommaso,E.; Brannen- McNulty, C.; Ross, L. and Burgess, M. (2002) Attachment Styles, Social Skills and Loneliness in Young Adults. Personality and İndividual Differences, V.35, 303-312.
Dornbusch, S.M.; Ritter, P.L.; Leiderman, P.H.; Roberts D.F. and Fraleigh, M.J. (1987) The Relation of Parenting Style to Adolescent School Performance. Child Development, V.58, 1244-1257.
Dökmen, Ü. (1995) Sosyometri ve Psikodrama. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Eisenberg, N.; Fabes, R.A. and Murphy, B.C. (1996) Parents’ Reactions to Children’s Negative Emotions: Relations to Children’s Social Competence and Comforting Behavior. Child Development, 67, 2227-2247
Eisenberg, N.; Guthrie, I.K.; Cumberland, A.; Murphy, B.C.; Shepard, S.A.; Zhou Q. and Carlo G. (2002) Prosocial Development in Early Adulthood: A Longitudinal Study. Journal of Personality and Social Psychology, V.82(6), 993- 1006.
Ekşi, A. (1990) Çocuk, Genç, Ana-Babalar. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Elliott, S.N. and Gresham, F.M. (1987) Children’s Social Skills: Assessment and Classification Practices. Journal of Counselling and Development, V.66, 96-98.
Elliot, S.N. and Gresham, F.M. (1993) Social Skills Interventions for Children. Behavior Modification. V.17(3), 287-313.
Elmas, U. (1998) Bireylerin Ana-Baba Tutumları İle Özgecilik Düzeyleri arasındaki İlişkiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri A.B.D.
Engels, R.C.M.E.; Finkenauer, C.; Meeus, W. and Deković, M. (2001) Parental Attachment and Adolescents’ Emotional Adjustment: The Associations with Social Skills and Relational Competence. Journal of Counseling Psychology, 48(4), 428-439.
Ergül, H.F. (1995) Sağlık Meslek Lisesi Öğrencilerinin Benlik Algı Düzeyleri ile Empatik Eğilim ve Empatik Beceri Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Erkan, S. (1993) Ana-Babalarını Demokratik, Otoriter ve İlgisiz Olarak Algılayan Bireylerin Benlik Kavramları İle İdeal Benlik Kavramlarının Bağdaşım Dereceleri Arasındaki Farklar. Eğitim Dergisi, 3, 5-13.
Erkan, Z. (2002) Ergenlerin Sosyal Kaygı Düzeyleri, Ana-Baba Tutumları ve Ailede Görülen Risk Faktörleri Üzerine Bir Çalışma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri A.B.D.
Fagan, J.; Bernd, E. and Whiteman, V. (2007) Adolescent Fathers’ Parenting Stres, Social Support and Involvement With Infants. Journal of Research on Adolescence, V.17(1), 1-22.
Furman, W.; Simon, V.A.; Shaffer L. and Bouchey, H.A. (2002) Adolescents Working Models and Styles for RElationships with Parents, Friends and Romantic Partners. Child Development, V.73(1), 241-255.
Gander, M.J. and Gardiner, H.W. (2001) Çocuk ve Ergen Gelişimi. İngilizceden Çeviren: Bekir Onur. Ankara: İmge Kitabevi.
Giderer, H.E. (1990) Fen Lisesi İle Ömer Seyfettin Lisesi Öğrencilerinin Denetim Odağına Göre Bazı Değişkenler Yönünden Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gold, M. and Yahof, D.S. (1986) Mothers, Daughters and Girlfriends. Journal of Personality and Social Psychology, V.49(3), 654-659.
Gordon, T. (2003) Etkili Ana-Baba Eğitimi. İngilizceden Çeviren: Emel Aksay. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Gökçe, B. (1985) Sosyal ve Kültürel Değişmeler İçerisinde Gençlik. Gençliğin Eğitimi ve Sorunları. Ergen, N. (Ed.) Türk Eğitim Derneği IX Eğitim Toplantısı. Türk Eğitim Derneği Bilim Dizisi, 9.
Gökçedağ, S. (2001) Lise Öğrencilerinin Okul Başarısı ve Kaygı Düzeyi Üzerinde Anne-Baba Tutumlarının Etkilerinin Belirlenip Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitimde Psikolojik Hizmetler A.B.D.
Grotevant, H.D. and Cooper, C.R. (1985) Patterns of Interaction in Family Relationships and the DEvelopment of Identity Exploration in Adolescence. Child Development, 56, 415-428.
Güven, A. (1991) Farklı Öğretim Programı İzleyen Öğrencilerde Algılanan Ana-Baba-Öğretmen Tutumlarının Benlik Kavramına Etkisi. 8.Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları Kitapçığı. İzmir: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Hakan, S. (2003) Anadolu Lisesi Öğrencileri İle Yurtdışı Yaşantısı Geçiren ve Anadolu Liselerine Gelen Öğrencilerin Ana-Baba Tutumlarını Algılamaları Açısından Karşılaştırılması. Milli Eğitim Dergisi, 159, 211-227.
Haktanır, G. ve Baran, G. (1998) Gençlerin Benlik Saygısı Düzeyleri İle Anne-Baba Tutumlarını Algılamalarının İncelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı dergisi, 5(3), 134-141.
Halberstadt, A.G. (1986) Family Socialization of Emotional Expression and Nonverbal Communication Atyles and Skills. Journal of Personality and Social Psychology, V.51(4), 827-836.
Hamarta, E. (2000) Üniversite Öğrencilerinin Yalnızlık ve Sosyal Beceri Düzeylerinin Öğrencilerin Özlük Nitelikleri Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri A.B.D.
Hashimave, P.Y. and Amato,P.R. (1994) Poverty, Social Support and Parental Behavior. Child Development, V.65, 394-403.
He, Y., Liu, H., Chen, X. and Chang,L. (2005)The Peer Group as a Context: Moderating Effects on Relations Between Maternal Parenting and Social and School Adjustment in Chinese Children. Child Development, V.76(2), 417-434.
Hines, A.M. (1997) Divorce-Related Transitions, Adolescent Development and the Role of the Parent-Child Relationship: A REview of the Literature. Journal of Marriage and the Family, V.59, 375-388.
Hortaçsu, N. (2003) İnsan İlişkileri. Ankara: İmge Kitabevi.
İkizoğlu, M. (1993) Demokratik ve Otoriter Anne-Baba Tutumlarının, Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Benlik Saygısı Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Jager-Tezcan, I. (1985) Çeşitli Ülkelerde Gençliğin Durumu ve Sorunları Nelerdir? Gençliğin Eğitimi ve Sorunları. Ergen, N. (Ed.) Türk Eğitim Derneği IX Eğitim Toplantısı. Türk Eğitim Derneği Bilim Dizisi, 9.
Kaplan, P.S. (2004) Adolescence. Boston : Houghton Mifflin Co.
Kapudere, A. (1998) Meslek Lisesi Öğrencilerinin Psikolojik İhtiyaçları ile Genel Uyum Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kara, E. (2003) Öğretmen ve Öğrencilerin Sosyal Beceri Algılarına Etki Eden Faktörler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim A.B.D.
Karaduman, B.D. (1997) Ankara Fen Lisesi Öğrencilerinin Kendini Kabul Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitimde Psikolojik Hizmetler Ana Bilim Dalı.
Kazaz, A. (1993) Meslek Liselerinde Okuyan Öğrencilerin Benlik Tasarım Düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kehale, D. (2002) Okulöncesi Öğretmenliği Programı Öğrencilerinin Algıladıkları Anne-Baba Davranışları, Kendilik Algısı ve Empatik Beceri Düzeyleri ve Bunlar Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim A.B.D.
Kılıçcı, Y. (1999) 6-15 Yaş Öğrencilerinin Gelişimsel Güçleri ve Kişilik Gelişimini Kolaylaştırma. İlköğretimde Rehberlik. Kuzgun, Y. (Ed.)Ankara: Nobel Yayınevi.
Kozacıoğlu, G. (1986) Çocukların Anksiyete Düzeyleri ile Annelerinin Tutumları Arasındaki İlişki. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları
Köknel, Ö. (1999) Kaygıdan Mutluluğa Kişilik. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Kulaksızoğlu, A. (1999) Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kurtuluş, A., Soydal, T. ve Ergüder, T. (2002) Çocuk Ruh Sağlığı ve Gelişim Dönemleri Hakkında Anne-Babalara Temel Mesajlar. TC Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile Başbakanlık Proje Uygulama Birimi İşbirliği. Ankara: Gökçe Ofset.
Kuzgun, Y. (1992) Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: ÖSYM Yayınları.
Langelier, C.A. (2006) Duygu Yönetimi. İngilizceden Çeviren: Mehmet Bilgin ve Rezzan Çecen. Ankara: PEGEM A Yayıncılık.
Lindenfield, G. (1997) Kendine Güvenen Çocuk Yetiştirme. İngilizceden Çeviren: Gülder Tümer. Ankara: HYB Yayıncılık.
Loehlin, J.C., Neiderhiser, J.M. and Reiss, D. (2005) Genetic and Environmental Components of Adolescent Adjustment and Parental Behavior: A Multivarite Analysis. Child Development, 76(5), 1104-1115.
Luthar, S.S. (1996). Social Competence in the School Settings: Prospective Cross-Domain Associations among Inner-City Teens. Child Development, V.66, 416-429.
Mangır, M. ve Başar, F. 1993. Fiziksel İstismara Uğramış 10 Yaş Grubu Alt Sosyoekonomik Düzey Çocuklarının Özsaygı Düzeylerini Etkileyen Bazı Faktörlerin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi: 1311. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler: 724.
Mangır, M. ve İnal, S. (1994) Televizyonun Okulöncesi Dönemdeki Çocuklar Üzerindeki Etkileri. 10. YA-PA Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri. İstanbul: YA-PA Yayınları.
Matsushima, R.; Shiomi k.; and Kuhlman D.M. (2000). Shyness In Self- Disclosure Metiated by Social Skill. Psychological Reports, V.86, 333-338
Mize, J. and Pettit, G.S. (1997) Mothers’ Social Coaching, Nother-Child Relationship Style and Childre’s Peer Competence: Is the Medium the Message?. Child Development, V.68(2), 312-332.
Montessori, M. (1999) Annelik Sanatı. İngilizceden Çeviren: Cemal Külhanbeyi. İstanbul: Bahar Yayınevi.
Morgan, C.T. (1995) Psikolojiye Giriş. İngilizceden Çeviren: Hüsnü Arıcı ve Diğ. Ankara: METEKSAN.
Morganett, R.S. (2005) Ergenler İçin Grupla Psikolojik Danışma Uygulamaları. İngilizceden Çeviren: Sonay Güçray, Alim Kaya ve Mesut Saçkes. Ankara: PEGEM A Yayıncılık.
Nas, F. (1995) İstanbul İlinde Genel Liselere ve Anadolu Liselerine Devam Eden Öğrencilerin Velilerinin Bu Okullara İlişkin Görüş ve Beklentilerinin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Nas, R. (1986) Ailede Çocuk Eğitimi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 171-179.
Navaro, L. (2000) Gerçekten Beni Duyuyor musun?. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Nelsen, J. ve Lott, L. (2001) Ergen Gençler İçin Pozitif Disiplin. İngilizceden Çeviren: Bilge Öztürk. İstanbul: Beyaz Yayınları.
Onursal, A. (2006) Nbr gençlik. Ankara: Ebabil Yayınları.
Overbeek, G.; Stattin, H.; Vermulst, A.; Ha, T. and Engels, R.C.M.E. (2007) Parent-Child Relationships and Emotional Adjustment: A Birth-to-Maturity Prospective Study. Developmental Psychology, V.43(2), 429-437.
Öksüz, Y. (2002) Ergenin Kişilik Gelişiminde Ebeveynin Rolü. Milli Eğitim Dergisi,135-140. 155-156.
Örgün, S.K. (2000) Anne-Baba Tutumları İle 8. Sınıf Öğrencilerinin Benlik Saygıları ve Atılganlıkları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri A.B.D.
Öz, İlkim. (2004) Anne-Baba Olma Sanatı. İstanbul: ALFA Yayınevi.
Özabacı, N. (2006) Çocukların Sosyal Becerileri İle Ebeveynlerin Sosyal Becerileri Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 163-179.
Özcan, H. (1996) İlkokul Öğrencilerinin Özgüvenleri, Akademik Başarıları ve Anne-Baba Tutumları Arasındaki İlişkiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı.
Özgüven, İ.E. (1999) Çağdaş Eğitimde Psikolojik Danışma ve Rehberlik. Ankara: PDREM Yayınları.
Özgüven, İ.E. (2001) Ailede İletişim ve Yaşam. Ankara: PDREM Yayınları.
Özlek, S. (2003) Lise Öğrencilerinin Sosyal Beceri Düzeylerini Yordayan Bazı Değişkenler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik danışmanlık A.B.D.
Öztürk, M.O. (1997) Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara: MEDİKOMAT.
Öztütüncü, F. (1996) Liseli Ergenlerdeki İrrasyonel/Olumsuz Otomatik Düşüncelerin Ana-Baba Tutumları ve Aile-içi İlişkiler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri A.B.D.
Özyürek, A. (2004) Kırsal Bölge ve Şehir Merkezinde Yaşayan 5-6 Yaş Grubu Çocuğa Sahip Anne-Babaların Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi A.B.D.
Paikoff, R.L. and Brooks-Gunn, J. (1991) Do Parent-Child RElationships Change During Puberty?. Psychological Bulletin, V.110(1), 47-66.
Parish, T.S. and Parish, J.G. (1991) The Effects of Family Configuration and Support System Failures During Childhood and Adolescence on College Students’ Self-Concepts and Social Skills. Adolescence, V.26(102), 441-447.
Pipp, S.; Shaver, P.; Jennigs, S.; Lamborn, S. and Fischer, K.W. (1985) Adolescents’ Theories About the DEvelopment of Their RElationships With Parents. Journal of Personality and Social Psychology, V.48(4), 991-1001.
Pişkin, M. (1999) Özsaygıyı Geliştirme Eğitimi. İlköğretimde Rehberlik. Kuzgun, Y. (Ed.)Ankara: Nobel Yayınevi.
Polat, O. (2001) Çocuk ve Şiddet. İstanbul: DER Yayınları.
P.Rein, R. and Rein, R. (2000) Çocuğunuzun Beceri ve Yeteneklerini Nasıl Geliştirebilirsiniz? İngilizceden Çeviren: Selda Göktan. İstanbul: Özgür Yayınları.
Quinn, T. (1993) Child Development. New York: HarperCollins Publishers.
Recepov, R. (2000) Algılanan Ana-Baba Davranışları (Kültürlerarası Bir Karşılaştırma). Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji (Sosyal Psikoloji) A.B.D.
Riggio, R.E. (1986). Assessment of basic social skills. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 649-660.
Riggio, R.E., Throckmorton, B. and DePaola, S. (1990). Social skills and selfesteem.Personality and Individual Differences, 11, 799-804.
Rose, S.R. (1998) Group Work With Children and Adolescents (Prevention and Interventioon in School and Community Systems). California: SAGE Publications.
Rotheram, M.J. (1987). Children's Social and Academic Competence. Journal of Educational Research, v:80. n.4, p.206-211, Mar-Apr
Rudolph, K.D.; Hammen, C. and Burge, D. (1995) Cognitive Representations of Self. Family and Pers in School-Age Children: Lİnks with Social Competence and Sociometric Status. Child Development, 66, 1385-1402
Saran, N. (1979) Aile Hayatı ve Toplum. Aile Yazıları III. Dikeçligil, B. ve Çiğdem, A. (Ed.) TC Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Bilim Serisi, (1990), 5/11.
Sayma, H.İ. (2001) İlköğretim 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Yetkinlik Beklentilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Schneider, B.H. (1993) Children’s Social Competence in Context. New York: Pergamon Press.
Segrin, C. ve Flora, J. (2000) Poor Social Skills are a Vulnerability Factor in the Development of Psychosocial Problems. Human Communication Research,