Tez-1: “Bulgaristan’dan Gelen Göçmenlerin Türkiye'nin Sosyal Yapısına Etkileri”
(1992)
Hasan Pekdemir bu çalışmayı, 1992 yılında, “İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkiler” Bölümünde, yüksek lisans tezi olarak hazırlamıştır.
“Bulgaristan'dan Türkiye'ye göç etmiş Türklerin Türkiye'deki toplumsal yapıyı nasıl etkilediğini incelemeyi” (Pekdemir, 1992: 4) amaçlayan araştırmacı anket tekniğinden yararlanmıştır. Pekdemir tezinin amaçlarını:
“Bu araştırmada son yıllarda Bulgaristan’dan Türkiye'ye göç eden soydaşlarımızın sorunlarını dile getirmeyi düşünülmüş, bu sorunların çözümünde özellikle Eğitim, Konut ve İstihdam sorunlarının incelenmesi ve çözümü konusunda ışık tutulması amaçlanmıştır.”
“Bu incelemelerimizin asıl hedeflerinden birisi de soydaşların eğitim yapıları vasıf düzeyleri ve sosyal konulardaki çeşitli alışkanlıkları araştırılarak ülkemizin sosyal bünyesine intibaklarının sağlanmasıdır”(Pekdemir,1992, s. 9) şeklinde tanımlamıştır.
Araştırmasında “son zamanlarda Bulgaristan’dan Türkiye'ye göç eden göçmen soydaşlarımız arasında yapılan tesadüfi örnekleme ile ilkokul çağından - 65 yaş arası 204 kişiye” uyguladığı anket tekniği ile “çeşitli şahıslardan, resmi ve özel kurum ve kuruluşlardan, kitap ve ansiklopedilerden, gazetelerden, dergilerden ve TRT yayınlarından” verilerini elde eden Pekdemir, “sorunları daha gerçekçi olarak yansıtabilmek amacıyla” katılımcılara kendilerini ifade edebilecekleri yöntem olan anket tekniğini kullandığını belirmiştir (Pekdemir, 1992).
47 Tez-2:“Baskı Grupları, Türkiye'de Dernekleşme ve Balkan Göçmen ve Mülteci
Dernekleri Örneği” (1993)
“Hasan Buran tarafından hazırlanan bu araştırma, 1993 yılında İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi Anabilim Dalında doktora tezi olarak”
gerçekleştirilmiştir. Tezinin amacını “baskı grupları, Türkiye'de dernekleşme ve Balkan, Göçmen ve Mülteci Dernekleri’nin ne derece baskı grubu özellikleri gösterdiklerini ortaya koymak” (Buran, 1993) olarak tanımlayan araştırmacı, doktora tezinin verilerini derneklerin yoğunlukta olması nedeniyle İstanbul'da 13 dernek ve Bursa'da 4 dernek olmak üzere toplam 17 dernek üzerinden elde etmiştir.
Derinlemesine mülakat ve anket yöntemlerinin yanı sıra çeşitli illerdeki üniversite kütüphanelerinden ve Yükseköğretim Kurulu (YÖK) dokümanlarından yararlanmak suretiyle konu ile ilgili derneklerin baskı grubu niteliğinde olup olmadığını incelemiştir (Buran, 1993).
Tez-3:“1950 Sonrası Türkiye'ye Makedonya’dan Göç Eden Vranofçalılar Üzerine Sosyo-Kültürel Bir Kimlik İncelemesi” (2007)
Bu yüksek lisans tez çalışması, Elin Şehnaz Cevizci tarafından, “2007 yılında, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalında” hazırlanmıştır. “1950 sonrası (1950 ile 1960 arasında tamamlanmış bir göç hareketi) Türkiye’ye göç eden ve İzmir’e (Karşıyaka) yerleşen ve 50 yılı aşkın bir süredir yaşadıkları çevrede “Göçmenler” olarak bilinen bir grubun kimlikleri, aidiyetleri ve yaşam pratikleri üzerine bir araştırma” yapılmasını amaçlayan araştırmacı, nitel araştırma yönteminden yararlanmıştır (Cevizci, 2007). Cevizci, tezinin amacını şu şekilde tanımlamıştır:
“50 yıldır yaşadıkları topraklarda “göçmen” olan insanların, gündelik pratikleri nesilden nesile aktarırken kendi öz niteliklerini korumayı ne kadar başardıkları, 50 yıl önce
48 yaşanan göç dalgasının entegrasyonu nasıl gerçekleştirdiği Sosyal Kimlik Kuramı çerçevesinde ortaya konmaya çalışılacaktır” (Cevizci, 2007, s.3).
Bu araştırma İzmir ilinin Karşıyaka ilçesinde ikamet eden Makedonya’nın Vranofça köyünden Türkiye'ye göç etmiş kişiler üzerinden yürütülmüştür. İnsanların göç sonrasında yaşamlarının nasıl olduğunu araştıran araştırmacı kartopu yöntemi ile “aynı aileye mensup olan 3 kuşaktan 80 kişi ile birbirlerine komşu 20 kişi toplamında 100 kişi ile yüz yüze görüşmeler”
gerçekleştirmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formundan hareketle açık uçlu sorular kullanmak suretiyle verilerini elde eden Cevizci,fotoğraf ve video çekimlerinden, geleneksel törenlerle ziyaretlerde yapılan sohbet ve gözlemlerden de yararlandığını
belirtmiştir.
Tez-4: “Türkiye’deki İranlı Göçmenlerin Kimlik, Aidiyet Ve Uyum Sorunları” (2007)
Mehdi Haji Agha tarafından 2007 yılında hazırlanan bu araştırma, “Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalında, doktora tezi olarak” gerçekleştirilmiştir.
Tezinde “İran İslam devrimi sonrası Türkiye'ye göç eden İranlı göçmenlerin kimlik, aidiyet ve uyum sorunlarını sorgulamak, araştırıp tespit etmek” olarak tanımlayan araştırmacı, Ankara, Antalya, İstanbul ve İzmir şehirlerinde ikamet eden katılımcılara yargısal kartopu örnekleme yöntemi ile ulaşmıştır (Haji Agha, 2007, s. 8). Bu yöntemle belirlenen, İran'dan Türkiye'ye göç etmiş Azeri, Fars ve Kürt kökenli 100 kişiye uyguladığı anket formu ile elde edilen araştırma verileri SPSS formu ile değerlendirilmiştir (Haji Agha, 2007, s. 156).
Tez-5:“Göçmenler Ve İşgücü Piyasası: Bursa’da Bulgaristan Göçmenleri Örneği” (2008)
49 Bu araştırma, “Nihan Ciğerci Ulukan tarafından, 2008 yılında Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Çalışma Ekonomisi Bilim Dalında doktora tezi olarak” tamamlanmıştır. Araştırmasının amacını “son dönemlerde yaşanan kitlesel zorunlu göçlerden biri olan 1989 göçüyle Bulgaristan'dan gelip Bursa'ya yerleşmiş göçmenlerin işgücü piyasasına dâhil olma biçimlerini incelemek” (Ulukan, 2008) olarak tanımlayan Ulukan, araştırmasının katılımcılarına Bursa'nın Görükle Beldesinde Görükle göçmen konutlarında ulaşmıştır.
“95 haneye, Türkiye'ye gelişleri ve Bursa'ya yerleşme süreci, Bulgaristan’da ve Türkiye'de ne tür işlerde ne kadar süre çalıştıkları ve koşullar ile ilgili bilgiler, dernekler ile ilişkileri ve Bulgaristan’daki yaşamlarına dair yapılandırılmış anket yöntemi uygulayan araştırmacı, araştırma kapsamında “göçmenlerin Türkiye'de ikamet ettiği mahallelerin muhtarları, Balgöç Derneği yetkilileri, Köy Hizmetleri Müdürlüğü yetkilileri, Valilik İl Planlama Dairesi yetkilileri; Bulgaristan’da ise, Kırcaali belediye başkanları, vali yardımcısı, muhtarlar, Türk girişimciler ve bölge sakinleri” ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirmiştir (Ulukan, 2008). Özellikle 1989 yılı sonrasında Bursa' ya gelen Bulgaristan göçmenleri ile ilgili kayıtlar konusunda Bursa Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü’nün güncel bilgilerinden yararlanmak suretiyle elde edilen verileri Sosyal Bilimler İçin İstatistik Paketi (SPSS Programı) ile analiz etmiştir.
Tez 6: “Türkiye'ye Yönelik Düzensiz Göçler Ve Göçmenlerin İnşaat Sektöründe Enformel İstihdamı” (2009)
Bu “doktora tezi, Taner Akpınar tarafından 2009 yılında Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalında”
tamamlanmıştır. Akpınar tezinde, Türkiye'nin ekonomi alanında uyguladığı politikalarda,
50 1980’den itibaren benimsenen dışa açılım süreciyle yaşanan gelişmelerin yasa dışı çalışan göçmenleri nasıl etkilediğini incelemeyi amaçlamıştır (Akpınar, 2009, s.2).
Araştırmacı, kartopu tekniği ile ulaştığı İstanbul ve Iğdır’da inşaatlarda yasa dışı olarak çalışan, Afgan, Azeri, Gürcü ve Türkmen olmak üzere 35 göçmen işçi üzerinden bu çalışmayı gerçekleştirmiştir. “Nitel araştırma yöntemi kullanarak yarı yapılandırılmış yüz yüze derinlemesine görüşmeler” yapmıştır (Akpınar, 2007, s.57). İşçilerin kendilerini güvende hissetmemeleri nedeniyle araştırmacı, görüşmelerde ses kayıt cihazı kullanarak veya not tutmak suretiyle verilerini elde etmiştir (Akpınar, 2009, s.61).
Tez 7: “Körfez Savaşı Sonrası Iraklı Türkmenlerin Türkiye'ye Göçü Ve Entegrasyonu”
(2009)
2009 yılında Birol Kürekçi tarafından hazırlanan bu araştırma, “Marmara Üniversitesi, Ortadoğu Enstitüsü, Ortadoğu Sosyoloji ve Antropoloji Anabilim Dalında yüksek lisans tezi olarak” tamamlanmıştır. Iraklı Türkmen göçmenlerin Türkiye'de toplumsal hayata uyumunu incelemeyi amaçlayan araştırmacı, tez çalışmasını, dernekleri İstanbul'da bulunan, dernek üyesi ya da misafir Türkmen göçmenler üzerinden yürütmüştür (Kürekçi, 2009). Kürekçi, tesadüfi örnekleme ile 94 katılımcı belirlemiş ve anket tekniğini uygulayarak oluşturduğu araştırmanın verilerini Sosyal Bilimler İçin İstatistik Paketi (SPSS 15.0) ile analiz etmiştir
(Kürekçi, 2009, s.62).
Tez 8: “Iğdır’ın Demografik Yapısında Göç Ve Ahıska Türkleri” (2010)
“İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Yapı Sosyal Değişme Bilim Dalında yüksek lisans tezi olarak” hazırlanan bu araştırma, Murat Sürmeli tarafından 2010
51 yılında tamamlanmıştır. Araştırmacı, 1993 yılında, Ahıska Türklerinin Iğdır’a göçlerinin ardındaki sebeplerin neler olduğunu, Iğdır’a gelinceye kadar geçen sürede yaşamlarının nasıl olduğunu, göç ettikleri yerde ne tür sorunlar yaşadıklarını, bir ülkeden başka bir ülkeye yerleşmek için gelmiş olmanın onlar için ne ifade ettiğini toplumsal açıdan bilimsel olarak incelemeyi amaçlamıştır (Sürmeli, 2010: 107).
“Iğdır’ın demografik yapısındaki dış göçler ve buna bağlı değişimleri” inceleyen araştırmacı, araştırmasını Iğdır ilinin Konaklı Mahallesinde Ahıska Konutlarında ikamet eden göçmenlerle yürütmüştür (Sürmeli, 2010: 105). Anket tekniğini kullanarak % 57’sini erkek,
% 43’ünü kadınların oluşturduğu 120 katılımcıdan elde ettiği verilerini Sosyal Bilimler İçin İstatistik Paketi (SPSS 11.5) ile analiz etmiştir. 4’ü kadın 6’sı erkek olan 10 göçmen ile de yüz yüze görüşmeler ve derinlemesine mülakat gerçekleştirmiştir.