Farklılaşmakta Mıdır?
Öğretmen adaylarının yaşamlarının çoğunu geçirdikleri yer değişkenine göre iyimserlik puan ortalamaları arasında anlamlı düzeyde farklılaşma olup olmadığını belirlemek amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Yapılan istatistiksel işlemler ve tanımlayıcı istatistikler tablo 4.6’da sunulmuştur.
Tablo 4.6: Öğretmen Adaylarının Yaşamlarının Çoğunu Geçirdikleri Yer Değişkenine Göre İyimserlik Puanlarına Ait Varyans Analizi ve Tukey Testi
Sonuçları Bağımlı Değişken Yaşamlarının Çoğunun Geçirildiği Yer N Χ Ss F Tukey Testi Sonuçları Köy-Kasaba 137 77.58 10.79 İlçe 263 77.87 9.89 İl 281 77.20 10.20 İyimserlik Büyükşehir 171 77.01 12.13 .294 ---
Tablo 4.6 incelendiğinde öğretmen adaylarının yaşamlarının çoğunu geçirdikleri yer değişkenine göre iyimserlik puan ortalamaları arasında (F=.294, p>.05) anlamlı düzeyde bir farklılaşma saptanmamıştır. Bu sonuca göre yaşamlarının çoğunun geçirildiği yer değişkeninin bireylerin iyimserlikleri üzerinde önemli bir etkisinin olmadığı söylenebilir.
4.7. Öğretmen Adaylarının Stresle Başaçıkma Tarzları Puan Ortalamaları Ailenin Sosyo-Ekonomik Durumu Değişkenine Göre Anlamlı Düzeyde Farklılaşmakta Mıdır?
Öğretmen adaylarının ailelerinin sosyo-ekonomik durumu değişkenine göre stresle başaçıkma tarzları puan ortalamaları arasında anlamlı düzeyde farklılaşma
olup olmadığını belirlemek amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Yapılan istatistiksel işlemler ve tanımlayıcı istatistikler tablo 4.7’de sunulmuştur.
Tablo 4.7: Öğretmen Adaylarının Sosyo-ekonomik Durumu Değişkenine Göre Stresle Başaçıkma Tarzları Alt Boyutlarına Ait Varyans Analizi ve Tukey Testi
Sonuçları
Bağımlı Değişken Ekonomik Durumu Ailenin Sosyo- N Χ Ss F
Tukey Testi Sonuçları Yüksek 34 14.05 4.34 Orta 752 14.06 3.74 Kendine Güvenli Yaklaşım Düşük 66 13.62 3.57 .425 --- Yüksek 34 10.14 4.47 Orta 752 9.79 3.97 Çaresiz Yaklaşım Düşük 66 11.66 5.01 6.416* 3-2 Yüksek 34 9.17 3.00 Orta 752 8.64 2.86 İyimser Yaklaşım Düşük 66 7.87 3.00 2.828 --- Yüksek 34 5.88 3.23 Orta 752 5.39 2.73 Boyun Eğici Yaklaşım Düşük 66 5.98 3.10 1.787 --- Yüksek 34 7.52 1.89 Orta 752 7.55 2.09 Sosyal Destek Arama Yaklaşımı Düşük 66 7.48 2.24 .038 --- *P<.05
Tablo 4.7 incelendiğinde öğretmen adaylarının ailelerinin sosyo-ekonomik durum değişkenine göre stresle başaçıkma tarzları alt boyutları puan ortalamaları arasında kendine güvenli yaklaşım (F=.425, p>.05), iyimser yaklaşım (F=2.828, p>.05), boyun eğici yaklaşım (F=1.787, p>.05) ve sosyal destek arama yaklaşımında (F=.038, p>.05) anlamlı düzeyde bir farklılaşmanın olmadığı saptanmıştır.
Stresle başaçıkma tarzları alt boyutlarından çaresiz yaklaşım boyutunda ise ailenin sosyo-ekonomik durumu değişkeni açısından anlamlı düzeyde farklılaşma gözlenmiştir. Farklılaşmanın kaynağını belirlemek için tukey testi uygulanmıştır. Tukey testi sonucuna göre ailelerinin sosyo-ekonomik durumu düşük olan öğretmen adaylarının çaresiz yaklaşım puan ortalamaları ailelerinin sosyo-ekonomik durumu orta olanlardan anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür.
4.8. Öğretmen Adaylarının İyimserlik Puan Ortalamaları Ailenin Sosyo- Ekonomik Durumu Değişkenine Göre Anlamlı Düzeyde Farklılaşmakta Mıdır?
Öğretmen adaylarının ailelerinin sosyo-ekonomik durumu değişkenine göre iyimserlik puan ortalamaları arasında anlamlı düzeyde farklılaşma olup olmadığını belirlemek amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Yapılan istatistiksel işlemler ve tanımlayıcı istatistikler tablo 4.8’de sunulmuştur.
Tablo 4.8: Öğretmen Adaylarının Ailelerinin Sosyo-ekonomik Durumu Değişkenine Göre İyimserlik Puanlarına Ait Varyans Analizi ve Tukey Testi
Sonuçları Bağımlı
Değişken Ekonomik Durumu Ailenin Sosyo- N Χ Ss F
Tukey Testi Sonuçları Yüksek 34 76.26 12.23 Orta 752 77.80 10.24 İyimserlik Düşük 66 73.75 13.03 4.675 2-3 *P<.05
Tablo 4.8’de görüldüğü gibi öğretmen adaylarının ailelerinin sosyo-ekonomik durum değişkenine göre iyimserlik puan ortalamaları arasında (F=4.675, p<.05) anlamlı düzeyde bir farklılaşma saptanmıştır. Farklılaşmanın kaynağını belirlemek için tukey testi uygulanmıştır. Tukey testi sonucuna göre ailelerinin sosyo-ekonomik durumu orta olan öğretmen adaylarının iyimserlik puan ortalamaları ailelerinin
sosyo-ekonomik durumu düşük olanlardan anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür.
4.9. Öğretmen Adaylarının Stresle Başaçıkma Tarzları Puanları İle Benlik Saygısı Puanları Arasında Anlamlı Düzeyde Bir İlişki Var Mıdır?
Öğretmen adaylarının stresle başaçıkma puanları ile benlik saygısı puanları arasında anlamlı bir ilişkinin olup olmadığını belirlemek için pearson momentler çarpımı korelasyon tekniği kullanılmış ve sonuçlar tablo 4.9’da verilmiştir.
Tablo 4.9: Öğretmen Adaylarının Stresle Başaçıkma Tarzları Puanları İle Benlik Saygısı Puanları Arasındaki İlişki
Benlik değeri Özgüven Depresif duygulanım Kendine yetme Başarma ve üretkenlik r .39* .40* -.44* .31* .49* Kendine güvenli yaklaşım p .000 .000 .000 .000 .000 r -.42* -.25* .46* -.20* -.41* Çaresiz yaklaşım p .000 .000 .000 .000 .000 r .29* .21* -.36* .18* .33* İyimser yaklaşım p .000 .000 .000 .000 .000 r -.28* -.24* .29* -.21* -.30* Boyun eğici yaklaşım p .000 .000 .000 .000 .000 r .15* .18* -.16* .15* .12* Sosyal destek arama yaklaşımı p .000 .000 .000 .000 .000 *P<.05
Tablo 4.9 incelendiğinde öğretmen adaylarının stresle başaçıkma kendine güvenli yaklaşım, iyimser yaklaşım ve sosyal destek arama yaklaşımı alt boyutları ile benlik saygısı alt boyutlarından benlik değeri, özgüven, kendine yetme ve başarma ve üretkenlik alt boyutları arasında pozitif yönlü; depresif duygulanım ile negatif yönlü anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Diğer taraftan çaresiz yaklaşım ve boyun eğici
yaklaşım ile depresif duygulanım dışındaki benlik saygısı alt boyutları arasında pozitif yönlü anlamlı ilişkiler bulunmuştur.
4.10. Öğretmen Adaylarının, Benlik Saygısı Ölçeği Alt Boyutları (Benlik Değeri, Özgüven, Depresif Duygulanım, Kendine Yetme, Başarma ve Üretkenlik), Stresle Başaçıkma Tarzı Kendine Güvenli Yaklaşım Alt Boyutunu Anlamlı Düzeyde Yordamakta Mıdır?
Benlik saygısı alt boyutlarının stresle başaçıkma tarzı kendine güvenli yaklaşım alt boyutunu anlamlı düzeyde yordayıp yordamadığına ilişkin yapılan çoklu regresyon analizi sonuçları ise tablo 4.10’da sunulmuştur.
Tablo 4.10: Benlik Saygısının Stresle Başaçıkma Tarzlarıdan Kendine Güvenli Yaklaşım Alt Boyutunu Yordayıp Yordamadığına İlişkin Bulgular Bağımlı Değişken R2 F Bağımsız Değişken t
Benlik Değeri .682
Özgüven 2.755*
Depresif Duygulanım -5.112*
Kendine Yetme .992
Kendine güvenli yaklaşım .278 65.154*
Başarma ve Üretkenlik 7.137* *P<.05
Tablo 4.10 incelendiğinde benlik saygısı alt boyutlarının (benlik değeri, özgüven, depresif duygulanım, kendine yetme, başarma ve üretkenlik) stresle başaçıkma tarzı kendine güvenli yaklaşım alt boyutundaki toplam varyansın % 27.8’ini açıklamaktadır.
Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t testi sonuçları incelendiğinde, özgüven, depresif duygulanım ve başarma ve üretkenlik alt boyutlarının kendine güvenli yaklaşım üzerinde önemli bir yordayıcı olduğu görülmektedir. Benlik değeri ve kendine yetme alt boyutları ise kendine güvenli yaklaşımı yordamada önemli bir etkiye sahip değildir.
4.11. Öğretmen Adaylarının, Benlik Saygısı Ölçeği Alt Boyutları (Benlik Değeri, Özgüven, Depresif Duygulanım, Kendine Yetme, Başarma ve Üretkenlik), Stresle Başaçıkma Tarzı Çaresiz Yaklaşım Alt Boyutunu Anlamlı Düzeyde Yordamakta Mıdır?
Benlik saygısı alt boyutlarının stresle başaçıkma tarzı çaresiz yaklaşım alt boyutunu anlamlı düzeyde yordayıp yordamadığına ilişkin yapılan çoklu regresyon analizi sonuçları ise tablo 4.11’de sunulmuştur.
Tablo 4.11: Benlik Saygısının Stresle Başaçıkma Tarzı Çaresiz Yaklaşım Alt Boyutunu Yordayıp Yordamadığına İlişkin Bulgular
Bağımlı Değişken R2 F Bağımsız Değişken t
Benlik Değeri -4.642* Özgüven -2.881* Depresif Duygulanım 7.362* Kendine Yetme -3.651* Çaresiz yaklaşım .271 62.770* Başarma ve Üretkenlik -5.042* *P<.05
Tablo 4.11 incelendiğinde benlik saygısı alt boyutlarının (benlik değeri, özgüven, depresif duygulanım, kendine yetme, başarma ve üretkenlik) stresle başaçıkma tarzı çaresiz yaklaşım alt boyutundaki toplam varyansın % 27.1’ini açıklamaktadır.
Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t testi sonuçları incelendiğinde, benlik değeri, özgüven, depresif duygulanım, kendine yetme ve başarma ve üretkenlik alt boyutlarının çaresiz yaklaşım üzerinde önemli bir yordayıcı olduğu görülmektedir.
4.12. Öğretmen Adaylarının, Benlik Saygısı Ölçeği Alt Boyutları (Benlik Değeri, Özgüven, Depresif Duygulanım, Kendine Yetme, Başarma ve Üretkenlik), Stresle Başaçıkma Tarzı İyimser Yaklaşım Alt Boyutunu Anlamlı Düzeyde Yordamakta Mıdır?
Benlik saygısı alt boyutlarının stresle başaçıkma tarzı iyimser yaklaşım alt boyutunu anlamlı düzeyde yordayıp yordamadığına ilişkin yapılan çoklu regresyon analizi sonuçları ise tablo 4.12’de verilmiştir.
Tablo 4.12: Benlik Saygısının Stresle Başaçıkma Tarzı İyimser Yaklaşım Alt Boyutunu Yordayıp Yordamadığına İlişkin Bulgular
Bağımlı Değişken R2 F Bağımsız Değişken t
Benlik Değeri .978 Özgüven 1.127 Depresif Duygulanım -5.773* Kendine Yetme 1.602 İyimser yaklaşım .151 30.166* Başarma ve Üretkenlik 4.079* *P<.05
Tablo 4.12 incelendiğinde benlik saygısı alt boyutlarının (benlik değeri, özgüven, depresif duygulanım, kendine yetme, başarma ve üretkenlik) stresle başaçıkma tarzı iyimser yaklaşım alt boyutundaki toplam varyansın % 15.1’ini açıklamaktadır.
Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t testi sonuçları incelendiğinde, depresif duygulanım ve başarma ve üretkenlik alt boyutlarının iyimser yaklaşım üzerinde önemli bir yordayıcısı olduğu görülmektedir. Diğer taraftan özgüven, benlik değeri ve kendine yetme alt boyutları ise iyimser yaklaşımı yordamada önemli bir etkiye sahip değildir.
4.13. Öğretmen Adaylarının, Benlik Saygısı Ölçeği Alt Boyutları (Benlik Değeri, Özgüven, Depresif Duygulanım, Kendine Yetme, Başarma ve Üretkenlik), Stresle Başaçıkma Tarzı Boyun Eğici Yaklaşım Alt Boyutunu Anlamlı Düzeyde Yordamakta Mıdır?
Benlik saygısı alt boyutlarının stresle başaçıkma tarzı boyun eğici yaklaşım alt boyutunu anlamlı düzeyde yordayıp yordamadığına ilişkin yapılan çoklu regresyon analizi sonuçları ise tablo 4.13’te verilmiştir.
Tablo 4.13: Benlik Saygısının Stresle Başaçıkma Tarzı Boyun Eğici Yaklaşım Alt Boyutunu Yordayıp Yordamadığına İlişkin Bulgular
Bağımlı Değişken R2 F Bağımsız Değişken t
Benlik Değeri -1.449 Özgüven -.518
Depresif Duygulanım 2.586*
Kendine Yetme -.172
Boyun eğici yaklaşım .110 20.865*
Başarma ve Üretkenlik -3.256*
*P<.05
Tablo 4.13’te görüldüğü gibi benlik saygısı alt boyutlarının (benlik değeri, özgüven, depresif duygulanım, kendine yetme, başarma ve üretkenlik) stresle başaçıkma tarzı boyun eğici yaklaşım alt boyutundaki toplam varyansın % 11’ini açıklamaktadır.
Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t testi sonuçları incelendiğinde, depresif duygulanım ve başarma ve üretkenlik alt boyutlarının boyun eğici yaklaşım üzerinde önemli bir yordayıcı olduğu görülmektedir. Diğer taraftan, benlik değeri, özgüven ve kendine yetme alt boyutları ise boyun eğici yaklaşımı yordamada önemli bir etkiye sahip değildir.
4.14. Öğretmen Adaylarının, Benlik Saygısı Ölçeği Alt Boyutları (Benlik Değeri, Özgüven, Depresif Duygulanım, Kendine Yetme, Başarma ve Üretkenlik), Stresle Başaçıkma Tarzı Sosyal Destek Arama Yaklaşım Alt Boyutunu Anlamlı Düzeyde Yordamakta Mıdır?
Benlik saygısı alt boyutlarının stresle başaçıkma tarzı sosyal destek arama yaklaşımı alt boyutunu anlamlı düzeyde yordayıp yordamadığına ilişkin yapılan çoklu regresyon analizi sonuçları ise tablo 4.14’de verilmiştir.
Tablo 4.14: Benlik Saygısının Stresle Başaçıkma Tarzı Sosyal Destek Arama Yaklaşımı Alt Boyutunu Yordayıp Yordamadığına İlişkin Bulgular
Bağımlı Değişken R2 F Bağımsız Değişken t
Benlik Değeri .314
Özgüven 2.510*
Depresif Duygulanım -1.925*
Kendine Yetme .1.089
Sosyal destek arama
yaklaşım .041 7.257*
Başarma ve Üretkenlik 1.091
*P<.05
Tablo 4.14’de görüldüğü gibi benlik saygısı alt boyutlarının (benlik değeri, özgüven, depresif duygulanım, kendine yetme, başarma ve üretkenlik) stresle başaçıkma tarzı sosyal destek arama yaklaşımı alt boyutundaki toplam varyansın % 4.1’ini açıklamaktadır.
Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t testi sonuçları incelendiğinde, özgüven ve depresif duygulanım alt boyutlarının sosyal destek arama yaklaşımı üzerinde önemli bir yordayıcı olduğu görülmektedir. Diğer taraftan, benlik değeri, kendine yetme ve başarma ve üretkenlik alt boyutları ise sosyal destek arama yaklaşımını yordamada önemli bir etkiye sahip değildir.
4.15. Öğretmen Adaylarının İyimserlik Puanları İle Benlik Saygısı Puanları Arasında Anlamlı Düzeyde Bir İlişki Var Mıdır?
Öğretmen adaylarının iyimserlik puanları ile benlik saygısı puanları arasında anlamlı düzeyde bir ilişkinin olup olmadığını belirlemek amacıyla pearson momentler çarpımı korelasyon tekniği kullanılmış ve sonuçlar tablo 4.15’te verilmiştir.
Tablo 4.15: Öğretmen Adaylarının İyimserlik Puanları İle Benlik Saygısı Puanları Arasındaki İlişki
Benlik değeri Özgüven Depresif duygulanım Kendine yetme Başarma ve üretkenlik r .55 .51 -.58 .41 .58 İyimserlik p .000 .000 .000 .000 .000 *P<.05
Tablo 4.15 incelendiğinde öğretmen adaylarının iyimserlik puanları ile benlik saygısı alt boyutlarından benlik değeri, özgüven, kendine yetme ve başarma ve üretkenlik alt boyutları arasında pozitif yönlü; depresif duygulanım ile negatif yönlü anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Bireylerin benlik saygısının yüksek olması iyimserlik düzeylerini de olumlu yönde etkilemektedir.
4.16. Öğretmen Adaylarının, Benlik Saygısı Ölçeği Alt Boyutları (Benlik Değeri, Özgüven, Depresif Duygulanım, Kendine Yetme, Başarma ve Üretkenlik) İyimserlik Puanlarını Anlamlı Düzeyde Yordamakta Mıdır?
Benlik saygısı alt boyutlarının iyimserlik puanlarını anlamlı düzeyde yordayıp yordamadığına ilişkin yapılan çoklu regresyon analizi sonuçları ise tablo 4.16’da verilmiştir.
Tablo 4.16: Benlik Saygısının İyimserliği Yordayıp Yordamadığına İlişkin Bulgular
Bağımlı Değişken R2 F Bağımsız Değişken t
Benlik Değeri 2.692* Özgüven 3.117* Depresif Duygulanım -7.774* Kendine Yetme .296 İyimserlik .429 127.025* Başarma ve Üretkenlik 6.053* *P<.05
Tablo 4.16 incelendiğinde benlik saygısı alt boyutlarının (benlik değeri, özgüven, depresif duygulanım, kendine yetme, başarma ve üretkenlik) iyimserlikteki toplam varyansın % 42.9’unu açıklamaktadır.
Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t testi sonuçları incelendiğinde, benlik değeri, özgüven, depresif duygulanım ve başarma ve üretme alt boyutlarının iyimserlik üzerinde önemli bir yordayıcı olduğu görülmektedir. Diğer taraftan kendine yetme alt boyutu ise iyimserliği yordamada önemli bir etkiye sahip değildir.
BEŞİNCİ BÖLÜM TARTIŞMA
Bu bölümde, alt problemlerle ilgili olarak araştırma örneklemini oluşturan öğrencilerin stresle başaçıkma tarzları ve iyimserlik düzeylerinin bazı değişkenlere göre farklılaşma gösterip göstermediği ile ilgili bulgular ve öğretmen adaylarının benlik saygısı düzeylerinin iyimserlikleri ile stresle başaçıkma tarzlarını açıklama gücüyle ilgili bulgular tartışılmış ve yorumlanmıştır.
Araştırma ile ilgili bulguların tartışılması ve yorumlanması, alt problemlerin sıralamasına uygun olarak yapılmıştır.