Öğrencilerin Değerlendirmeye Yönelik Algıları ile Ġlgili AraĢtırmalar

içi değerlendirme ortamı, ders öğretmenlerinin değerlendirme uygulamaları ile Ģekillenir ve bu ortamın en önemli bileĢenlerinden birisi öğrencilere verilen değerlendirme görevleridir (Brookhart & DeVoge, 1999). Öğrencilerin bu görevlere iliĢkin algıları kendilerine verilen değerlendirme görevlerini tamamlamaya yönelik motivasyonlarını etkilemektedir (Brookhart & Bronowicz, 2003). Çünkü öğrenciler

okuldaki yaĢantılarının çoğunluğunda olduğu gibi nasıl değerlendirildikleri ile ilgili de bir görüĢe sahiptirler (Dorman & Knightley, 2006) ve bu görüĢleri onların motivasyonlarını doğrudan etkilemektedir.

Öğrencilerin değerlendirme görevlerine yönelik algılarının onların motivasyonları üzerindeki önemli etkisine rağmen, öğrencilerin bu görevlere yönelik algılarını sistematik olarak ortaya koyan çalıĢmalara çok az rastlanıldığını vurgulayan Cavanagh, Waldrip, Romanoski, Dorman & Fisher (2005) 320 öğrenci ile yürüttükleri araĢtırmalarında öğrencilerin değerlendirmeye iliĢkin algılarını belirleyecek bir ölçek geliĢtirmiĢler ve ölçeğin geçerliliğini Rasch dereceleme ölçeği ile incelemiĢlerdir. AraĢtırmaları sonucunda değerlendirme görevleri ile ilgili beĢ boyut belirlemiĢler ve boyutları; planlanan öğrenmeyle uyumlu olma, otantiklik, öğrenci ile konsültasyon, Ģeffaflık ve öğrenci farklılıklarını dikkate alma olarak isimlendirmiĢlerdir.

AraĢtırma sonuçları öğrencilerin değerlendirme görevlerine iliĢkin algılarının; baĢarı amaç oryantasyonu (Brookhart & Durkin, 2003; Church ve diğ., 2001), sınıf-içi değerlendirme ortamı algısı (Alkharusi ve diğ., 2013), öğrenme yaklaĢımları (Gulikers ve diğ., 2006; Struyven ve diğ., 2005) ve öz yeterlik inancı (Koul ve diğ., 1998; Akt. Mussawy, 2009) gibi birçok duyuĢsal değiĢkenle doğrudan ilgili olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin değerlendirmeye yönelik algılarının iliĢkili olduğu duyuĢsal değiĢkenlerden birisi baĢarı amaç oryantasyonlarıdır. Bu iliĢkiyi inceleyen Brookhart & DeVoge (1999) araĢtırmalarını dil bilim dersi kapsamında üçüncü sınıf düzeyinde iki farklı sınıfta yürütmüĢlerdir. Öğretmenlerle görüĢ alıĢveriĢinde bulunarak her bir sınıf için dört farklı değerlendirme ortamı oluĢturmuĢlardır. Verilerini gözlem, görüĢme ve anket yoluyla topladıkları araĢtırmalarının sonucunda değerlendirme görevlerine yönelik algılar ile öz yeterlik ve harcanan çaba arasında pozitif iliĢkiler bulunmuĢtur. Diğer yandan öğrenciler araĢtırma kapsamında yürütülen görüĢmelerde değerlendirme görevlerinin önemini kendi amaç oryantasyonları doğrultusunda açıklamıĢlardır. Bazı öğrenciler öğrenme amaç oryantasyonu doğrultusunda değerlendirme görevlerinin öğrenmeleri için önemine vurgu yaparken, bazı öğrencilerde performans amaç oryantasyonu doğrultusunda değerlendirme görevlerinin önemini iyi puanlar almakla iliĢkilendirmiĢlerdir. Sonuç olarak araĢtırmacılar değerlendirme görevlerine yönelik algı ile baĢarı amaç oryantasyonları arasında bir iliĢki olduğunu ifade etmiĢlerdir. Benzer Ģekilde öğrencilerin değerlendirme görevlerine iliĢkin

algılarının baĢarı amaçlarıyla iliĢkili olduğunu tespit eden Brookhart & Bronowicz (2003) yedi öğretmenin derslerine girdiği 161 ilk, orta ve lise öğrencisi ile çoklu durum çalıĢması Ģeklinde yürüttükleri araĢtırmalarında verileri görüĢme yolu ile toplamıĢlardır. AraĢtırma sonucunda öğrencilerin değerlendirme görevlerine iliĢkin algılarının, görevleri tamamlamak konusundaki öz yeterlikleri ve baĢarı amaçlarıyla iliĢkili olduğunu belirlemiĢlerdir. Yine farklı sınıf-içi değerlendirme ortamlarında öğrencilerin değerlendirme görevlerine iliĢkin algıları, öz yeterlikleri, baĢarı amaç oryantasyonları ve kullandıkları biliĢsel stratejilerinin nasıl değiĢtiğini incelemeyi amaçlayan Brookhart & Durkin (2003) 96 lise öğrencisi ile sosyal bilimler dersi kapsamında gerçekleĢtirdikleri araĢtırmalarının sonucunda öğrenmeye-yönelimli amaçlar, öz yeterlik ve algılanan değerlendirme görevleri arasında orta düzeyde pozitif iliĢkiler olduğunu tespit etmiĢlerdir.

Öğrencilerin değerlendirmeye yönelik algıları baĢarı amaç oryantasyonlarının yanında öğrenme yaklaĢımları ve öz yeterlikleri ile de doğrudan ilgilidir. Bu bağlamda öğrencilerin değerlendirmeye yönelik algıları ile öz yeterlikleri ve öğrenme yaklaĢımları arasındaki iliĢkiyi inceleyen Alkharusi (2013) araĢtırmasını 198 10. sınıf öğrencisi ile yürütmüĢtür. Verilerini anketlerle topladığı ve kanonik korelasyon analizi tekniği ile analiz ettiği araĢtırması sonucunda öğrencilerin değerlendirme görevlerinin otantikliği ve Ģeffaflığından aldıkları yüksek puanların öz yeterlikleri ile iliĢkili olduğunu belirlemiĢtir. Ayrıca otantiklik, Ģeffaflık ve öğrenci farklılıklarını dikkate alma boyutlarından alınan yüksek puanların derinlemesine öğrenme yaklaĢımları ile iliĢkili olduğu, otantiklikten alınan düĢük puanların ise yüzeysel öğrenme yaklaĢımları ile iliĢkili olduğu bulunmuĢtur. Bu çalıĢma sonuçlarına benzer olarak değerlendirme görevlerinin otantikliği ile öğrencilerin öğrenme yaklaĢımları arasındaki iliĢkiyi inceleyen Gulikers ve diğ. (2006) 118 üniversite öğrencisi ile yürüttükleri araĢtırmalarında verileri anket yoluyla toplamıĢlardır. AraĢtırma sonucunda öğrencilerin değerlendirme görevlerini otantik olarak algıladıklarında daha çok derinlemesine öğrenme yaklaĢımını benimsedikleri, ancak değerlendirme görevlerinin otantikliği ile yüzeysel öğrenme yaklaĢımları arasında ise bir iliĢki bulunmadığı belirlenmiĢtir.

Öğrencilerin değerlendirme görevlerine iliĢkin algıları ile ilgili bir diğer değiĢken ise sınıf-içi değerlendirme ortamı algılarıdır. Alkharusi ve diğ. (2013) öğrencilerin değerlendirme görevlerine iliĢkin algıları ile sınıf-içi değerlendirme

ortamına iliĢkin algılarını cinsiyet perspektifinden inceledikleri çalıĢmalarını küme örnekleme yöntemi ile seçilen 411 öğrenci ile tamamlamıĢlardır. Verilerini anketler yoluyla topladıkları araĢtırmaları sonucunda hem erkekler hem de kızlar için öğrenmeye-yönelimli değerlendirme ortamı ile planlanan öğrenme ile uyumlu olma, otantiklik, öğrenci ile konsültasyon ve öğrenci farklılıklarını dikkate alma faktörleri arasında ki iliĢkiler anlamlı bulunmuĢtur.

Özetle; ilgili alan yazında yapılan araĢtırmalar öğrencilerin değerlendirme görevlerine iliĢkin algılarının; baĢarı amaç oryantasyonu (Brookhart & Durkin, 2003; Church ve diğ., 2001), sınıf-içi değerlendirme ortamı algısı (Alkharusi ve diğ., 2013), öğrenme yaklaĢımları (Gulikers ve diğ., 2006; Struyven ve diğ., 2005) ve öz yeterlik inancı (Koul ve diğ., 1998; Akt: Mussawy, 2009) gibi birçok duyuĢsal değiĢkenle doğrudan ilgili olduğunu göstermektedir.

2.6.4 Öğretmenlerin Değerlendirme Uygulamaları ile Ġlgili ÇalıĢmalar