ÖĞRENCİLERDE SANAT ELEŞTİRİSİ VE ALGILAMA

Araştırmanın 2. alt amacına hizmet edecek olan bulgular “Sanat Eleştirisi ve Algılama Süreçleri İlgili Kazanımlar” teması altında açıklanmıştır.

Araştırmanın 2. alt amacına ait bulgulara; “Sanat Eleştirisi Yönteminin öğrencilerin sanat eleştirisi ve algılama süreçlerine ne tür bir etkisi vardır?” sorusuna cevap aranarak ulaşılmıştır.

Yukarıdaki başlık altında; Ders Süreci Görüşme, Ders Süreci Bağımsız Gözlemci Gözlem Notları, Son Görüşme, Öz Eleştiri Görüşme, Akran Eleştirisi Görüşme ve Bağımsız Gözlemci ile Görüşme veri toplama araçlarına ait sanat eleştirisi

ve algılama süreçleri ile ilgili kazanımların yer aldığı matrixler ve modeller yer almaktadır.

I. Çalışma grubuna ait bilgilerin yer aldığı Ders Süreci Görüşme, Ders Süreci Bağımsız Gözlemci Gözlem Notları ve Son Görüşme matrix ve modelleri öncelikle ayrı ayrı verilmiştir. Ardından benzer tema ve kodlar bir matrixde bir araya getirilmiş ve yorumlanmıştır.

II. Çalışma grubuna ait bulguların yer aldığı Öz Eleştiri Görüşme ve Akran Eleştirisi Görüşme matrix ve modelleri yine ayrı ayrı verilmiştir ve yorumlama aşmasında bir matrixde bir araya getirilerek sunulmuştur.

Bağımsız Gözlemci ile Görüşmeye ait bulgular ise bir matrix ve model ile sunulduktan sonra yorumlanmıştır.

Tablo 22

Ders Süreci Görüşme / Sanat Eleştirisi Matrix-4

Matrix 1’de görüldüğü gibi Görsel Algı Gelişimi İle İlgili “ders süreci görüşmeye” katılan öğrencilerden %94’ünde dikkat gelişimi, %88’inde bağlantı kurma, %35’inde dikkatli bakma, %17’sinde ise simgeye anlam katma kodları ile ilişkilendirilen bulgulara ulaşılmıştır.

Bilişsel Alan Gelişimi teması ile ilgili olarak ise; öğrencilerden %82’inde öğrenme farkındalığı, %76’sında eleştirel düşünme, %47’sinde eseri anlama,

DERS SÜRECİ GÖRÜŞME

CASES (VAKALAR) %

TREE NOD / FREE NOD

(TEMA) (KOD) _{Ö1 Ö2 Ö3 Ö4 Ö5 Ö6 Ö7 Ö8 Ö9 Ö10 Ö11 Ö12 Ö13 Ö14 Ö15 Ö16 Ö17} Refe

ren ce GÖRSEL ALGI GELİŞİMİ bağlantı kurma 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 15 88 dikkat gelişimi 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 16 94 dikkatli bakma 1 1 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 1 0 0 0 0 6 35

simgeye anlam katma 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 3 17

BİLİŞSEL ALAN GELİŞİMİ eleştirel düşünme 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 13 76 eseri anlama 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 1 0 0 0 8 47 öğrenme belirtisi 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2 17 öğrenme farkındalığı 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 14 82 ölçüt geliştirme 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 2 11 1. 2. S A N A T E L E Ş T İR İS İ ve ALG IL A S Ü REÇ L E R İ İLE İLG İL İ KA ZANI MLAR yaratıcı düşünme 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 3 17 Reference 5 6 4 5 3 7 5 3 4 6 2 5 4 6 3 4 8

%17’sinde öğrenme belirtisi ve yaratıcı düşünme, %11’inde ise ölçüt geliştirme ile ilişkili kodlara ulaşılmıştır.

Aşağıda temalar ve temalar ile bağlantılı kodları gösteren model görülmektedir.

Şekil 9

Ders Süreci Görüşme / Sanat Eleştirisi Model-4

Tablo 23

Ders Süreci Bağımsız Gözlemci Gözlem Notları/ Sanat Eleştirisi Matrix-5

DERS SÜRECİ BAĞIMSIZ GÖZLEMCİ GÖZLEM NOTLARI

CASES (VAKALAR)

TREE NOD / FREE NOD

(TEMA) (KOD) _{Ö1 Ö2 Ö3 Ö4 Ö5 Ö6 Ö7 Ö8 Ö9 Ö10 Ö11 Ö12 Ö13 Ö14 Ö15 Ö16 Ö17} Refe ren ce % GÖRSEL ALGI GELİŞİMİ bağlantı kurma 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 15 88 dikkat gelişimi 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 1 1 7 41 dikkatli bakma 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 5 BİLİŞSEL ALAN GELİŞİMİ ++görsel hafıza 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 5 29 ++ipucu ile hatırlama 1 0 1 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 0 0 7 41 ++yargıya varma 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 17 eleştirel düşünme 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 3 17 öğrenme belirtisi 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 14 82 öğrenme farkındalığı 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 1 0 4 23 ölçüt geliştirme 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 3 17 1. 2. S A N A T E L E Ş T İR İS İ ve ALG IL A S Ü REÇ L E R İ İLE İLG İL İ KAZ A NIML AR yaratıcı düşünme 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 3 17 Reference 5 6 2 3 5 2 2 5 2 6 4 3 2 6 3 5 4

Ders Süreci Bağımsız Gözlemci Gözlem Notları’nda da, Görsel Algı Gelişimi teması altında; bağlantı kurma %88, dikkat gelişimi %41, dikkatli bakma ise %5 oranında görülmektedir.

Bilişsel Alan Gelişimi ile ilgili tema altında %82 oranında öğrenme belirtisi, %41 oranında ipucu ile hatırlama, %29 oranında görsel hafıza ve %23 oranında da öğrenme farkındalığı kodu görülmektedir. Yargıya varma, eleştirel düşünme, ölçüt geliştirme ve yaratıcı düşünme kodları da %17 oranında tekrar etmiştir.

Şekil 10

Ders Süreci Bağımsız Gözlemci Gözlem Notları / Sanat Eleştirisi Model-5

Tablo 24

Son Görüşme / Sanat Eleştirisi Matrix-6

SON GÖRÜŞME

CASES (VAKALAR) %

TREE NOD / FREE NOD

(TEMA) (KOD) _{Ö1 Ö2 Ö3 Ö4 Ö5 Ö6 Ö7 Ö8 Ö9 Ö10 Ö11 Ö12 Ö13 Ö14 Ö15 Ö16 Ö17} Refe ren ce GÖRSEL ALGI GELİŞİMİ bağlantı kurma 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 10 58 dikkat gelişimi 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 13 76 dikkatli bakma 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 5 BİLİŞSEL ALAN GELİŞİMİ eleştirel düşünme 1 0 0 0 0 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 1 1 8 47 eser-bilgi 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 14 82 eseri anlama 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 5 görme eğitimi 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 14 82 görsel hafıza- çözümleme 1 1 0 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 9 52 görsel hafıza- tanımlama 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 16 94 öğrenme belirtisi 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 14 82 öğrenme farkındalığı 0 0 0 1 1 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 6 35 yaratıcı düşünme 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 1 0 1 1 7 41 yargı basamağı- öğrendiğini aktarma 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 1 1 10 58 1. 2. S A N A T E L E Ş T İR İS İ ve ALG IL A S Ü REÇ L E R İ İLE İLG İL İ KA ZANI ML AR yorumlama basamağı öğrenme farkındalığı 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 11 Reference 6 10 4 8 7 7 7 8 8 8 7 6 5 9 7 10 8

Son Görüşme Matrix’inde de görüldüğü gibi %76 dikkat gelişimi, %58 bağlantı kurma, %5 dikkatli bakma kodlarına ait referanslar yer almaktadır.

Bilişsel Alan Gelişimi temasının altında %94 oranında görsel hafıza tanımlama, %82 oranında eser-bilgi ve öğrenme belirtisi kodları yer almaktadır. %58 oranında yargı basamağı öğrendiğini aktarma, %52 görsel hafıza çözümleme, %47 eleştirel düşünme, %41 yaratıcı düşünme, %35 öğrenme farkındalığı, %11 yorumlama basamağı-öğrenme farkındalığı, %5 oranında ise eseri anlama ile ilişkili kodlar yer almaktadır.

Şekil 11

Son Görüşme / Sanat Eleştirisi Model-6

Yukarıda ders süreci görüşme, ders süreci bağımsız gözlemci gözlem notları ve son görüşme’ye ait ayrı ayrı matrix ve modeller verilmiştir.

Üç veri toplama arcından benzer tema ve kodlara ulaşıldığı için ilgili veri toplama araçlarının sonuçları aşağıdaki matrix de toplanmıştır. Tema ve kodlar ile ilişkili açıklamalar da ilgili matrix’in altında yer almaktadır.

Tablo 25

Ders Süreci Görüşme - Ders Süreci Bağımsız Gözlemci Gözlem Notları -Son Görüşme Birleştirilmiş / Sanat Eleştirisi Matrix-7

DERS SÜRECİ GÖRÜŞME

DERS SÜRECİ BAĞIMSIZ GÖZLEMCİ GÖZLEM NOTLARI SON GÖRÜŞME

CASES (VAKALAR)

TREE NOD / FREE NOD (TEMA) (KOD) Ö1 Ö2 Ö3 Ö4 Ö5 Ö6 Ö7 Ö8 Ö9 Ö10 Ö11 Ö12 Ö13 Ö14 Ö15 Ö16 Ö17 Refe ren ce S ıra la ma GÖRSEL ALGI GELİŞİMİ bağlantı kurma 2 3 3 3 3 2 2 2 2 2 3 3 2 2 3 2 2 41 1 dikkat gelişimi 3 3 1 2 1 2 1 3 1 2 3 2 1 3 2 3 3 36 2 dikkatli bakma 1 2 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 2 0 0 0 0 8 3 simgeye anlam katma 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 3 4 BİLİŞSEL ALAN GELİŞİMİ öğrenme belirtisi 1 2 0 2 2 3 2 2 2 1 2 2 1 2 2 2 3 31 1 görsel hafıza 2 2 1 2 2 1 2 2 1 3 3 0 2 2 2 2 1 30 2 öğrenme farkındalığı 1 3 1 2 2 2 2 2 2 2 0 1 1 1 0 3 1 26 3 eleştirel düşünme 1 2 0 1 1 2 1 1 2 2 0 2 0 3 1 3 2 24 4 eser-bilgi 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 14 5a görme eğitimi 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 14 5b yaratıcı düşünme 0 1 0 0 0 0 0 1 0 3 1 1 0 2 0 1 3 13 6 eseri anlama 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 2 1 1 1 12 7 yargı basamağı- öğrendiğini aktarma 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 1 1 10 8

ipucu ile hatırlama 1 0 1 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 0 0 7 9

ölçüt geliştirme 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 5 10 1. 2. S A N A T E L E Ş T İR İS İ ve ALG IL A S Ü REÇ L E R İ İLE İLG İL İ KA ZANI MLAR yargıya varma 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 11 Reference 16 22 10 16 15 16 14 18 15 20 14 14 11 21 14 20 21

Yukarıda da görüldüğü gibi üç veri toplama aracından Sanat eleştirisi ve algılama süreçleri teması ile ilgili iki alt temaya ulaşılmıştır. İlgili temalar ve ilişkili kodlar aşağıdaki gibidir.

Görsel Algı Gelişimi teması ile ilgili olarak; bağlantı kurma kodu her üç veri

toplama aracında da oldukça yüksek bir oranda tekrar etmiştir. Bağlantı kurma kodu ile ilişkili olarak öğrencilerin verdikleri yanıtlar aşağıdadır.

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖRÜŞME\ Ö17> - § 2 references coded [6,25% Coverage] Reference 1 - 2,78% Coverage “...Nerelerde, ne simge kullanacağımı anlayabilmemi ve karar vermemi sağladı...” Reference 2 - 3,47% Coverage “...Simgeler ve anlamları, heykeldeki denge ve anlamı bende bunlara çok dikkat etmeye çalıştım...”

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖZLEM NOTLARI\ Ö14> - § 2 references coded [11,30% Coverage] Reference 1 - 4,73% Coverage “...bilgiyi almada ve yorumlamada başarılı. Eleştiri aşamasındaki bilgileri iyi kullandı...” Reference 2 - 6,57% Coverage “...Heykelinde de kendinde bu farklılıkları kullanıyor. öğrendiklerine farklı yorumlar katarak kendine göre çevirebiliyor...”

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖZLEM NOTLARI\ Ö4> - § 2 references coded [11,33% Coverage] Reference 1 - 5,74% Coverage “...Sanat eleştirisi sırasında edindiği bilgilerden yararlanarak bir çalışma yaptı...” Reference 2 - 5,60% Coverage “...Uygulamasında kendi düzenlemesini yaptı. Bunu yaparken de bilgilerini kullandı...”

<Internals\ SON GÖRÜŞME\ Ö2> - § 2 references coded [11,18% Coverage] Reference 1 - 5,18% Coverage “...Yararlıydı. Çünkü heykeli nasıl yapacağımızı ve

nelere dikkat edeceğimizi anladık ve nasıl inceleyeceğimizi öğrendik...” Reference 2 - 6,00% Coverage “...Simetrik yapmaya çalıştım. Dik yaptım. Yanında aslanlar vardı, salyangoz yaptım. Bir de oradaki farklılıkları ben de kullanmaya çalıştım...”

<Internals\ SON GÖRÜŞME\ Ö5> - § 1 reference coded [4,66% Coverage] Reference 1 - 4,66% Coverage “...Çünkü gördüğümüz Artemis heykelin de de girintiler, çıkıntılar vardı, bende çıkıntı yaptım...”

Öğrencilerden Ö17, sanat eleştirisi yöntemini kullanarak incelenmesini yaptığı eserde simgeler ve anlamlar ile ilgili yaptığı incelemenin kendi yaptığı üç boyutlu çalışmasında işine yaradığını belirtmaktedir. İncelediği heykeldeki dengenin de kendi üç boyutlu çalışmasına katkısını vurguluyor. Ö14 ile ilgili gözlem notları da aynı bilgiyi desteklemektedir. Yine Ö4 ile ilgili gözlem notlarında görüldüğü gibi sanat eleştirisi aşamasında edindiği bilgileri kendi üç boyutlu çalışmasıyla bağlantı kurarak yorumlamıştır. Ö2’nin ifadesinden de anlaşıldığı üzere Artemis heykelini incelerken üç boyutlu bir çalışmayı nasıl yapacağını öğrendiğini belirtmektedir. Yine aynı öğrenci nelere dikkat edeceğini öğrendiğini ifade etmektedir. Ö5 ise heykelin özelliklerinden olan 3. boyutu yani derinlik fikrini eleştiri aşamasında eseri incelerken fark etmiş ve kendi üç boyutlu çalışmasında girinti ve çıkıntılar yaparak vermeye çalışmıştır. Görüşme ve gözlem notlarından elde edilen bulgular öğrencilerin sanat eleştirisi basamakları ile eseri incelerken çeşitli bilgiler edindiklerini ve bu bilgileri kendi heykellerini çözümlemekte kullandıklarını göstermektedir. Ayrıca öğrenciler edindikleri bilgileri bire bir yansıtmak yerine bu bilgileri verilen konu ile ilişkilendirmişler ve yorumlamışlardır.

Aşağıda dikkat gelişimi kodu ile ilgili görüşme ve gözlem kayıtlarından alıntılar yer almaktadır.

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖRÜŞME\ Ö1> - § 1 reference coded [11,69% Coverage] Reference 1 - 11,69% Coverage “...Bu ders sonunda çevrende gördüğün bir heykele, resme ve benzeri şeylere bakarken daha önce dikkat etmediğin bir ayrıntı fark ettin mi? Cevabın evet ise açıklar mısın? “...Evet, evet. Mesela okulun bahçesindeki çocuklar resim çizmiş...”

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖRÜŞME\ Ö14> - § 5 references coded [14,34% Coverage] Reference 1 - 2,02% Coverage “..En çok değişik bir bakış kazandım. Baktıklarımı incelemeyi öğrendim...” Reference 2 - 2,14% Coverage “..Sanat eleştirisinde de ayrıntıları yakalamak için dikkat etmek gerekti...” Reference 3 - 2,20% Coverage “...Mesela öylesine bakmıyorum artık yani dikkat etmeye çalışarak, bakıyorum...” Reference 4 - 6,50% Coverage “...Sağladı. Çünkü üstündeki farklı farklı şekilleri bularak onların ne olduğunu fark etmek ve sonrada anlamlar çıkarmak, yorumlamak iyi bir şey. Çünkü eserin ruhunu anlatmak istediğini daha rahat yorumlayacağımı biliyorum...” Reference 5 - 1,48% Coverage “...Daha önce heykeldeki derinlikleri fark etmemiştim...”

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖRÜŞME\ Ö2> - § 2 references coded [7,78% Coverage] Reference 1 - 3,21% Coverage “...Birde bir şeye bakarken dikkatli bakmanın çok şeyi gösterdiğini fark ettim...” Reference 2 - 4,57% Coverage “...Mesela daha önce dikkatimi çekmemişti arkadaşımın kıyafeti. Arkadaşımın üstüne ve renklerin uyumuna baktım...”

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖZLEM NOTLARI\ Ö1> - § 1 reference coded [7,00% Coverage] Reference 1 - 7,00% Coverage “...Çevresine karşı dikkati gelişmiş. Bahçedeki bazı resimler onu rahatsız etmiş...”

<Internals\ SON GÖRÜŞME\ Ö16> - § 2 references coded [8,45% Coverage] Reference 1 - 6,33% Coverage “...Bir de resme nasıl bakmamız gerektiğini öğrendim. Artık sergiye gittiğimde yada bir eser gördüğümde daha dikkatli bakarsam; bir çok şey göreceğimi biliyorum...” Reference 2 - 2,12% Coverage “...Daha önceden çok dikkat etmediğim şeylere bakıyorum...”

<Internals\ SON GÖRÜŞME\ Ö4> - § 1 reference coded [4,22% Coverage] Reference 1 - 4,22% Coverage “...Eserin ilk önce renklerine bakardım renk uyumuna Şimdi çok daha fazla şeye bakıyorum...”

Ö1’inde belirttiği gibi öğrenciler ders sonrasında daha önceden dikkat etmedikleri çeşitli ayrıntılara dikkat etmeye başlamışlardır. Ö1 okul bahçesinde öğrencilerin çizdiği bazı resimleri fark etmiş ve bundan rahatsızlık duyduğunu belirtmiştir. Yine Ö1 ile ilgili gözlem notları da ifadesini desteklemektedir. Ö14 ise sanat eleştirisi sonrasında değişik bir bakış kazandığını ve baktığını incelemeyi öğrendiğini belirtmektedir. Öğrenci sanat eleştirisinde ayrıntıları yakalamak için dikkat etmesi gerektiğini, üstünkörü bir bakış ile eserin anlamını yakalamayacağını fark etmiştir. Ö2’nin ifadesinden de anlaşılacağı gibi “bir şeye bakarken dikkatli bakmak ona göre bir çok şeyi de görmeyi beraberinde getirmektedir. Ö2 arkadaşının giydiği kıyafetlerin uyumuna dikkat etmiştir. Ö16 ise bir sergiye gittiği zaman esere ne kadar dikkatli bakarsa o kadar çok şey göreceğini fark etmektedir. Kendi ifadesi ile daha önceden dikkat etmediği birçok şeye dikkat etmeye başlamıştır. Öğrencilerden Ö4 ise daha önceleri incelediği bir eserin sadece rengine ve renk uyumuna baktığını ancak sonradan daha fazla ayrıntıya dikkat ettiğini belirtmektedir. Yukarıdaki alıntılarda da görüldüğü gibi öğrenciler uygulama sonrasında daha önceden dikkat etmedikleri bazı ayrıntıları fark etmişlerdir. Öğrenciler sanat eleştirisinde edindikleri inceleme yöntemini, hem çevrelerine hem de inceledikleri ve inceleyecekleri eserlere daha dikkatli bakmak için kullanacaklarını söylemektedirler. Öğrenciler bakmak ve görmek arasındaki farkı kavramış görünmektedirler.

Dikkatli bakma kodu ile bağlantılı olarak çeşitli görüşme ve gözlem

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖRÜŞME\ Ö13> - § 1 reference coded [4,51% Coverage] Reference 1 - 4,51% Coverage “...Ayrıntıları gördüm. Mesela şekilleri sorunca bende onlara da bakmak ve bulmak zorunda kaldım...”

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖRÜŞME\ Ö6> - § 2 references coded [14,63% Coverage] Reference 2 - 10,81% Coverage “...Evet. Dikkatli bakınca heykelin yanlarındaki arıları, kanatlı insanı ve bu gibi şeyleri gördüm...”

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖZLEM NOTLARI\ Ö2> - § 1 reference coded [3,38% Coverage] Reference 1 - 3,38% Coverage “...heykeli evirip çevirerek çok ayrıntılı ve dikkatli inceliyor...”

<Internals\ SON GÖRÜŞME\ Ö13> - § 2 references coded [9,25% Coverage] Reference 1 - 2,63% Coverage “...Heykelin ayrıntılarını dikkatli inceledik...” Reference 2 - 6,62% Coverage “...Heykeli her yönden çevirdik önü yanı arkası, görmedik bir yeri kalmadı. Üstünden bir sürü şekil gördük...”

Öğrencilerden Ö13 sanat eleştirisinde kullanılan sorunlardan dolayı sorunun cevabını bulmak için esere bakması ve bulması gerektiğini söylemektedir. Ö6 ise incelediği esere dikkatli bakınca üzerindeki çeşitli ayrıntıları gördüğünü belirtmektedir. Ö13 incelemesini yaptıkları eserin her yönünü incelediklerini söylemekte ve bunun sonrasında ise üzerindeki birçok şekli gördüğünü açıklamaktadır. Ö2 ile ilgili gözlem notları Ö13’ün ifadesini desteklemektedir. Öğrencilerin açıklamalarından da anlaşılacağı üzere sanat eleştirisi basamaklarında kullanılan sorular onların ayrıntıları bulmak için dikkatli bakmalarını ve bunun sonrasında da çeşitli yanıtlara ulaşmalarına yardımcı olmuştur. Eisner da (2002), uyumun doğruluğunu gösteren ilişkilerin yaratımı çok ayrıntılı niteliklere dikkatlice bakmayı gerektirir demiştir

Simgeye anlam katma koku ile ilişkili olarak görüşme ve gözlem kayıtlarından

alıntılar aşağıda yer almaktadır.

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖRÜŞME\ Ö17> - § 1 reference coded [2,82% Coverage] Reference 1 - 2,82% Coverage “...Kendi simgelerimi, kendim için anlamı olacak simgelerimi kullanmak istedim...”

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖRÜŞME\ Ö3> - § 1 reference coded [3,45% Coverage] Reference 1 - 3,45% Coverage “...Yinede yaptıklarımın da kendime göre hep anlamı vardı. yani simgesi vardı...”

Öğrenciler, üç boyutlu uygulamalarında simgeler kullanmayı ve simgelere kendilerine özgü anlamlar yüklemeyi öğrenmişlerdir.

Bilişsel Alan Gelişimi teması ile de bağlantılı olan öğrenme belirtisi kodunun

da referans sayısı yüksektir. Aşağıda ilgili kod ile bağlantılı olan görüşme ve gözlem kayıtlarından örnekler yer almaktadır.

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖZLEM NOTLARI\ Ö2> - § 2 references coded [12,69% Coverage] Reference 1 - 3,99% Coverage “...Eleştiri basamağında öğrendikleri ile ilgili mantıklı yorumlar yapıyor...” Reference 2 - 8,70% Coverage “...Heykelini yaparken ilk ders inceledikleri heykelin ayrıntılarını ve simgelerini anlattı. Sanat eleştirisi yapılan heykelin dönemini ve ölçütlerini hatırladı...”

<Internals\ SON GÖRÜŞME\ Ö13> - § 2 references coded [13,88% Coverage] Reference 1 - 8,61% Coverage “...Evet yararlı oldu. Önceden hiçbir heykeli bilmiyordum. Bunu öğrendim. Bütün özelliklerini öğrendim. Simgeyi, dokuyu, vurguyu öğrendim...” Reference 2 - 5,27% Coverage “...Artemisin bilgi verme özelliğinden dolayı işlevsel ve de anlatımcı olduğunu bulduk...”

<Internals\ SON GÖRÜŞME\ Ö14> - § 3 references coded [22,28% Coverage] Reference 1 - 4,22% Coverage “...O dönem için hayvanların koruyucusu ve verimliliğin simgesiydi. Biraz hatırlıyorum. Tanımlama, yorumlama, çözümleme, yargı...” Reference 2 - 8,03% Coverage “...Yani bir heykelin nasıl yorumlandığını veya bir heykelin ne gibi özelliklere sahip olduğunu anlayabiliyorum. Yani kendi iç rengimize görede yorum yapabiliyoruz ama bunu yaparken nedenleri açıklayıp sonuca yani doğru sonuca varıyoruz...” Reference 3 - 10,02% Coverage “...Yansıtmacılık, biçimcilik, işlevsellik, anlatımcılık gibi kuramları öğrendik ve yargı kısmında bunlardan hangisine uyduğuna karar verdikse onu seçtik. hem çok bilgi aldık .İşlevsel’in özelliği: Başka kişilere anlatım bakımından bilgi verir. Veya hayvanların özelliklerini filan belirliyordu...”

<Internals\ SON GÖRÜŞME\ Ö5> - § 3 references coded [21,26% Coverage] Reference 1 - 1,81% Coverage “...Güç özelliği vardı, bir de bereket...” Reference 2 - 16,30% Coverage “...Bu anlamı çıkarmak içinde sorular ile artemisi inceledik ve incelerkenkende öğreniyorduk. İlk başta heykeli inceledik. Daha sonra onun üzerinde, ilk önce ondaki olan nesnelere baktık, daha sonra kendi yorumlarımızla onları yorumladık. Daha sonra da yargı bölümünde arkadaşlarımızla birlikte konuştuk nasıl olduğunu...” Reference 3 - 3,16% Coverage “...Evet etkiledi. Mesela heykelin üç boyutlu olduğunu öğrendim...”

Ö2 ile ilgili gözlem notlarından da anlaşıldığı üzere, sanat eleştirisi ile ilgili öğrendikleri ile bağlantılı olarak mantıklı yorumlar yapabilmektedir. Yine aynı öğrenci sanat eleştirisi yöntemini kullanarak incelediği eserin görsel ayrıntılarını ve simgelerini açıklayabilmekte ve eserin dönemi ve ölçütleri ile ilgili bilgilerin dönütünü verebilmektedir. Ö13 ise daha önceden heykel ile ilgili bilgi sahibi olmamasına karşın artık bilgilendiğini dile getirmektedir. Ayrıca aynı öğrenci eserlerde kullanılan bazı terimleri ve sanatsal öge ve ilkeleri adlandırarak, öğrendiğini belirtmektedir. Aynı öğrenci incelemesini yaptıkları Artemis heykelinin dahil olduğu kuramları da doğru olarak tespit edebilmiştir. Öğrencilerden Ö14 ve Ö5’de benzer ifadeler ile sanat eleştirisi sürecinden öğrendiklerini ortaya koyan açıklamalar getirmişlerdir. Görülmektedir ki sanat eleştirisi ve algılama süreci öğrencilere çeşitli bilişsel kazanımlar getirmektedir.

Görsel hafıza kodu ile ilişkili gözlem ve görüşme kayıtlarından çeşitli alıntılar

aşağıdaki gibidir.

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖZLEM NOTLARI\ Ö11> - § 1 reference coded [8,63% Coverage] Reference 1 - 8,63% Coverage “...İncelediği heykel ile ilgili, görünüşündeki ayrıntıları dile getiriyor...”

<Internals\ SON GÖRÜŞME\ Ö5> - § 1 reference coded [7,66% Coverage] Reference 1 - 7,66% Coverage “...Böyle üzerinde hayvan figürleri vardı. Girintileri, çıkıntıları vardı, kenarlarında gücü temsil eden aslanlar vardı, böyle girintili, çıkıntılıydı...”

<Internals\ SON GÖRÜŞME\ Ö2> - § 1 reference coded [4,13% Coverage] Reference 1 - 4,13% Coverage “...Simetrikti. Üzerinde girinti-çıkıntılar, boşluklar geometrik ve organik biçimlerde simetrikti...”

Bağımsız gözlemcinin açıkladığı gibi Ö11 incelediği eser ile ilgili görsel özellikleri hatırlamakta ve dile getirmektedir. Ö5 ise incelediği eserdeki simgeleri ve anlamlarını hatırlamaktadır. Yine öğrencilerden Ö2 ise eserdeki simetrik yapıyı ve ögeleri açıklamaktadır. Ö11’de aynı şekilde geometrik ve organik şekillerin simetrik ve bir dengede yerleştirildiğini söylemiştir. Algısal hedeflerle ilgili beklenen en temel nokta ne tür davranışların bekleneceğinin ve öğrencinin gerekeni öğrenip öğrenmediğini gösterecek tatmin edici delillerin belirlenmesidir. Örneğin eğer öğrencinin daha önce öğrendiği bir şeyi detaylı olarak hatırlayıp hatırlamadığı belirlenmek istendiğinde, öğrenciden hatırladığını anlatması ya da çizmesi istenebilir; fakat çizim ya da anlatıp algıya dayansa da diğer davranışları da içerir. Öğrenci canlı bir şekilde hatırlayabilir fakat bunu yazması ve çizmesi hiçte kolay değildir. Sanat eğitimcileri diğer davranışları da göz önüne alarak algısal davranışlarla ilgili çıkarımlar yapmak zorundadırlar (Wilson 1971). Öğrenciler sanat eleştirisi sürecinin tamamlanmasından sonraki haftalarda incelemesini yaptıkları eser ile ilgili görsel algılamalarına yönelik ayrıntıları hatırlamaktadırlar. Ayrıca inceledikleri eser ile ilgili görsel ayrıntıları, hafızalarına almışlar ve bu görüntüleri hatırlayıp dile getirmişlerdir.

Öğrenme farkındalığı kodu ile bağlantılı olarak ortaya çıkan alıntılar aşağıdaki

gibidir.

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖRÜŞME\ Ö10> - § 4 references coded [8,89% Coverage] Reference 1 - 0,98% Coverage “...Heykeli iyice öğrenmek...” Reference 2 - 1,57% Coverage “...Eleştirmenin nasıl olduğunu anladım...” Reference 3 - 4,68% Coverage “...Çok şeyler öğrendim. Yani yeni olan şeyler öğrendim. Mesela sanat eleştirisinde nasıl inceleyeceğimi öğrendim...” Reference 4 - 1,66% Coverage “...Sergide resme bakmak nasıl bilebilirim...”

<Internals\ DERS SÜRECİ GÖRÜŞME\ Ö9> - § 3 references coded [11,67% Coverage] Reference 1 - 2,24% Coverage “...Mesela bir resmi nasıl inceleyeceğimi