Çalışanlara Sağlanan Kısa Vadeli Faydalar

TMS 19 çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydaları, hizmetin sunulduğu yıllık raporlama dönemini takip eden on iki ay içinde sağlanacak faydanın tamamının yerine getirilmesinin beklendiği faydalar olarak tanımlanmıştır (TMS 19 , 2006, s. 4).

64

Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar (TMS 19 , 2006, s. 4):  Ücretler, maaşlar ve sosyal güvenlik katkıları,

 Ücretli yıllık izin ve ücretli hastalık izni,  Kârdan pay verilmesi ve primler ile

 Mevcut çalışanlar için sağlanan parasal olmayan faydalar (sağlık yardımı, lojman, araç, ücretsiz veya indirimli olarak verilen mal veya hizmetler gibi).

Standart uyarınca çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydaların maliyetinin ölçümünde aktüeryal varsayımlar yer almaz. Maliyetin ölçülmesinde herhangi bir iskonto yapılmaz. Verilen hizmet karşılığında ödenen kısa vadeli faydalar başka bir TFRS’nin, söz konusu faydaların varlık maliyetine dahil edilmesine izin vermemesi veya bunu zorunlu tutmaması durumunda tamamını gider olarak muhasebeleştirir (TMS 19 , 2006, s. 7-8).

Standart uyarınca çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalara ilişkin olarak özel açıklamalar yapılması zorunlu tutulmamaktadır (TMS 19 , 2006, s. 10).

3.2.2.1. Ücretler, Maaşlar ve Sosyal Güvenlik Katkıları

TMS 19, ücret, maaş ve sosyal güvenlik katkı kalemlerini detaylı olarak tanımlamamakta, yalnızca bu kalemlerin ortak özelliği olan on iki aydan önce ödenebilir hale gelmelerini ve çalışanın hizmeti ile olan ilişkisini vurgulamaktadır. Bu tutarların nasıl muhasebeleştirileceği konusunda ise standart, tahakkuk eden giderlerin borç, peşin ödenen giderlerin varlık olarak bilançoda gösterilmesini; hali hazırda ödenmiş tutarların ise gider olarak muhasebeleştirilmesini öngörmektedir (Süzük, 2011, s. 8).

3.2.2.2. Ücretli Yıllık İzin ve Ücretli Hastalık İzni

Bir işletme çalışanlarına işte bulunmadıkları dönemlerde birçok nedenle ödemede bulunabilir. Tatil, hastalık, kısa süreli iş göremezlik, doğum izni, jürilik hizmeti ve askerlik hizmeti gibi çalışanlara sağlanan ve ücretli izin hakkı olarak

65

isimlendirilen kısa vadeli bu faydalar, TMS 19’a göre “Birikimli” ve “Birikimsiz” ismiyle iki şekilde sınıflandırılırlar.

Birikimli ücretli izinler, cari döneme ilişkin hakların tamamen kullanılmaması durumunda ileriye taşınan ve gelecek dönemlerde kullanılabilen izinlerdir (TMS 19 , 2006, s. 8). TMS 19 standardı birikimli ücretli izinleri de “hak kazandırıcı olan” ve “hak kazandırıcı olmayan” şeklinde ikiye ayırır. Hak kazandırıcı izinlerde çalışanlar, işten ayrılmaları halinde kullanmamış oldukları haklarına ilişkin nakit ödeme yapılmasını talep etme hakkına sahiplerdir. Buna karşın hak kazandırıcı olmayan izinlerde çalışanlar, işten ayrılmaları halinde kullanmamış oldukları haklarına ilişkin olarak nakit ödeme yapılmasını talep etme hakkına sahip değillerdir (TMS 19 , 2006, s. 8).

Birikimli ücretli izinlerde çalışanların gelecekteki ücretli izin haklarını arttıran hizmetler sunmasıyla işletmelerin yükümlülüğü doğar. Çalışanların birikimli hak kazandırıcı olmayan izinlerini kullanmadan işten ayrılma olasılığı yükümlülüğün ölçümünü etkilemekle birlikte, ücretli izinler hak kazandırıcı olmasalar dahi, yükümlülük mevcuttur ve muhasebeleştirilir (TMS 19 , 2006, s. 8).

Birikimsiz ücretli izinler ileriye taşınmazlar. Hastalık ödemeleri (kullanılmayan geçmiş hakların, gelecek hakları arttırmadığı koşullarda), doğum izinleri, jürilik hizmeti ve askerlik hizmeti için verilen ücretli izinler birikimsiz ücretli izinlere örnek olarak gösterilebilir. Bu izinler, cari döneme ilişkin hakların tamamen kullanılmadığı ve çalışanların işten ayrılmaları halinde kullanmadıkları haklarına ilişkin olarak nakit ödeme yapılmasını talep etme hakkına sahip olmadıkları durumda ortadan kalkarlar. Çalışanın hizmeti faydanın tutarını arttırmayacağından; işletme, izin zamanından önce herhangi bir borç veya gideri muhasebeleştirmez (TMS 19 , 2006, s. 9).

66

Şekil 9 : TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar Standardına Göre Ücretli İzinler

Kaynak: KGK. (2006). TMS 19 . Çalışanlara Sağlanan Faydalar.

TMS 19’a göre, işletme, çalışanlarının ücretli izinlerinin kısa vadeli faydalarının beklenen maliyetini, ücretli izin hakkının birikmesi ve birikmemesi durumlarına göre finansal tablolarına yansıtır (Süzük, 2011, s. 9).

Standart gereğince işletme, ücretli izinlerin birikimli olması durumunda, gelecekteki ücretli izin haklarını arttıran hizmetler sunulduğunda çalışanlara sağlanan kısa vadeli bu faydaların beklenen maliyetini muhasebeleştirir. Ücretli izinlerin birikimsiz olması durumunda ise izinler kullanıldığında muhasebeleştirme gerçekleştirilir (TMS 19 , 2006, s. 8).

3.2.2.3. Kârdan Pay Verilmesi ve Primler

TMS 19 standardı, kârdan pay verilmesi ve prim planlarına ilişkin yükümlülüğü, işletmenin sahipleri ile yapılan bir işlemden olmadığını, çalışanın hizmetinden kaynaklandığını belirtir. Dolayısıyla, işletme, kârdan pay verilmesi ve prim planlarının maliyetini, kâr dağıtımı olarak değil, gider olarak

TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar Standardına göre Ücretli İzinler

Ücretli İzinler Birikimli Ücretli İzinler Hak Kazandırıcı Olan Hak Kazandırıcı Olmayan Birikimsiz Ücretli İzinler

67

muhasebeleştirmelidir (TMS 19 , 2006, s. 10). Bu yükümlülüklerin tamamının, hizmetin sunulduğu yıllık raporlama dönemini takip eden on iki ay içinde yerine getirilmesinin beklenmediği durumda, bu ödemeler, çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar olarak değerlendirilir (TMS 19 , 2006, s. 10).

Standart, kar paylaşımı ve ikramiye dağıtımıyla ilgili olarak geçmişteki olaylar sonucunda işletmenin bu tür ödemelere ilişkin hukuki veya zımni kabulden doğan mevcut bir yükümlülüğü bulunması ve yükümlülüğün güvenilir bir şekilde tahmin edilebilmesi durumunda tahmini maliyetlerin muhasebeleştirilmesini öngörmektedir (TMS 19 , 2006, s. 9).

Yükümlülüğün güvenilir bir şekilde tahmin edilebilmesi için de standart aşağıdaki koşulları belirlemiştir (TMS 19 , 2006, s. 10);

 Sağlanan fayda tutarının hesaplanmasına ilişkin bir formül içermesi,  Ödenecek tutarların finansal tabloların yayınlanması için onaylandığı

tarihten önce belirlenmesi veya

 Geçmiş uygulamalar, işletmenin zımni kabulden doğan yükümlülüklerinin tutarına ilişkin açık bir kanıt sağlaması.

3.2.2.4. Mevcut Çalışanlar İçin Sağlanan Parasal Olmayan Faydalar

İşletme, parasal ödemenin yanı sıra sağlık yardımı, lojman ile servis sağlama, ücretsiz veya indirimli olarak verilen gıda yardımı gibi hizmetler de bulunabilir. TMS 19 da bu faydaları çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar kapsamında kabul etmektedir. Bu nedenle, anılan faydalar da basit olarak, gerçekleştikleri dönemde gider olarak muhasebeleştirilmektedir (Süzük, 2011, s. 12).