COG 446 RUSYA
Hafta 7. Tarihsel Gelişim II
Dr. Erdem BEKAROĞLU
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim II
Rusya’nın 1917-1991 yılları arasındaki tarihsel gelişimi, sosyalist deneyimle karakterize olmaktadır.
Modern dünya-sisteminden bir sapma olarak adlandırılan bu dönem 70 yıldan uzun sürmüş ve ideolojik anlamda iki kutuplu bir dünya sistemini ortaya çıkarmıştır.
Modern döneme gelindiğinde, Rus İmparatorluğunun ekonomik ve politik sistemi sürdürülebilir bir durumda değildi:
Nüfusun büyük bir kısmının fakir oluşu,
Köylü sınıfının topraksız olması,
Politik kararların küçük bir elit grup tarafından alınması,
Sanayileşmenin göreceli olarak geniş bir
ölçeğe sahip olmaması
Toplumda yeni bir politik sistem beklentisinin varlığı
Birinci Dünya Savaşı sırasında Rus
İmparatorluğu’nda patlayan bir iç savaşla son çar II. Nicholas iktidardan indirilmiş ve ailesi idam edilmiştir. İç savaşı kontrol eden en güçlü grup komünizm taraftarı
Bolşeviklerdi. Bu grup örderliğindeki iç savaş sonunda diğer gruplar yenilmiş ve Bolşeviklerin lideri Lenin, Rus
İmparatorluğunu komünist bir devlete çevirmiştir.
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim II
Rusya’nın 1917-1991 yılları arasındaki tarihsel gelişimi, sosyalist deneyimle karakterize olmaktadır.
Modern dünya-sisteminden bir sapma olarak adlandırılan bu dönem 70 yıldan uzun sürmüş ve ideolojik anlamda iki kutuplu bir dünya sistemini ortaya çıkarmıştır.
Rus İmparatorluğu gibi Sovyetler Birliği de esasında emperyal bir güçtü. Zira, bu iki sistemde de çok büyük bir kara parçasında birbirinden çok farklı topluluklar yönetilmeye çalışılmıştır.
Sovyet yönetimi bu geniş topraklardaki farklı (etnik köken, dil, dini inanç, fiziksel görünüş, kimlik) toplulukları yönetmek için daha
değişik bir yöntem denemiştir: Sovyetler.
Ülkedeki bazı büyük gruplar (Özbek, Kazak, Türkmen vb: toplam 14) sovyetler birliği içerisindeki bağımsız cumhuriyetler şeklinde örgütlenmişlerdir. Bunlar teoride bağımsız olmalarına rağmen, pratikte merkezi yönetimin etkisi altındalardı.
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim II
Rusya’nın 1917-1991 yılları arasındaki tarihsel gelişimi, sosyalist deneyimle karakterize olmaktadır.
Modern dünya-sisteminden bir sapma olarak adlandırılan bu dönem 70 yıldan uzun sürmüş ve ideolojik anlamda iki kutuplu bir dünya sistemini ortaya çıkarmıştır.
Azınlık durumundaki etnik grupları
Sovyetler içerisinde idare etmeye yönelen yönetim, ayrıca, Sovyetlerin Rus olmayan kısımlarına etnik köken olarak Rus olanları göndermiştir. Buradaki temel amaç,
heterojen yapıdaki ülkede merkezi
teşkilatın (komünist partinin) kontrolünü tesis etmekti.
1991’den sonra ise, bu «diğer yerlerdeki»
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim II
Rusya’nın 1917-1991 yılları arasındaki tarihsel gelişimi, sosyalist deneyimle karakterize olmaktadır.
Modern dünya-sisteminden bir sapma olarak adlandırılan bu dönem 70 yıldan uzun sürmüş ve ideolojik anlamda iki kutuplu bir dünya sistemini ortaya çıkarmıştır.
SSCB’nin ilk lideri Lenin’in 1924’te ölmesi üzerine liderliği Josef Stalin almıştır.
Rakiplerin, muhalefetin ve muhaliflerin tasviyesi
Planlı kalkınma (ve endüstrileşme)
Tarımın kollektivizasyonu
Proletarya diktatörlüğünün inşası ve radikalize edilmesi
Büyük temizlik olarak adlandırılan terör döneminde
(1936-38) yaklaşık 1 milyon kişi idam edilmiştir.
Sovyet Liderler: Lenin (1917-1924), Stalin (1924-1953), Kruşçev (1953-1964), Brejnev (1964-1982),
Andropov (1982-1984), Çernenko (1984-1985), Gorbaçev (1985-1991)
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim II
Rusya’nın 1917-1991 yılları arasındaki tarihsel gelişimi, sosyalist deneyimle karakterize olmaktadır.
Modern dünya-sisteminden bir sapma olarak adlandırılan bu dönem 70 yıldan uzun sürmüş ve ideolojik anlamda iki kutuplu bir dünya sistemini ortaya çıkarmıştır.
Sosyalist bir birlik olarak SSCB’nin en önemli özelliklerinden biri serbest piyasanın olmayışı idi. SSCB kalkınma
planlarıyla yönetilen, ekonomik kararların devlet tarafından alındığı bir sisteme sahipti:
Ne üretileceği
Nerede üretileceği
Ne kadar üretileceği
Kaç kişinin üretimde bulunacağı
Hammaddenin nereden getirileceği
Mamul maddenin nasıl dağıtılacağı vb. tüm kararlar
devlet tarafından alınmaktaydı.
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim II
Rusya’nın 1917-1991 yılları arasındaki tarihsel gelişimi, sosyalist deneyimle karakterize olmaktadır.
Modern dünya-sisteminden bir sapma olarak adlandırılan bu dönem 70 yıldan uzun sürmüş ve ideolojik anlamda iki kutuplu bir dünya sistemini ortaya çıkarmıştır.
SSCB’nin bir diğer özelliği kolektif tarım sistemine sahip
olmasıydı (toprak sisteminin kolektivizasyonu). Bu, büyük ölçüde, toprak geliri yüksek yeni bir sınıf yaratmama amacını
taşımaktaydı.
Kolektivizasyon döneminde çiftçiler ellerindeki araziyi, hayvanları, tarım aletlerini, yapıları bölgelerindeki kolektif tarım çiftliklerine vermeye zorlandılar.
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim II
Rusya’nın 1917-1991 yılları arasındaki tarihsel gelişimi, sosyalist deneyimle karakterize olmaktadır.
Modern dünya-sisteminden bir sapma olarak adlandırılan bu dönem 70 yıldan uzun sürmüş ve ideolojik anlamda iki kutuplu bir dünya sistemini ortaya çıkarmıştır.
İkinci Dünya Savaşı’nın sonundan (1945) SSCB’nin yıkılışına kadar (1991) SSCB ile ABD arasında küresel güç mücadelesi meydana gelmiştir. Her bir taraf kendi müttefiklerine sahip olmuş; çok az devlet nötr kalabilmiştir. Bu dönem soğuk savaş dönemi olarak bilinmektedir. Soğuk savaşın metotları savaş, silahlı
çatışma, sabotaj, casusluk ve gizli aktivitelerdi. Bu süreçte iki süper güç nükleer silahlarla tüm dünyayı bir yokoluş tehdidiyle burun buruna getirmiş; hatta, aralarındaki sert rekabeti uzayda hakimiyet kurma noktasına dek vardırmışlardır.
Soğuk savaş, bir tarafı SSCB’nin diğer tarafı ise ABD’nin tuttuğu savaşlara da sebep olmuştur: Vietnam, Kore, Grenada,
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim II
Rusya’nın 1917-1991 yılları arasındaki tarihsel gelişimi, sosyalist deneyimle karakterize olmaktadır.
Modern dünya-sisteminden bir sapma olarak adlandırılan bu dönem 70 yıldan uzun sürmüş ve ideolojik anlamda iki kutuplu bir dünya sistemini ortaya çıkarmıştır.
Bunların yanı sıra, soğuk savaş döneminde ajanların (ve siyasi suikastlerin de vuku bulduğu) dahil olduğu gizli savaşlar Küba, Nikaragua, Şili, Guatemala, Mozambik, Laos, Kamboçya gibi ülkelerde gerçekleşmiştir.
Soğuk savaş basitçe ifade edilirse, dünyayı iki kampa bölmüştür. Bu bakımdan Rusya ve uydu ülkeleri Demir Perde kanadını
oluşturmaktadır. Berlin duvarıyla maddi bir boyut kazanan bu kamplaşmanın diğer tarafında (duvarın diğer kısmında) Batı Avrupa’nın kapitalist demokrasiyle yönetilen ülkeleri
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim II
Rusya’nın 1917-1991 yılları arasındaki tarihsel gelişimi, sosyalist deneyimle karakterize olmaktadır.
Modern dünya-sisteminden bir sapma olarak adlandırılan bu dönem 70 yıldan uzun sürmüş ve ideolojik anlamda iki kutuplu bir dünya sistemini ortaya çıkarmıştır.
Sovyet liderlerinin büyük bir çoğunluğu soğuk savaş sona ermeden önceki dönemde etkin olmuşlardır. 1985’te göreve gelen son Sovyet lideri Gorbaçev, ülkenin içerisinde bulunduğu zorlu koşulları iyileştirmek için Perestroyka (yeniden yapılanma) denilen bir dönüşüm başlattı. Zira, bu dönemde ABD ekonomisi çok daha hızlı bir şekilde gelişmekteydi ve Afganistan’ın işgali ise SSCB’ye pahalıya patlamıştı.
Perestroyka’nın pratikte direnişle karşılaşması nedeniyle,
Grobaçev döneminde ayrıca Glasnost denilen bir reform paketi de uygulamaya kondu.
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim II
Rusya’nın 1917-1991 yılları arasındaki tarihsel gelişimi, sosyalist deneyimle karakterize olmaktadır.
Modern dünya-sisteminden bir sapma olarak adlandırılan bu dönem 70 yıldan uzun sürmüş ve ideolojik anlamda iki kutuplu bir dünya sistemini ortaya çıkarmıştır.
SSCB resmi olarak 1991 yılında yıkıldı ve birlik içindeki 14
cumhuriyet bağımsızlığını ilan etti. Bunu önleyebilecek bir gücü bulunmayan Rusya daha sonra federasyona dönüştü.
SSCB içerisindeki küçük cumhuriyetler ve otonom bölgeler Rusya Federasyonu içerisinde kaldılar.
Demir Perde’nin çökmesiyle özellikle soğuk savaş dönemindeki yönetim anlayışı da değişmiş ve bu kamptaki insanlar kapitalist ekonomi ve kapitalist demokrasiyle tanışmışlardır.
COG446 Rusya
Yararlanılan Kaynaklar:
Berglee, R. 2012. Regional Geography of the World: Globalization, People, and Places. Flatworld Knowledge: NY.
