COG 446 RUSYA
Hafta 5. Fiziksel Peyzaj III: Vejetasyon
Dr. Erdem BEKAROĞLU
Ankara Üniversitesi
Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi
COG446 Rusya
Vejetasyon
Dünya’daki kara ve denizlerin dağılışı ile iklim sisteminin günümüzdeki işleyişine bağlı olarak dünyadaki
vejetasyon kuşakları da farklılık göstermektedir.
Rusya özelinde ele alındığında, bu büyük kara parçasında, tıpkı iklim kuşaklarında olduğu gibi, K-G
doğrultusunda bir çeşitlenme gözlenmektedir.
2
COG446 Rusya
Vejetasyon
COG446 Rusya
Vejetasyon
Tundra: Rusya’nın Kuzey Okyanusu kıyıları
boyunca uzanan tundra kuşağı, uzun süren (9 ay) kış şartları sebebiyle vejetasyon açısından oldukça fakirdir.
Bölgede kısa süren yaz ayları sırasında eriyen kar ve buzların ardından oluşan bataklık
ortamlarındaki liken, yosun, kısa boylu ot ve bazı küçük çiçekler dışında tundra kuşağının dikkat çekici bir vejetasyon yapısından
bahsedilememektedir.
COG446 Rusya
Vejetasyon
Tayga: Tundra kuşağının güneyinde sıcaklıkların ve yağış
miktarının artmasına bağlı olarak vejetasyon için daha elverişli koşullar gelişmektedir.
Bu koşullar, ülkedeki en geniş alana sahip konifer ormanların yetişmesine olanak sağlamaktadır. Tayga, İskandinavya’dan Kamçatka yarımadasına dek uzanan ortam örtüsünü ifade etmektedir. Kuşak 4.4 milyon kilometre karelik bir alana yayılmaktadır.
Bu kuşaktaki melez ormanları karakteristiktir. Soğuğa dayanıklı olan melezler yaygın-kök sistemine sahip
olduğundan permafrost üzerinde tutunabilmektedir. Melezlerin boyu 18 metreyi bulabilmektedir.
Merkezi Sibirya’daki tayga ormanları, dünyanın en zengin kereste üretim bölgesidir. Bu ise, tayga ormanlarını Rusya için önemli bir ekonomik nesne haline getirmektedir.
COG446 Rusya
Vejetasyon
Karışık Ormanlar: Rusya karasının KD bölümünden
GB bölümüne doğru gidildiğinde tundra ve tayga vejetasyonundan sonra karışık ormanlara
geçilmektedir.
Geniş yapraklı türlerden oluşan bu kuşağın temel birimleri ladin, çam, ıhlamur, kayın, huş ve meşedir. Söz konusu kuşak doğuda dar bir alana sahipken batıya doğru genişlemektedir.
Tarihsel olarak bu kuşağın bulunduğu yer, Rusya’da insan etkinliklerinin en yoğun olarak gerçekleştiği bir alan olduğundan orman örtüsü antropojenik etkiyle bozulmalara uğramıştır.
6
COG446 Rusya
Vejetasyon
Step: Karışık orman kuşağının güneyinde yağış
oranları azalır (400 mm’nin altına inmekte) ve vejetasyon stepe dönmektedir.
Step kuşağı Karpatlardan Altay Dağları’na dek uzanmakta ve yaklaşık olarak 4.25 milyon km2’lik bir alanı kaplamaktadır.
Bu alan geniş düzlüklerle kaplıdır ve karışık ormanlar vadi tabanlarındaki alçak kısımlarda ortaya
çıkmaktadır.
Step vejetasyonunun tipik üyesi kısa boylu otlardır. Bu kuşağın tipik toprak tipi olan çernozyum, tarım için oldukça elverişli olduğundan bu bölge ülkenin ana tarım bölgesidir.
COG446 Rusya
Vejetasyon
Çöller: Step kuşağının güneyine geçildiğinde yağış
oranlarının düşmesine ve sıcaklık değerlerinin artmasına bağlı olarak yarı kurak ve çöl bölgelerine geçilir.
Çöl bölgesi esas olarak Orta Asya’da (Kazakistan, Türkmenistan ve Özbekistan) yer almakta; ancak, söz konusu kuşak güney Sibirya ve daha sonra Çin ve Moğolistan’da da devam etmektedir.
Buradaki en önemli çöller Ust-Urt ve
Bek-pak-Dala’dır. Daha güneye gidildiğinde Kara Kum ve Kızıl Kum çöllerine geçilir.
Çöl bölgeleri, sulama olanaklarına bağlı olarak tarımsal aktivitelerin yapılabildiği alanlardır.
8
COG446 Rusya
Yararlanılan Kaynaklar:
Hobbs, J. J. 2009. World Regional Geography. Brooks/Cole: CA. Waugh, D. 1995. Geography: An Integrated Approach. Nelson: UK.
