COG 446 RUSYA
Hafta 8. Tarihsel Gelişim III
Dr. Erdem BEKAROĞLU
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim III
SSCB’nin 1991 yılında çözülmesiyle Rusya ve post-Sovyet cumhuriyetleri yeniden, kapitalizmle karakterize olan modern dünya-sistemine entegre olmuştur.
Yeni Rusya’nın ilk başkanı Boris Yeltsin’dir. 1991 yılında göreve gelen Yeltsin, aynı yılın sonbaharında ülkenin demokratik bir rejime sahip olması ve serbest piyasa ekonomisini uygulaması gerektiğini ifade etmiştir. Yeltsin bu vizyonuyla seçmenlerden büyük bir
destek almıştır.
28 Ekim 1991’de, Yeltsin, Meclis’e
hazırladığı reform planını sunmuştur. Bu reform paketinin iki ana hedefi
bulunmaktaydı: (1) Fiyatların piyasada belirlenmesi, (2) Özelleştirme.
2 Ocak 1992’de tüm Rusya’da fiyatlar yükselmeye başlamıştır. Birçok bölgede tekel durumuna gelmiş tedarikçiler oluşmuş; piyasa rekabeti gerçekleşmemiştir.
Rekabetin yokluğu ve artık kronik bir hal almış olan düşük üretim, fiyatların
olağanüstü artmasına neden olmuş; 1992’nin ilk haftalarında fiyatlar dörde katlanmıştır.
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim III
SSCB’nin 1991 yılında çözülmesiyle Rusya ve post-Sovyet cumhuriyetleri yeniden, kapitalizmle karakterize olan modern dünya-sistemine entegre olmuştur.
Rusya’nın sovyet dönemi sonrasında, önceden devlet mülkiyetinde olan üretim araçlarını özelleştirme girişimi trajiktir.
Özelleştirme girişimleri özellikle 1994-1996 yılları arasında ivme kazanmıştır. 2000’e gelindiğinde ise Rusya ekonomisinin % 80’inden fazla özelleşmiş durumdaydı. Bu girişimlerden en kazançlı çıkanlar
oligarklar olmuş; ekonomiye mafyatik ilişkiler hakim olmaya başlamıştır.
Bu dönemde Rus halkı büyük bir ekonomik darlık içerisineydi.
Yeltsin, herkesin ticaret yapmasına izin vermek zorunda kaldığından, sokaklarda yiyecek, sigara satan babaanneler
belirmeye başlamıştır.
Bir diğer alternatifi ise «bavul ticareti»
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim III
SSCB’nin 1991 yılında çözülmesiyle Rusya ve post-Sovyet cumhuriyetleri yeniden, kapitalizmle karakterize olan modern dünya-sistemine entegre olmuştur.
12 Aralık 1993’te Rusya’da yeni parlamento seçimleri ve ayrıca anayasa referandumu gerçekleştirilmiştir.
Bu seçim sonrasında seçim öncesi model pek değişmemiş; siyasi gücün büyük bir kısmı yine başkanın elinde toplanmıştır. Bu sistemdeki yeni Rus modeli her ne kadar Amerika’daki başkanlık sistemine benzese de, bu yalnızca görünüşteydi. Nitekim, Rusya’daki başkanın yetkileri ABD başkanınkinden çok daha fazla,
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim III
SSCB’nin 1991 yılında çözülmesiyle Rusya ve post-Sovyet cumhuriyetleri yeniden, kapitalizmle karakterize olan modern dünya-sistemine entegre olmuştur.
Rusya’daki özelleştirmenin nihai sonucu yeni bir zengin sınıfın doğuşu oldu:
Oligarklar.
Bazı oligarklar eski komünist elit sınıfın bir üyesi olmasına rağmen aslında
büyük bir çoğunluğu eğitimli (mühendis, ekonomist, matematikçi) olan
girişimcilerdi.
Bu yeni sınıfın üyelerinin bir kısmı ise petrol, metalürji endüstrisinden ve
ayrıca eski fabrikalarının yönetiminden gelmekteydi.
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim III
SSCB’nin 1991 yılında çözülmesiyle Rusya ve post-Sovyet cumhuriyetleri yeniden, kapitalizmle karakterize olan modern dünya-sistemine entegre olmuştur.
Yeltsin’in ülkede gerçekleştirmeye çalıştığı reformların en vahim sonucu, ülkenin tüm özelleştirilmiş sektörlerinin yaklaşık % 50’sinin yedi üyeden oluşan bir oligark grubu tarafından
yönetilmesiydi.
1996 seçimlerinde Yeltsin tekrar seçilmek için oligarklarla anlaştı ve seçimi ufak bir farkla kazandı. Bunun karşılığında önde gelen oligark
mensupları ayrıcalıklar elde ettiler.
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim III
SSCB’nin 1991 yılında çözülmesiyle Rusya ve post-Sovyet cumhuriyetleri yeniden, kapitalizmle karakterize olan modern dünya-sistemine entegre olmuştur.
Rusya’da 1996-1999 periyodu özelleştirme sürecinin devam etmesi, büyük özel
şirketlerin büyümesi, yasaları delme girişimleri, kısa vadeli devlet tahvillerinin piyasaya sürülmesiyle karakterize
olmaktadır.
1998 yılındaki küresel ekonomik kriz, zor durumdaki Rusya’yı oldukça etkilemiştir. Kriz nedeniyle birçok banka çökmüş, ruble 5 kat değer katbetmiştir.
1999’da, Yeltsin, kendi yerine geçebilecek bir aday bulma arayışında eski bir KGB ajanı olan Vladimir Putin’de karar kılmıştır. Putin,
Ağustos 1999’da başbakan olarak Stepashin’in yerine almıştır.
31 Aralık 1999’da Yeltsin istifa etmiş ve sonrasında yapılan seçimlerde (Mart 2000) Putin devlet başkanı olarak seçilmiştir. Bu
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim III
SSCB’nin 1991 yılında çözülmesiyle Rusya ve post-Sovyet cumhuriyetleri yeniden, kapitalizmle karakterize olan modern dünya-sistemine entegre olmuştur.
Rusya’da 1996-1999 periyodu özelleştirme sürecinin devam etmesi, büyük özel
şirketlerin büyümesi, yasaları delme girişimleri, kısa vadeli devlet tahvillerinin piyasaya sürülmesiyle karakterize
olmaktadır.
1998 yılındaki küresel ekonomik kriz, zor durumdaki Rusya’yı oldukça etkilemiştir. Kriz nedeniyle birçok banka çökmüş, ruble 5 kat değer katbetmiştir.
1999’da, Yeltsin, kendi yerine geçebilecek bir aday bulma arayışında eski bir KGB ajanı olan Vladimir Putin’de karar kılmıştır. Putin,
Ağustos 1999’da başbakan olarak Stepashin’in yerine almıştır.
31 Aralık 1999’da Yeltsin istifa etmiş ve sonrasında yapılan seçimlerde (Mart 2000) Putin devlet başkanı olarak seçilmiştir. Bu
COG446 Rusya
Putin döneminde Rus ekonomisinde ruble tekrar değer kazanırken, borsa da 2 seneden kısa bir sürede 2 kat değer kazanmıştır. Bununla birlikte suç, yolsuzluk ve enflasyon gibi konularda kayda değer bir gelişme sağlanamamıştır.
döneminde federal bölgeler yeniden düzenlenmiş; ülke ulusal ölçekte 7 federal bölge ayrılmıştır
Tarihsel Gelişim III
SSCB’nin 1991 yılında çözülmesiyle Rusya ve post-Sovyet cumhuriyetleri yeniden, kapitalizmle karakterize olan modern dünya-sistemine entegre olmuştur.
2000-2001 periyodunda bazı önemli yasalar hazırlanmış ve Rusya’ya önceki dönemle
karşılaştırıldığında göreceli olarak istikrarlı ve daha şeffaf bir atmosfer hakim olmaya başlamıştır.
COG446 Rusya
Tarihsel Gelişim III
SSCB’nin 1991 yılında çözülmesiyle Rusya ve post-Sovyet cumhuriyetleri yeniden, kapitalizmle karakterize olan modern dünya-sistemine entegre olmuştur.
2008’de başkanlık seçimini Dimitri Medvedev kazanmıştır. Bununla birlikte, aynı seçimde bir önceki dönemin başkanı olan Putin en çok oyu alan partinin başkanı olarak başbakan olmuş ve liderliğini devam ettirmiştir. Medvedev’in
başkanlığının ilk iki yılında ülkenin hali hazırdaki durumu dikkat çekici bir biçimde değişmemiş; ülkenin kontrolü Putin’de kalmıştır. Vladimir Putin 2012 ve 2018 yıllarında tekrar başkan seçilmiş ve iktidarını 2024’e kadar taşıma olanağına
erişmiştir.
COG446 Rusya
Yararlanılan Kaynaklar:
Blinnikov, M. S. 2011. A Geography of Russia and Its Neighbors. The Guilford: NY.
